Đồ ăn vặt thu tiền tấn nếu đem xuất khẩu

Đồ ăn chơi nhưng "xơi" tiền thật

Bà Nguyễn Thị Các Thủy, Giám đốc công ty TNHH Tây Cát (Đồng Tháp), doanh nghiệp chuyên sản xuất các loại bánh phồng làm từ trái cây chia sẻ, đang có nhiều khách hàng từ TQ, Singapore, Malaysia đặt hàng bánh chuối phồng (một loại bánh làm theo phương pháp thủ công). Nhu cầu lớn đến nỗi doanh nghiệp của bà chỉ đáp ứng chưa được một nửa.

“Nhà nhập khẩu muỗn mỗi đợt xuất hàng qua phải đạt ít nhất 12 tấn trong vòng 1 tuần; trong khi khả năng cơ sở chỉ sản xuất được khoảng 3–5 tấn/tuần…”, bà Thủy bày tỏ tiếc nuối.

Mít sấy từ Việt Nam được bán trong cửa hàng tại một khu du lịch nổi tiếng của Thái Lan

Câu chuyện của bà Thủy là một trong rất nhiều trường hợp các cơ sở, doanh nghiệp khi bước vào xuất khẩu những thứ “cây nhà lá vườn” lại được nhiều thị trường ưa chuộng đến vậy.

Ông Nguyễn Lâm Viên, TGĐ Công ty Vinamit cho hay, thức ăn vặt đang được đánh giá là một xu hướng tiêu dùng nhanh trên thế giới, đặc biệt tại Trung Quốc. các loại ngũ cốc (rang, chiên dầu, chiên phồng), hạt rang, chế phẩm từ đậu, trái cây khô, mứt, thủy hải sản khô, thịt khô… đang được tiêu thụ mạnh tại Trung Quốc.

Ông Viên viện dẫn, tỷ lệ tăng trưởng toàn ngành thức ăn vặt Trung Quốc trung bình năm đạt 3.58%. Lượng thức ăn vặt tại nước này tiêu thụ năm 2012 là 14,20 triệu tấn tăng vọt lên 16,93 triệu tấn vào năm 2017, và đến năm năm 2018 đạt 17,49 triệu tấn. Dự  báo sản lượng thức ăn vặt tại Trung Quốc tiêu thụ năm 2019 là 18,26 triệu tấn.

Quy mô thị trường thức ăn vặt ở Trung Quốc tăng theo cấp độ nhân. Cụ thể, năm 2012 là 362.5 tỷ nhân dân tệ (NDT) năm 2017 tăng lêm 484.9 tỷ NDT, năm 2018 đạt 500 tỷ NDT và mục tiêu năm 2019 đạt hơn 543,9 tỷ NDT.

“Xu hướng ăn vặt ở giới trẻ Trung Quốc bùng nổ, ăn vặt thậm chí được nhiều người chọn thay thế ăn cơm. Chỉ số sản lượng, doanh số tăng mạnh đều hàng năm từ 4 – 10%/năm và ngày càng tăng trưởng mạnh. Xu hướng thức ăn vặt trở thành thức ăn chính và thức ăn chính trở thành đồ ăn vặt. Gạo được dùng làm bánh, ăn thay thế cơm; các loại rau, trái cây được chế biến khô, làm bánh. Đặc biệt, bánh làm từ rau, từ trái cây giữ được hoàn toàn vitamin, khoáng chất và cả vi khuẩn thông qua công nghệ sấy lạnh được ưa chuộng. Doanh nghiệp Việt cần bắt kịp xu hướng, đánh mạnh vào phân khúc này”, ông Viên khuyến cáo. 

Khó xuất nếu bán kiểu... hàng rong

Nhiều ý kiến cho rằng, mỗi doanh nghiệp phải xây dựng được chuỗi sản xuất, phân phối thì mới phát triển nhanh. Xu hướng ăn vặt của các nước là sản phẩm giữ được mùi vị tự nhiên tốt cho sức khỏe.

Việt Nam có thuận lợi Đồng Bằng Sông Cửu Long tạo lên được nhiều sản phẩm đặc trưng. Nhưng đặc trưng đó phải được lưu giữ một cách tự nhiên chứ không nên lạm dụng chất hóa học.  Đừng nghĩ người tiêu dùng Trung Quốc dễ tính, ngược lại họ rất nhạy, phát hiện ra sản phẩm có hương vị không tự nhiên họ sẽ ngưng nhập hàng ngay.

