Diễn viên châu Á giữa kinh thành Hollywood: Một màu trắng toát chấm thêm giọt vàng

Ngày 5/6, nữ diễn viên gốc Việt - Kelly Marie Tran (người từng đóng trong trong Star Wars: The Last Jedi với vai thợ máy Rose Tico) đã chính thức xoá tài khoản Instagram. Trước đó, nữ diễn viên gốc Việt đã xoá hàng loạt bài viết trên trang cá nhân này của cô.

Lý do của sự việc này được lý giải: Kelly Marie Tran phải gánh chịu nhiều sự kỳ thị, dè bỉu trong suốt những tháng qua từ khi bộ phim ra mắt.

Kelly Marie Tran, nữ diễn viên gốc Việt với vai diễn trong Star Wars: The Last Jedi

'Tẩy trắng' Hollywood

Từ khi bộ phim được giới thiệu đến khán giả, Kelly Marie Tran luôn tự hào giới thiệu là người Việt Nam. Nữ diễn viên cũng không ngần ngại chia sẻ về những khó khăn khi một người gốc Việt lập nghiệp tại Hollywood. Tuy nhiên, động thái này lại khiến những khán giả cực đoan liên tục chế giễu và dùng những từ ngữ mang tính phân biệt chủng tộc để nói về nhân vật của Kelly Marie Tran.

Sự việc của nữ diễn viên gốc Việt không phải là trường hợp đầu tiên về việc kỳ thị chủng tộc xảy ra giữa lòng Hollywood, nơi được xem là kinh đô, là thiên đường của điện ảnh thế giới nhưng vẫn thường danh màu da sáng cho những dự án điện ảnh quan trọng. Đến bây giờ, tình trạng này vẫn tiếp diễn ngày càng sâu sắc với diễn viên gốc Á, da màu.

“Hệ thống phân cấp chủng tộc ở Hollywood đã được hình thành từ những năm 1970, 1980 và vẫn được giữ nguyên vẹn cho đến nay”, ông Guy Aoki, chủ tịch Mạng lưới Truyền thông hành động vì người Mỹ gốc Á cho biết. 

Tại Hollywood, đã có những cái tên châu Á ghi được dấu ấn, như Thành Long, Chương Tử Di, Dương Tử Quỳnh, Maggie Q, hay Luy Byung Hun, Phạm Băng Băng… Một số ít khác thì đang cố gắng tìm kiếm cơ hội ở thị trường này như một sự nỗ lực vươn ra biển lớn.

Nhưng thành công đến hiện tại của diễn viên gốc Á tại Hollywood thì vẫn như bọt biển. Những hào quang được nhìn thấy vốn chỉ là bề nổi của tảng băng chìm mang tên châu Á tại Hollywood.

Thành Long, Chương Tử Di và nhiều diễn viên có nguồn gốc châu Á đã đạt được thành tựu tại Hollywood. Tuy nhiên, những hào quang này vẫn là bề nổi của tảng băng chìm mang tên châu Á tại kinh đô điện ảnh bậc nhất thế giới.

Sự kỳ thị không được đoái hoài

Một cách nào đó, chính những nhân tố gốc Á này đã giúp hàng loạt tác phẩm của Hollywood được lòng khán giả châu Á hơn, mở rộng thị trường sang khu vực đầy tiềm năng với tốc độ phát triển rất mạnh.

Hàng loạt yếu tố mang tính châu Á từ diễn viên, bối cảnh được sử dụng để chiêu dụ khán giả. Riêng tại Trung Quốc, thị phần doanh thu phòng vé mà các nhà phân phối phim đến từ Hollywood tăng trung bình từ 25% đến 40%, những món lợi vô cùng béo bở. Nhưng chính tại Hollywood, nơi sản sinh ra những tác phẩm này thì dàn diễn viên châu Á đang phải gánh chịu rất nhiều sự kỳ thị.

Số lượng diễn viên gốc Á được trao cơ hội lại rất hiếm hoi. Theo một báo cáo vào đầu năm 2016 của USC (Đại học Nam Columbia) thì chỉ có 5,1% diễn viên gốc Á nhận được vai diễn có thoại ở Hollywood. Những vai chính cũng không được dù tác phẩm ấy lấy hình tượng nguyên gốc là người châu Á hoặc có nguồn gốc từ châu Á.

