Doanh nghiệp Việt có thể bị kiện tại thị trường xuất khẩu hàng chục năm

“Đối với việc chống bán phá giá, DN cố gắng đừng để bị kiện, nếu DN vẫn xuất khẩu vào thị trường đó. Bởi vì, khi DN đã bị kiện, nếu không làm tốt giai đoạn điều tra thì DN sẽ theo vụ kiện đó suốt thời gian gian dài, có thể vài chục năm chứ không thể nói 1 kỳ hay 2 kỳ. 

Nếu bị kiện, DN cố gắng để vượt qua ngay giai đoạn điều tra, chứ để đến khi đã có lệnh áp thuế rồi thì gần như là rất khó gỡ”, ông Trương Đình Hòe - Tổng thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), lưu ý tại hội thảo “Xu thế điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại hiện nay - Kinh nghiệm xử lý dành cho các bên liên quan” vừa diễn ra tại TP.HCM.

Theo ông Hòe, một kinh nghiệm nữa, đó là trong quá trình theo đuổi vụ kiện chống bán phá giá, DN cần nghiên cứu đến những chiến lược mang tính đối sách, đến vấn đề phản ứng, những vấn đề tạo ra yếu tố công bằng về mặt chung trên vụ kiện, giúp duy trì mức thuế ổn hơn trong các kỳ xem xét hành chính.

Cá tra là một trong những mặt hàng bị kiện bán phá giá tại thị trường Mỹ.

Ông Huỳnh Minh Vũ – Phó Giám đốc Trung tâm hội nhập quốc tế TP.HCM cho biết: “Hiện nay, hầu hết các quốc gia khi tham gia hội nhập kinh tế quốc tế và các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đều cam kết dỡ bỏ hoặc cắt giảm các chính sách bảo hộ trong nước. 

Tuy nhiên, theo quy định của Tổ chức thương mại Thế giới (WTO) hay trong các FTA, các quốc gia vẫn được phép sử dụng biện pháp phòng vệ thương mại (PVTM) để bảo vệ ngành sản xuất trong nước trước các hành vi thương mại không lành mạnh hoặc sự gia tăng đột biến hàng nhập khẩu gây thiệt hại cho ngành sản xuất nội địa”.

Theo Cục PVTM, tính từ khi Việt Nam gia nhập WTO (năm 2007) đến tháng 6/2018, có khoảng 130 vụ việc PVTM được khởi xướng điều tra bởi 17 quốc gia và vùng lãnh thổ đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, đứng đầu là Hoa Kỳ, EU, Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ...

Trong các vụ kiện PVTM đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, nhiều nhất là vụ việc về điều tra chống bán phá giá (78 vụ), tự vệ (25 vụ), lẩn tránh thuế chống bán phá giá (17 vụ), chống trợ cấp (12 vụ).

Là ngành “dính” đến hai vụ kiện bán phá giá là mặt hàng cá tra và tôm tại thị trường Hoa Kỳ, ông Hòe cho biết: hai đợt điều tra chống bán phá giá mà VASEP tham gia là đầu tiên của Việt Nam tại thị trường Hoa Kỳ.

Năm 1998 cá tra Việt Nam khởi sắc và tăng trưởng nhanh chóng tại thị trường Hoa Kỳ đã khiến Hiệp Hội cá tra ở Mỹ đâm đơn kiện, và cá tra Việt Nam bị điều tra tại thị trường Hoa Kỳ vào năm 2002. Lúc đó, khái niệm, kiến thức về chống bán phá giá của Hiệp hội như... tờ giấy trắng, cơ quan Nhà nước cũng chưa có cơ quan chuyên trách vấn đề này.

Tuy nhiên, sau đó các DN tiếp tục củng cố các yêu cầu của mình thông qua các chính sách, chế độ để xem xét hành chính trở lại. Năm này 1 công ty, năm sau 1 công ty... và cứ thế DN theo đuổi các kỳ xem xét hành chính 15 năm, đến tháng 8/2018 này là kỳ xem xét hành chính thứ 15; còn vụ thứ hai đối với mặt hàng tôm thì VASEP bị “dính” vào năm 2004.

Vì vậy, VASEP đã quyết định thuê một công ty luật ở Hoa Kỳ để bảo vệ quyền lợi cho mình. Vụ kiện năm đó mức thuế sau khi điều tra không đạt như mong muốn, DN Việt Nam gần như bế tắc, không còn đường xuất khẩu cá tra vào thị trường Mỹ.

Với kinh nghiệm từ vụ kiện chống bán phá giá đối với cá tra, VASEP đã có những biện pháp đáp trả tương ứng. Cụ thể, VASEP phối hợp các bên liên quan trong đó có cả các nhà nhập khẩu của Hoa Kỳ để đấu tranh quyết liệt; đồng thời liên tục áp dụng việc kiện lên WTO một số vấn đề để tạo ra mặt trận hết sức công bằng, khiến cho kết quả các kỳ xem xét hành chính được thuận lợi.

“Đó cũng là lý do vì sao đến nay, sau 14 năm mặt hàng tôm Việt Nam mức thuế liên tục bị áp nhưng vẫn “sống” được, cạnh tranh được tại Hoa Kỳ”, ông Hòe khẳng định.

Nguyễn Cẩm