Một doanh nghiệp dẫn chứng, mít tươi của Việt Nam bán rất chạy, nhưng vào mùa mưa mít bị nhạt, Trung Quốc ngưng mua ngay. Vì vậy, muốn xuất khẩu thành công đòi hỏi các doanh nghiệp phải tham gia vào chuỗi để có được nguồn nguyên liệu canh tác theo xu hướng sinh học để đảm bảo chất lượng, hương vị…

Ngoài ra, theo ông Ngô Đình Dũng, Chuyên gia thị trường, Hội DN Hàng Việt Nam Chất lượng cao (HVNCLC), xu hướng tiêu dùng thực phẩm  là sản phẩm phải đáp ứng quan tâm của người tiêu dùng, có khẩu vị nhẹ (ít đường, hương vị; lượng khẩu phần ít hơn, chia nhỏ bữa ăn); chế biến ngày càng thuận tự nhiên hơn, theo quy trình khép kín truy xuất được nguồn gốc…

Thức ăn vặt trên thế giới ngày càng được sáng tạo, họ làm “áo” hạt đậu phộng bằng cà phê; chế biến bột hoành thánh thành sản phẩm snack ăn chơi; chanh sấy khô; chanh detox, nước giấm từ trái nhãn để tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể... Hay chế biến các thiên nhiên, hữu cơ, hỗ trợ điều trị bệnh... Đó là cách gia tăng giá trị sản phẩm.

“Nếu kết hợp với việc cải tiến bao bì, đa dạng hình thức sử dụng như có thể ăn liền hay qua lò vi sóng… là những cách tiêu dùng mang lại nhiều cảm xúc làm hấp dẫn người mua hơn”, ông Dũng dẫn chứng.

Cái khó của doanh nghiệp vốn ít

Dù cơ hội là rấn lớn, nhưng bà Nguyễn Thị Các Thủy không khỏi tiếc nuối khi từ chối không ít đơn hàng.  Để xuất hàng được qua các nước, công ty phải tăng quy mô sản xuất, đầu tư nhà xưởng, máy móc… Theo bà Thủy, muốn vậy cần phải có đủ nguồn vốn và thời gian nghiên cứu kỹ thuật máy móc.  Hơn nữa, bà e ngại sản phẩm truyền thống chủ yếu sản xuất thủ công, khi sản xuất bằng máy móc chất lượng bánh sẽ không đạt được độ ngon như mong muốn.

Bên cạnh việc xuất tươi, rất nhiều nông sản của Việt Nam có thể đưa vào chế biến, xuất khẩu

Các doanh nghiệp khởi nghiệp bằng ngành hàng này còn có thêm lo lắng vì chưa có nhiều kinh nghiệm, gặp rủi ro khi xuất khẩu. Đặc biệt tại thị trường Trung Quốc.

Giám đốc một doanh nghiệp chuyên sản xuất tôm đất khô Cà Mau cho biết, rất khó xuất khẩu trực tiếp vào Trung Quốc mà phải thông qua các đầu nậu, thương lái phía Bắc. Việc xuất qua nhiều khâu trung gian nên giá thành bị đội lên gấp 2–3 lần, trong khi mức lợi nhuận lại giảm. Chưa kể, xuất hàng theo đường này không giữ được thương hiệu sản phẩm.

Bằng kinh nghiệm 20 năm xuất khẩu hàng sang Trung Quốc, ông Nguyễn Lâm Viên đưa ra lời khuyên, các doanh nghiệp nên chuẩn bị để sản phẩm đạt đầy đủ các tiêu chuẩn chất lượng. Ban đầu nên xâm nhập thị trường này thông qua kênh cửa hàng, siêu thị;  không nên tìm đầu mối ở phía Bắc, bán hàng cho họ đưa qua Trung Quốc như cách một số doanh nghiệp làm. Vì đây chỉ là kênh trung gian, nếu doanh nghiệp bán hàng cho đầu mối này thì hàng hóa phải qua quá nhiều khâu trung gian, bất lợi cho doanh nghiệp...

Sau khi thành công ở kênh cửa hàng, siêu thị, doanh nghiệp tiếp tục bán hàng online qua các kênh taobao, alibaba,...Họ có thể mua trực tiếp hàng tại VN, hàng nhập tới kho ngoại quan DN không phải trả thuế, chỉ tính thuế khi bán hàng.

Tuy nhiên, DN khi làm việc vớ taobao, alibaba nên liên lạc với văn phòng đại diện  liên lạc ở VN, trực tiếp đến văn phòng chính của họ tìm hiểu kỹ trước khi bán hàng để tránh tình trạng mạo danh làm nhái SP và hủy đơn hàng vô tội vạ.

Ngoài ra ông Viên cũng lưu ý sự khác biệt văn hóa Trung Quốc và phải đổi tên thương hiệu khi bán hàng qua Tnước này. Vinamit xuất hàng sang Trung Quốc cũng đổi tên thành Đức Thành. Các thương hiệu nổi tiếng thế giới như Starbucks, P &G đều phải đổi tên tại đây.

“Việc đổi tên cần làm ngay, vì càng về sau này các thương hiệu càng phủ kín, khó thâm nhập. Và quan trọng nhất là phải bảo hộ được thương hiệu của mình. Doanh nghiệp nào dám tiên phong, kiên nhẫn, “lì lợm”  thì sẽ thành công”, ông Viên nhấn mạnh.

Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội DN HVNCLC cao nhìn nhận, những sản phẩm nông nghiệp, lương thực thực phẩm dễ tiếp cận thị trường thế giới. Các nước đang chuộng sản phẩm từ thiên nhiên mang lợi ích cho sức khỏe. Việt Nam có lợi thế về nguồn nguyên liệu, nông sản để làm ra các sản phẩm ăn vặt từ trái cây, rau củ để xuất khẩu.

Nguyễn Cẩm