Diễn viên bị quỵt cát-sê: Không thỏa hiệp để tự bảo vệ mình

Đã trải qua bao vụ việc, qua bao năm, chuyện nợ cát-sê vẫn cứ tiếp diễn, trong khi “con nợ” chẳng phải người xa lạ, thậm chí có cả những tên tuổi được người trong giới cảnh báo là “trùm nợ”.

Thói xấu từ phim truyền hình…

Sau khi diễn viên Kim Đào tố bị công ty Hổ Cáp hứa hẹn đẩy đưa, kéo dài thời gian trả cát-sê, nhiều nghệ sĩ cũng lên tiếng “tố” Hổ Cáp còn nợ tiền mình. Cách đây chưa lâu, Hổ Cáp cũng dính lùm xùm nợ cát-sê với diễn viên Thanh Tuấn, đến mức xảy ra xô xát. Diễn viên Kim Đào cho biết, Hổ Cáp nợ cát-sê của cô hơn 7 tháng. Mãi đến khi phần 2 của phim chuẩn bị bấm máy, Hổ Cáp mới chịu trả tiền, vì muốn cô tiếp tục tham gia phim.

Thiên thần 1001 - một trong nhiều bộ phim lùm xùm chuyện nợ thù lao diễn viên

Dân làm phim truyền hình có thể liệt kê một danh sách dài những nhà sản xuất (NSX) thường xuyên nợ hoặc “xù” thù lao diễn viên, thậm chí còn có thể liệt kê cả những “chiêu” dụ diễn viên vào tròng. Nhưng không phải diễn viên nào cũng đủ bản lĩnh để từ chối hợp tác với các NSX này.

Có trăm ngàn lý do để giải thích sự “nhẹ dạ cả tin”: “Vì muốn được làm nghề”, “Vì thấy NSX, chủ nhiệm phim không giống những người chuyên đi lừa”, “Vì vai diễn của mình ít, cát-sê không nhiều, chắc NSX không nỡ nợ dài ngày”… Nhiều diễn viên còn nhẹ dạ tới mức chấp nhận thực hiện thêm phân đoạn ngoài kịch bản, chỉ với thỏa thuận miệng về thù lao bổ sung, dù ở thời điểm đó, NSX vẫn chưa trả thù lao đúng theo tiến độ đã ký trong hợp đồng.

Khi bị nợ, bị “xù” cát-sê, nhiều nghệ sĩ, diễn viên vẫn cứ im lặng chịu đựng. Phản ứng “mạnh” nhất chỉ là những dòng trạng thái vu vơ trên trang cá nhân, không xác định đối tượng cụ thể hoặc chia sẻ, tâm sự với đồng nghiệp, bạn bè. Hiếm có ai nhờ tới luật pháp bảo vệ quyền lợi.

... Đến sân khấu

Lĩnh vực sân khấu râm ran chuyện bầu sô ép giá nghệ sĩ sau suất diễn. Thực tế, trong bối cảnh sân khấu hiện nay, việc thương lượng lại mức thù lao sau suất diễn cũng là chuyện bình thường ở những suất vắng khán giả. Thậm chí, nhiều nghệ sĩ còn tự đề nghị không nhận cát-sê hoặc chỉ nhận tượng trưng, để chia sẻ khó khăn với nhà tổ chức. Nhưng đằng này, khán giả chật kín khán phòng, đơn vị tổ chức, bầu sô tuyên bố rình rang là chương trình thành công, nhưng vẫn đòi thương lượng lại cát-sê nghệ sĩ vì… lỗ.

Bức xúc thành làn sóng trong giới làm nghề, nhưng rồi show diễn tiếp theo của NSX đó, bầu sô đó, vẫn thấy những người từng lên tiếng chuyện bị ép cát-sê trước đó có mặt và “hồi kết” chính là kịch bản cũ lặp lại. Lời giải thích: “Vì muốn được hát, muốn được gặp gỡ khán giả và muốn cải lương sáng đèn trong giai đoạn khó khăn” của các nghệ sĩ khiến người nghe thấy quá xót xa.

Diễn viên Kim Đào bị công ty Hổ Cáp 'xù' nợ

Nạn “cầm nhầm” kịch bản hoặc đạo ý tưởng rùm beng trên truyền thông chỉ là phần nổi của tảng băng. Thực tế, vấn nạn này nghiêm trọng hơn, với số lượng nhiều hơn gấp bội. Có tác giả phát hiện vở diễn truyền hình y hệt kịch bản của mình đã diễn ở sân khấu trước đó. Bức xúc, nhưng rồi tác giả này cũng chấp nhận cho qua, vì tác giả vở kịch truyền hình cũng là “đồng nghiệp lâu năm, nói ra ngại đụng chạm, mất lòng”.

Một tác giả, đạo diễn kiêm diễn viên khá quen thuộc của các game show truyền hình đã bày tỏ sự phẫn nộ khi nhắc đến những kịch bản của mình đã bị diễn viên - MC nổi tiếng “đạo” từ ý tưởng đến nội dung. Nhưng khi đề cập việc phải công khai lên tiếng thì tác giả này lại ngập ngừng. Sau vài ngày hẹn “để có thêm thời gian suy nghĩ”, câu trả lời là: “Tôi không muốn làm lớn chuyện, vì dù sao cũng là anh em trong nghề. Hơn nữa, nếu lên tiếng, tôi có thể sẽ bị hiểu lầm là cố tình tạo scandal với người nổi tiếng để ăn theo”.

Tương tự là trường hợp của soạn giả cải lương có rất nhiều kịch bản đang bị các thí sinh - diễn viên chuyên nghiệp “mượn” để tham gia game show mà không xin phép. Phản ứng của soạn giả chỉ dừng ở những dòng trạng thái trên trang cá nhân.

Nghệ sĩ vốn sống bằng cảm xúc, ngại va chạm, kiện tụng… thậm chí ngại cả những lời nói làm mất hình ảnh của mình, bất kể đó chỉ là lời vu vạ. Kết quả: đa phần nghệ sĩ im lặng hoặc chấp nhận thỏa hiệp. Từng bị NSX nợ tiền hơn 10 tập phim, nhưng diễn viên Thanh Tuấn cho biết, anh chấp nhận thiệt thòi, không kiện tụng, vì: “Nếu kiện ra tòa, sẽ vừa tốn thời gian vừa tốn chi phí và mệt mỏi. Vụ kiện của chị Ngọc Trinh với Nhà hát Kịch TP.HCM vẫn làm chúng tôi ngán ngẩm”. Đó cũng là suy nghĩ chung của hầu hết nghệ sĩ, diễn viên hiện nay, là “điểm yếu” để các NSX, bầu sô lợi dụng.

Khi các hội nghề nghiệp chưa đủ mạnh mẽ và quyết liệt trong việc bảo vệ quyền lợi của hội viên, chính các nghệ sĩ, diễn viên phải tự bảo vệ mình, tẩy chay những kiểu làm ăn dối trá, thiếu minh bạch. Một khi nghệ sĩ vẫn ngại đụng chạm và chấp nhận phần thiệt thì sự lừa lọc sẽ không bao giờ dừng lại. 

Thảo Vân