Diễn đàn “Thương con - Sao cho đúng cách?”: Tình yêu có nguyên tắc giúp con tự tin, tự lập

Gia đình nhỏ của chị Nam Phương - Ảnh do nhân vật cung cấp

Đồng hành và trao quyền quyết định cho trẻ

Phóng viên: Thuộc thế hệ 9X, thành công sớm và có nhiều đóng góp trong lĩnh vực truyền thông y tế, có những đứa con tự lập, tự tin, chị đánh giá thành quả ngày hôm nay - ngoài nỗ lực của bản thân - thì sự giáo dưỡng của gia đình đóng vai trò thế nào?

Thạc sĩ Đỗ Thị Nam Phương: Suốt tuổi thơ và ngay cả bây giờ, ngoài sự rèn giũa, uốn nắn từng li từng tí của ba mẹ, tôi nhận được rất nhiều ảnh hưởng từ bà ngoại - người có cách dạy con cháu nghiêm khắc, nhưng vẫn tràn ngập yêu thương và ấm áp. Bà luôn thông cảm, luôn để cho tôi có cơ hội chia sẻ những mong muốn và ước mơ của mình. Bà thường phân tích vấn đề bằng nhiều kinh nghiệm và trải nghiệm thực tế, khích lệ tôi chủ động chọn lựa và tự quyết định.

Tôi học được nhiều điều từ bà qua cách ứng xử, qua các tình huống chỉ bằng quan sát, chứ không cần đến những lời giảng giải. Tôi kính trọng và yêu thương bà. Vào cuối tuần hoặc ngày lễ, chúng tôi lại về với bà, như trở về nhà mình, chứ không phải chỉ là ghé thăm.

Ông ngoại tôi có một câu đối về truyền thống gia đình để dạy dỗ con cháu: “Truyền thống học hành xanh lộc biếc/ Vườn hoa phúc đức rực bông tươi”. Chúng tôi đã xem đó là kim chỉ nam cho cuộc đời mình. Tôi tin rằng, ngoài nỗ lực tự thân thì tấm gương sáng và sự giáo dục của ông bà, cha mẹ là gốc rễ cũng như bệ phóng tốt nhất cho mọi cá nhân.

* Lúc nhỏ, chị có được ba mẹ cưng chiều không? Theo chị, giữa nghiêm khắc và cưng chiều, phương pháp giáo dục nào tốt hơn cho trẻ?

- Tôi nghĩ, cưng chiều khác với nuông chiều. Nuông chiều mang nghĩa tiêu cực hơn khi ta thuận theo mọi đòi hỏi, dù vô lý, của trẻ. Còn khái niệm “yêu thương” lại thiên về tình cảm. Trong gia đình tôi, không ai ngộ nhận hay nhầm về điều này. Các con tôi, dù nhỏ, cũng hiểu được rằng: dù bà ngoại có hơi nghiêm khắc và không chiều chúng, nhưng các con vẫn cảm nhận được tình thương của bà.

Nhà tôi có sự phân công ngầm mà tôi tự hiểu chứ ba mẹ tôi không bao giờ thừa nhận: người cưng chiều con là ba, còn nghiêm khắc là mẹ. Còn nhớ hồi nhỏ xíu, có lần bị mẹ phạt, tôi trốn vào một góc kín, gọi điện thoại cho ba: “Ba ơi, về cứu con”. Cha mẹ Việt Nam nào cũng muốn bao bọc con cái, muốn con được đi trên con đường ít chông gai nhất, êm đềm hạnh phúc nhất. Ba mẹ tôi cũng vậy, nhưng có khác một chút, vì ba mẹ luôn chỉ nhắc nhở, ủng hộ, còn tôi vẫn được trao quyền quyết định mọi bước ngoặt quan trọng trong đời mình, như ngành học, hôn nhân, nơi sinh sống và nhiều thứ khác. Cho nên, tôi thấy hạnh phúc mà không bị ngộ độc gì cả (cười).

