Điều trị, chăm sóc người bệnh tâm thần: Đưa đi không nỡ, ở nhà không xong

Phát bệnh vì hụt hẫng, căng thẳng

Mồ côi mẹ từ nhỏ, cái chết bất ngờ của cha đã khiến cho anh Nguyễn Hoàng Thức (25 tuổi, ngụ H.Nhà Bè, TP.HCM) trở nên điên loạn. Sau ngày cha qua đời, Thức không có một ngày tỉnh táo, cứ đi lang thang, cười nói một mình. Anh Tấn Đạt (anh của Thức) kể: “Lúc đầu thấy nó cứ lầm lì, thỉnh thoảng lại gào khóc la lối, tôi nghĩ nó buồn, thương nhớ cha nên mới vậy, chắc từ từ sẽ nguôi ngoai. Vả lại, trong nhà ai cũng bận bịu nên không để ý đến nó”. Nào ngờ, biểu hiện của Thức ngày một nặng hơn. Thức không còn để ý đến sinh hoạt cá nhân, cả ngày lầm bầm độc thoại. Gia đình đưa Thức đi khám, bác sĩ chẩn đoán Thức bị rối loạn thần kinh dẫn đến TT hoang tưởng. Đến khi Thức thường xuyên cáu gắt, đập phá đồ đạc, đuổi đánh người trong xóm, gia đình mới đưa Thức đến Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 (Biên Hòa, Đồng Nai) điều trị. Sau khoảng một tháng, thấy bệnh tình của Thức thuyên giảm, anh Đạt xin đưa em về nhà chăm sóc. Tuy nhiên, cả nhà bận bịu mưu sinh nên Thức thường ở nhà một mình, đi lang thang chỗ này chỗ nọ, có khi vài ba hôm “mất tích” rồi lại lọ mọ về. May là Thức chưa gây hậu quả gì nghiêm trọng.

Thấy người lạ vào nhà, Bùi Văn Thành (29 tuổi, ngụ Q.Bình Tân, TP.HCM) nép vào góc bếp, chẳng chịu ra ngoài. Bà Hoa (mẹ Thành) bùi ngùi kể, trước đây Thành làm việc cho một công ty nước ngoài. Thấy Thành siêng năng, giỏi chuyên môn, công ty yêu cầu Thành học thêm ngoại ngữ. Vừa học vừa làm căng thẳng kéo dài, trong ba tháng, Thành sút mất 10kg. Một hôm, Thành thức dậy ngồi nói lảm nhảm, hỏi gì cũng ngơ ngơ. Đi khám, bác sĩ bảo Thành bị stress do áp lực công việc, nên để Thành nghỉ ngơi. Càng ngày Thành càng không nhận ra mọi thứ xung quanh. Trước đây Thành còn phụ mẹ lặt vặt việc nhà, giờ cái chén để đâu cũng không biết. Về sau bác sĩ chẩn đoán Thành bị TT phân liệt và cho chăm sóc tại nhà. Theo bà Hoa, Thành nhút nhát, không đập phá đồ đạc hay cáu gắt với ai. Thỉnh thoảng Thành cũng căng thẳng, nhưng đã biết bệnh của anh nên cả nhà luôn cố nhẹ nhàng, tránh cho Thành lên cơn.

Tuy nhiên, theo một số người dân sống xung quanh, Thành rất phá phách, thường xuyên lấy đồ đạc của người khác vứt đi hoặc đổ nước ra lối đi chung. Thành còn mở các tủ điện ra phá rất nguy hiểm, nếu người nhà không trông giữ được thì nên đưa vào cơ sở chữa bệnh.