Mới đây, vai diễn về một nhân vật lai Á rõ nét trong phim Aloha, đã được trao cho  diễn viên "da trắng tinh" Emma Stone. Thậm chí, trong buổi tuyển lựa diễn viên chính cho phim này, không một diễn viên châu Á nào được mời đến. Trước phản ứng gay gắt của dư luận, đạo diễn của phim đã phải lên tiếng xin lỗi về sự phân biệt.

Hay ở phim Doctor Strange, một tác phẩm kể về câu chuyện vùng Himalaya, đã được diễn xuất bởi Tilda Swinton, một minh tinh "Ăng Lê trắng bóc" toàn tòng. 

Emma Stone, nữ diễn viên da trắng người Mỹ được giao vai chính trong Aloha nói về một nhân vật có nguồn gốc châu Á

Nữ diễn viên gốc Việt Maggie Q, cái tên hiếm hoi đến từ châu Á đã thành công đáng kể tại Hollywood, cũng phải thừa nhận thực trạng đau lòng rằng diễn viên châu Á không hề được trao cơ hội nhiều như mong đợi.

“Chẳng gì bực bội hơn khi thực tế là không có đủ vai diễn cho chúng tôi. Ngay cả những nhân vật gốc Á, chúng tôi cũng không được xem xét để thể hiện. Họ đang khiến tình hình tồi tệ hơn”, Maggie Q trả lời tờ Hollywood Reporter trước việc phân biệt, kỳ thị chủng tộc đang diễn ra tại Hollywood.

Một màu trắng trắng, chấm thêm màu vàng-đen

Tuy nhiên, với những ai may mắn được giao vai thì sự phân biệt chủng tộc cũng không dừng lại. Theo một thống kê, với việc chọn diễn viên da màu, bao gồm người châu Á thì có đến 13/20 người vào vai tội phạm, 15/20 đóng nhân vật bạo lực và 7/20 diễn viên nữ phải vào vai bị bạo hành. Vô hình chung, những nhân vật có nguồn gốc da màu đều bị quy vào hình ảnh không mấy tốt đẹp trong điện ảnh Hollywood.

Dù đã thành công tại Hollywood nhưng Maggie Q, nữ diễn viên gốc Việt không phủ nhận chuyện diễn viên có nguồn gốc châu Á không có nhiều đất sống tại kinh đô điện ảnh này

Không những bị bắt chẹt ở khâu tuyển chọn, năng lực của diễn viên gốc Á còn bị chính các nhà làm phim Hollywood gán cho một cái nhìn định kiến.

Trong một quyển sách về điện ảnh của tác giả Nancy Wang Yuen, dẫn lời một giám đốc casting cho hay: “Các diễn viên châu Á rất khó để tuyển chọn cho phim vì họ biểu cảm kém cỏi, gây tụt cảm xúc”. Nội dung câu nói này để phục vụ cho một bài viết nhằm nói về sự nghèo nàn, nhàm chán của các gương mặt châu Á trên màn ảnh Hollywood.

Ngay lập tức, thông tin này được đăng tải trên tờ CNN đã khiến dư luận chỉ trích dữ dội.

Từ đó, trào lưu #ExpressiveAsians - Người châu Á biểu cảm tốt bắt đầu xuất hiện trên mạng xã hội. Họ chỉ ra rằng đã có Thành Long, Chương Tử Di, Lý Băng Băng… với những vai diễn ấn tượng, những khung hình đa dạng. Trong đó, chỉ cần cái liếc mắt của Thành Long thì với những ngôi sao Âu, Mỹ phải dùng đến tận ngôn ngữ hình thể mới diễn tả được.

Bên cạnh đó, việc các NSX phim tại Hollywood đã ràng buộc diễn viên gốc Á vào những dạng vai khuôn mẫu như được đề cập bên trên, nên việc họ không có đất diễn để thể hiện được hết tài năng là điều tất yếu. Chưa tính đến những trường hợp, các diễn viên châu Á được mang ra cho có với những màn xuất hiện chớp nhoáng,  thì ấn tượng để lại không sâu sắc cũng là hiển nhiên.