Chị Nam Phương (hàng sau, thứ ba từ phải sang) bên đại gia đình - Ảnh do nhân vật cung cấp

Không cần dè sẻn tình yêu thương

* Làm việc ở một nơi mà ba mình từng “phủ” một cái bóng rất lớn (ba chị Nam Phương là ông Đỗ Hồng Công - nguyên Trưởng phòng Hành chính Bệnh viện Đại học y dược TPHCM - PV), do đâu chị có được bản lĩnh để độc lập đi con đường của mình, xây dựng những giá trị cho riêng mình?

- Tôi từng nghe ai đó nói “trải nghiệm, kinh nghiệm sống, kiến thức của cha mẹ là tài nguyên” và tôi thấy rất đúng. Ba chỉ dạy tôi lúc ở nhà, khi còn nhỏ. Nhưng khi tôi lớn lên, bắt đầu đi làm, ba dùng từ “góp ý” và thực hiện rất đúng ý nghĩa của từ này. Ba góp ý, tôi lắng nghe, có toàn quyền phản biện và tự quyết định. Không phải lúc nào tôi cũng đúng. Một số thứ lẽ ra nếu tôi cứ nghe và làm theo lời ba thì sẽ đỡ mất thời gian hơn, tối ưu hơn, nhưng đi “đường vòng” theo cách của mình cũng cho chúng ta trải nghiệm và bài học nên tôi không hối tiếc. Ba mẹ và tôi đã thống nhất về chủ trương, tư tưởng như vậy trong dạy con. Còn quá trình tự khẳng định bản thân thì công bằng mà nói, chuyên môn và lĩnh vực của tôi là quản trị phương tiện kỹ thuật số và truyền thông - có khác so với lĩnh vực mà ba có kinh nghiệm là quản trị hành chính nói chung.

Cuộc sống số, xã hội số lại thay đổi từng giờ, nên tôi cũng có đất riêng để trồng cây mà không bị cổ thụ trong rừng phủ bóng (cười). Ba chỉn chu, cẩn trọng, còn mẹ tôi là tiến sĩ ngôn ngữ. Với ba mẹ, dường như lúc nào, ở đâu tôi cũng có thể học hỏi, tham khảo ý kiến về nhiều vấn đề để có quyết định tốt nhất.

* Chị có cho rằng bản thân người cha, người mẹ biết sống tự lập, tự chủ, tự tin cũng là yếu tố quan trọng để con cái noi theo?

- Từ tuổi thơ và thực tế dạy con của mình, tôi cho rằng, muốn con tự lập, tự tin thì việc chăm sóc, thương yêu, dạy dỗ là quan trọng. Ba mẹ không cần dè sẻn tình yêu vì sợ con hư, chỉ cần tình yêu đó có nguyên tắc và tỉnh táo. Hãy luôn ủng hộ con, nhưng cần để con trải nghiệm và tự quyết định. Các con tôi có thể chọn môn học, thú vui chúng thích; ví dụ có thể quyết định chơi thể thao hay cùng học nấu ăn… Việc của cha mẹ là tạo điều kiện để con có những trải nghiệm tốt nhất, an toàn nhất.

Tự tin và tự lập với trẻ con là rất cần, nhưng chưa đủ. Các con cần biết chia sẻ, biết thông cảm cho người khác, luôn lễ phép và biết ơn một cách chân thành. Điều gì mình thấy đúng, thấy tốt thì cứ làm trước mặt các con, rồi các con sẽ quen nếp, tự thấm. Ví dụ, việc dùng kính ngữ, luôn có “thưa”, có “dạ”, giúp các con dễ tạo được thiện cảm, thuận lợi trong giao tiếp, tương tác với người lớn, tôi rèn cho con quen từ khi tập nói. Ánh mắt cảm ơn người mang đồ ăn cho mình, tỏ lòng biết ơn thầy cô khi học được điều hay, chăm sóc ông bà, trân quý những món quà nhỏ ông bà tặng… Tất cả những điều nhỏ nhặt hằng ngày ấy, tôi đều chú trọng dạy các con, để nuôi dưỡng lòng biết ơn ở con trẻ. Mình làm thật tự nhiên thì các con cũng học theo rất tự nhiên.

* Xin cảm ơn chị.

Minh Thanh (thực hiện)