Ông Phạm Văn Trường dỗ ngọt để bà Thanh Thủy uống thuốc

Nan giải

Sau khi vợ ôm con bỏ đi, anh Trương Tú Anh (H.Phước Long, tỉnh Bạc Liêu) phát bệnh TT, thường xuyên la hét, rượt đánh người thân. Lo sợ nguy hiểm đến tính mạng, gia đình xích chân anh vào gốc cây rồi cất căn chòi cho anh ở tạm. Mãi đến khi vết xích ở chân anh lở loét, hàng xóm mới phát hiện, giải cứu. Bác sĩ chẩn đoán anh Tú Anh bị rối loạn TT do trầm cảm lâu ngày. Bệnh tình của anh thuộc dạng nhẹ, nhưng do gia đình không biết cách chăm sóc dẫn đến trầm trọng. Vào viện được hơn một tuần thì tình trạng bệnh của anh Tú Anh đỡ hơn. Khi tỉnh, anh nhớ vanh vách mọi chuyện về vợ con, gia đình và cả những ký ức. Tuy nhiên, đến lúc lên cơn thì anh hung hăng, la hét... Dù hàng xóm chê trách, lên án, nhưng thực tình ai cũng hiểu được sự lúng túng, khó xử, bất lực của gia đình anh trong hoàn cảnh nghiệt ngã.

Bác sĩ Trịnh Tất Thắng, Giám đốc Bệnh viện Tâm thần TP.HCM cho biết, bệnh tâm thần hiện nay chưa tìm được nguyên nhân chính xác, nhưng nhiều giả thuyết cho rằng bệnh có tính chất di truyền hoặc có vấn đề tổn thương ở não; những trắc trở, bi kịch, cú sốc trong cuộc sống chỉ là điều kiện thuận lợi, là yếu tố khiến “đống than âm ỉ bùng cháy”. Khi đã phát bệnh, gia đình phải hết sức hết lòng phối hợp với bác sĩ mới mong điều trị khỏi hoặc giữ cho bệnh không tăng nặng.

Bà Toàn Thị Thanh Thủy (53 tuổi, ngụ P.Tân Thuận Tây, Q.7, TP.HCM) đã phát bệnh trên 20 năm. Đến khám ở Bệnh viện Tâm thần TP.HCM, vì sợ bà Thủy chạy trốn nên có đến ba người tháp tùng, cả ba đều đã luống tuổi. Họ chỉ là họ hàng của bà Thủy chứ không phải chị em ruột. Bà Thủy có hai chị em nhưng đều chết trẻ. Bà sống với mẹ già bị tai biến nằm liệt nhiều năm. Mới đây mẹ bà qua đời. Ông Phạm Văn Trường, em họ bà Thủy lo chăm sóc cho người chị bệnh tật, neo đơn. Với ông Trường, việc chăm sóc, ăn uống, thuốc thang cho bà Thủy là một bài toán khó khiến cả đại gia đình lao tâm khổ tứ. Ông đã trên 60 tuổi, không còn khỏe, lại bận rộn việc gia đình nên khó chu toàn việc chăm sóc, túc trực bên bà. Trước đây, trong một lần lên cơn, bà đã lấy bàn ủi đập đầu mẹ già khiến mọi người đều ngại tiếp cận. Đêm bà không ngủ, mở vòi nước nghịch như trẻ con suốt đêm. Bà còn nấu ăn bỏ cháy khét, khói mù mịt. Khóa cửa ngoài, nhốt bà trong nhà thì sợ xảy ra sự cố cháy nổ; mở cửa thì bà bỏ đi.

Ông Trường bùi ngùi: “Dù chị không biết gì nhưng tôi nghĩ cứ để chị sống tại nhà, gần gũi anh em, ngày ngày gặp mặt để chị được an ủi phần nào, bệnh tình nhờ vậy cũng không tăng nặng. Thấy người dưng nghèo khổ mình còn thương, giúp đỡ, huống chi chị là máu mủ, ruột rà. Sợ chị lên cơn, đánh mình thì phải cho chị uống thuốc đều để “hạ hỏa”, vừa nuôi vừa phải cảnh giác chứ bỏ sao đành”. Có người mách nên đưa bà Thủy vào trung tâm điều dưỡng tâm thần Thủ Đức, không phải mất tiền, nhưng bàn tới bàn lui, ông Trường đắn đo chưa đưa đi. Ông cho rằng nếu mình đã cố gắng hết sức mà vẫn không kham nổi thì khi ấy đưa chị vào trại cũng không ray rứt, hối hận.

 DIỆU HIỀN - LINH GIANG