Diễn xuất của Thành Long được khán giả khen ngợi trong những tác phẩm tại Hollywood

Lý giải điều này, chuyên gia tâm lý học đa văn hóa Jeffery Mio cho rằng NSX phim ở Hollywood thường thuê những diễn viên da trắng quen thuộc bởi điều đó an toàn hơn: “Diễn viên da trắng vẫn được việc và an toàn hơn diễn viên châu Á”. Nhưng, với việc những năm gần đây, phim của Hollywood lại đổ xô về các nước châu Á để thu lợi thì lời giải thích kia cũng được đánh đồng với lời nguỵ biện cho chủ nghĩa kỳ thị, phân biệt chủng tộc đang diễn ra trong lòng Hollywood.

Biên kịch Max Landis khi giải thích cho nguyên nhân lựa chọn những diễn viên da trắng cho bộ phim Ghost into the Shell còn nhấn mạnh rằng: “Không một nữ diễn viên gốc Á nào được xếp hạng A trên trường quốc tế”. Lời phán xét này một lần nữa cho thấy sự phân biệt đẳng cấp với các diễn viên châu Á còn quá lâu nữa mới dừng lại.

Thực tế còn phũ phàng hơn khi những diễn viên châu Á lại không nhận được thù lao ngang tầm với những ngôi sao da trắng dù diễn vai có sức nặng ngang bằng nhau trong cùng một bộ phim. 

Theo đó, các ngôi sao châu Á sẽ được trả mức cát-sê thấp hơn, ít nhất là 10% hoặc 15% so với các ngôi sao da trắng. Cũng chính sự phân biệt nặng nề này đã khiến hai diễn viên gốc Á - Daniel Dae Kim và Grace Park rút khỏi series truyền hình Hawaii Five-0 của đài CBS. Sau khi sự việc này bùng lên, một sự thật đau lòng nữa tiếp tục được phơi bày khi hai diễn viên da trắng là Alex O'Loughlin và Scott Caan được chia lợi nhuận sau mỗi mùa phim nhưng những diễn viên gốc Á, da màu hoàn toàn không có được quyền lợi này.

Grace Park (bìa trái) và Daniel Dae Kim (bìa phải) rút khỏi series truyền hình Hawaii Five-0 của đài CBS vì không được trả thù lao xứng tầm so với hai diễn viên người da trắng

Không được trao cơ hội, bị hoài nghi năng lực, nhận thù lao thấp hơn các ngôi sao da trắng, diễn viên có nguồn gốc từ châu Á còn chịu sự phân biệt, khinh miệt đến từ chính các đồng nghiệp trên trường quay.

Nam diễn viên người Hàn Quốc - Lee Byung Hun là một trong những cái tên khá thành công tại Hollywood, đã tiết lộ, bản thân anh cũng không tránh khỏi sự phân biệt đối xử với nguồn gốc châu Á của mình.

“Bộ phim G.I.Joe có khá nhiều ngôi sao, trong số đó có nhiều người tôi không được quyền gọi tên họ. Thậm chí, phía sau máy quay, họ cũng chẳng thèm nhìn trực diện vào tôi. Tôi cố gắng tự giới thiệu bản thân và bắt tay với họ, nhưng họ hoàn toàn làm ngơ rồi đi ngang qua mặt tôi. Tôi đã quá quen với nạn phân biệt chủng tộc ở đây. Tôi luôn cảm thấy có một khoảng cách với người da trắng. Tôi từng nghĩ điện ảnh sẽ góp phần xóa dần khoảng cách ấy, nhưng chắc là tôi đã lầm”, nam diễn viên bộc bạch.

Chính vì sự o ép, phân biệt đó, người châu Á cũng không có cơ hội ghi điểm ở các giải thưởng lớn. Từ lễ trao giải Oscar vào năm 1980 đến nay, chỉ có 1% diễn viên đạt các giải chính là người gốc Á. Con số này có chăng quá nhỏ nhoi so với những gì Hollywood đã đạt được lợi ích tại thị trường này.

Lee Byung Hun trong G.I.Joe

Diễn viên có nguồn gốc từ châu Á trong nhiều năm qua đã có những cú chuyển mình tại Hollywood thông qua những vai diễn có sức nặng hơn. Đặc biệt khi sự chuyển dịch thị trường phim ảnh đã giúp yếu tố châu Á có giá trị hơn. Tuy nhiên, với hệ tư tưởng kỳ thị, phân biệt chủng tộc vốn đã ăn sâu và biểu hiện với rất nhiều hình thức trong lòng Hollywood thì chắc chắn đây sẽ mãi là một câu chuyện đau lòng kéo dài.

Thuỵ Khuê