Điện thoại thông minh chốn học đường: Cấm hay không cấm?

Câu chuyện cấm hay không cấm điện thoại trong trường học đang thu hút sự quan tâm của dư luận. Ảnh: Fabian Sommer, Getty Image

Điện thoại thông minh không chỉ là thiết bị giao tiếp mà còn là công cụ cần thiết mở ra một thế giới thông tin. Các chuyên gia truyền thông có chung nhận định rằng điện thoại thông minh không tốt cũng không xấu. Cách chúng ta và nhất là trẻ em sử dụng mới là quan trọng.

Mới đây, hiệu trưởng một trường cấp 3 trên địa bàn TPHCM bày tỏ: “Chúng tôi không cấm học sinh mang điện thoại vào trường, nhưng các em không được sử dụng trong khuôn viên giáo dục của trường, kể cả giờ ra chơi”.

Thầy hiệu trưởng cho biết thêm: “Từ khi thực hiện quy định trên, không còn cảnh tụm năm, tụm ba, cắm cúi vào điện thoại trong giờ ra chơi nữa. Thay vào đó, sân trường đông học sinh hơn, các em chơi thể thao rất nhiều”.

Ngày càng có nhiều nghiên cứu cho thấy mối quan hệ giữa thời gian sử dụng điện thoại thông minh và các vấn đề sức khỏe tâm thần ở thanh thiếu niên, vì vậy các trường học ở rất nhiều quốc gia những năm gần đây đã tăng cường các biện pháp hạn chế việc sử dụng điện thoại thông minh.

Các quốc gia như Singapore, Pháp, Phần Lan, Úc, Trung Quốc đã cấm sử dụng điện thoại di động trong trường học. Mới đây nhất, Hi Lạp cũng bắt đầu cấm học sinh dùng điện thoại trong giờ học.

Vào năm 2023, Liên hợp quốc đã kêu gọi lệnh cấm toàn cầu đối với điện thoại thông minh trong trường học với lý do chúng có thể làm gián đoạn việc học của học sinh và ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của các em.

Trong cuốn sách gần đây của Jonathan Haidt - một nhà tâm lỹ xã hội người Mỹ - có tựa đề The Anxious Generation – Thế hệ hoang mang, ông ủng hộ việc hạn chế nghiêm ngặt hoặc thậm chí cấm trẻ em sử dụng điện thoại di động, lập luận rằng thiết bị là lý do chính gây ra các vấn đề về sức khỏe tâm thần đang có xu hướng gia tăng, lan rộng trên toàn cầu.

Đó là chưa kể, sự thất vọng của công chúng đối với phương tiện truyền thông xã hội đang gia tăng. Nhiều phụ huynh coi lệnh cấm là giải pháp hợp lý và đơn giản cho một vấn đề phức tạp.

Ý tưởng cấm sử dụng điện thoại trong lớp học và cả hạn chế quyền truy cập cho đến khi những người trẻ đủ trưởng thành được nhiều người đồng tình. Người ta lập luận những sự lo ngại liên quan đến 3 vấn đề chính: (1) Sự mất tập trung của người học; (2) Việc bắt nạt trực tuyến; (3) Ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần.

Bàn đến đây, các nhà nghiên cứu ở lĩnh vực truyền thông và tâm lý học thấy nổi lên một vấn đề quan trọng khác cần được chú ý. Mặc dù họ thừa nhận những tình huống mà các thiết bị điện tử có thể gây rối hoặc có hại, nhưng họ cũng nhấn mạnh vai trò tích cực của điện thoại di động trong việc học tập và sự kết nối.

Ở môi trường đại học, nhiều người coi điện thoại di động là công cụ thiết yếu, đặc biệt là đối với những người không có máy tính xách tay hoặc máy tính bảng.

Các nghiên cứu liên ngành gần đây đưa ra góc nhìn cân bằng về việc sử dụng điện thoại thông minh trong trường học. Nghiên cứu nhấn mạnh nhu cầu về một cách tiếp cận tinh tế, xem xét cả những lợi thế và thách thức, tìm cách tạo ra một môi trường học tập có lợi cho học sinh, đồng thời đảm bảo sức khỏe và sự an toàn của các em. Điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến ​​của chính trẻ em và thanh thiếu niên về những vấn đề ảnh hưởng đến các em.

Điện thoại thông minh, mạng xã hội là con dao 2 lưỡi cho người dùng trẻ tuổi, mang lại nhiều rủi ro và cả lợi ích. Nếu mục tiêu là cố gắng giúp trẻ em có mối quan hệ lành mạnh hơn, sáng tạo hơn với công nghệ, thì có lẽ chúng ta phải có nỗ lực lớn hơn, toàn diện hơn.

Tuy vậy, vẫn còn nhiều thách thức, và cả những khó khăn về cách chúng ta trao cho trẻ em và thanh thiếu niên nhiều quyền tự quyết hơn đối với những công cụ hết sức gần gũi với các em, giữ vai trò quan trọng trong việc định hình, ảnh hưởng đến cuộc sống của thế hệ trẻ.

Đó là một yêu cầu phức tạp hơn nhiều so với việc chỉ nói khóa điện thoại, cấm điện trong giờ học, ở khuôn viên trường.

Vì vậy, cần tham khảo ý kiến ​​cộng đồng nhà trường, lắng nghe tiếng nói của trẻ em trong một số nghiên cứu và phát triển chính sách, quy định có liên quan trước khi triển khai thực hiện. Các chính sách về điện thoại thông minh của trường học có thể sẽ hiệu quả hơn khi quan điểm của học sinh, giáo viên, phụ huynh và lãnh đạo nhà trường được lắng nghe xem xét và cân nhắc.

Hồng Chi