Điện ảnh Hollywood đình trệ và cơ hội cho điện ảnh Việt trên sân nhà?

Thị trường ảm đạm

Hollywood đang trải qua những ngày đen tối khi hàng loạt thảm đỏ ra mắt phim bị hủy hoặc rút gọn, đêm trao giải Emmy bị dời vô thời hạn, nhiều tác phẩm có kinh phí lớn bị dời ngày trình chiếu. Trong đó, phần 2 của Dune (Hành tinh cát) với các tên tuổi như Léa Seydoux, Rebecca Ferguson, Timothée Chalamet, Zendaya, Florence Pugh… được xác nhận sẽ dời từ tháng 11/2023 sang giữa tháng 3/2024 tại thị trường Mỹ.

Nam diễn viên Brian Cox dẫn đầu cuộc tuần hành chia sẻ những khó khăn với SAG-AFTRA tại Anh. Nguồn ảnh The Independent.

Cùng chung số phận là Godzilla x Kong: The New Empire (Godzilla và Kong đối đầu: Một đế chế mới), bị lùi gần 1 tháng, dự kiến ra mắt ngày 12/4/2024. Những tác phẩm khác có lịch ra mắt ban đầu vào cuối tháng Mười hai là phim nhạc kịch The Color Purple (Màu tím) và phim Aquaman and the Lost Kingdom (Aquaman và Vương quốc thất lạc) đang được cân nhắc lại.

Việc lùi thời điểm trình chiếu là không thể khác do các diễn viên thuộc SAG-AFTRA không thể xuất hiện cũng như góp mặt trong các chiến dịch quảng bá. Trước đó, những bộ phim lớn như Oppenheimer, Barbie cũng không có buổi ra mắt trọn vẹn do các diễn viên xuống đường tuần hành. Cũng trong tuần này, thảm đỏ Liên hoan phim Venice chứng kiến sự vắng bóng chưa từng có của những ngôi sao từ Hollywood.  

Điều này cũng sẽ ảnh hưởng đến các đề cử ở giải Oscar cho mùa năm sau, khi trước đó Dune: Part II và The Color Purple được nhiều nhà phê bình đánh giá là ứng cử viên nặng ký cho hạng mục quan trọng nhất. Do giải Emmy đã phải tạm dừng vô thời hạn, các giải khác như Quả cầu vàng, Oscar… cũng đứng trước khả năng sẽ phải dời lại. Điều này cũng đồng nghĩa với các phim trình chiếu trên các nền tảng streaming như Killers of the flower moon (Vầng trăng máu) hay Maestro (Nhạc trưởng)… sẽ “rộng đường” hơn trong việc tìm kiếm chiến thắng quan trọng.

Dẫu vậy, vẫn sẽ có những siêu phẩm từ Hollywood ra mắt vào mùa cuối năm. Đó là Wonka, dựa trên tác phẩm Charlie và nhà máy sô cô la, do Timothée Chalamet đóng chính và The Marvels (Biệt đội Marvel). 

Hậu quả dần lan rộng

Nỗ lực trong cuộc đấu tranh đòi hỏi thu nhập tỉ lệ thuận với sự bùng nổ của các nền tảng streaming, phản đối sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) thay thế con người tại Hollywood đang bước vào giai đoạn vô cùng quan trọng. Trong đó, cả WGA, SAG-AFTRA cũng như Liên minh các Nhà sản xuất điện ảnh và truyền hình (AMPTP) có thể chịu nhiều tổn thất nếu không đi đến một thỏa thuận chung.

Rất nhiều thành viên của SAG-AFTRA, WGA đang rơi vào tình trạng thất nghiệp. Chi phí sinh hoạt ngày càng tăng khiến cho đời sống của họ thêm khó khăn. Ngược lại, nếu AMPTP không nhượng bộ, các dự án trong tương lai sẽ phải tiếp tục “đắp chiếu”, dẫn đến thị trường điện ảnh năm 2024 có thể thiếu vắng những dự án lớn và khó có thể  phục hồi trong thời gian ngắn.

Cuộc đình công cũng đang lan sang các thị trường khác như vương quốc Anh. Hollywood là thị trường điện ảnh lớn nhất toàn cầu. Các dự án tại Anh chủ yếu là đồng sản xuất nên tình trạng gián đoạn cũng đang diễn ra tại quốc gia này. Mới nhất, phim nhạc kịch Wicked (Phù thủy) có sự tham gia của nữ ca sĩ Ariana Grande và Deadpool 3 phải tạm dừng ghi hình. 

Tại Anh, một số diễn viên nổi tiếng đang ủng hộ mạnh mẽ cuộc đình công này trong thời gian qua, có thể kể đến Brian Cox - ngôi sao của loạt phim Succession (Kế nghiệp) hay Imelda Staunton, Simon Pegg, Hayley Atwell và Jim Carter của Downton Abbey (Tu viện Downton). Tại Mỹ, những sao hạng A như Meryl Streep, Leonardo DiCaprio, Tom Cruise, Jennifer Lawrence… cũng đã đăng lên mạng xã hội quan điểm ủng hộ của mình.

Do phần lớn các ngôi sao này cũng có vai trò là nhà sản xuất thuộc AMPTP nên họ sẽ không góp mặt trong các đám đông đình công, thay vào đó là các khoản đóng góp. Dwayne Johnson, Jamie Lee Curtis… đã quyên góp một số tiền lớn hỗ trợ cho các thành viên gặp khó khăn do việc đình công. Tuy vậy, vẫn chưa có kết quả nào mang tính khả quan về sự chấm dứt “cơn ác mộng” này.

Người mặt trời và Chiếm đoạt là 2 bộ phim được kỳ vọng sẽ tạo lại sức hút cho điện ảnh Việt

Cơ hội cho điện ảnh Việt

3 tháng cuối năm, phim Việt sẽ có cuộc chạm trán giữa các tên tuổi từng có rất nhiều tác phẩm đạt mức doanh thu trăm tỉ đồng trước đó. Đó là Đất rừng phương Nam của Nguyễn Quang Dũng và Người vợ cuối cùng của Victor Vũ. 2 nhà làm phim đều có lối tiếp cận hợp thời khi bám rất sát làn sóng retro (hồi cổ) của khán giả trẻ. Trong khi Đất phương Nam bản phim truyền hình và tác phẩm văn học nguyên gốc của nhà văn Đoàn Giỏi đã gắn bó từ lâu với nhiều thế hệ khán giả thì Người vợ cuối cùng lấy bối cảnh thế kỷ XIX ở miền Bắc Việt Nam với các cảnh trí, trang phục… mang tính truyền thống là một xu thế mà khán giả trẻ khá yêu thích.

Ngoài sự bảo chứng bằng tên tuổi của các đạo diễn, sự tham gia của các diễn viên có thực lực cũng khiến khán giả quan tâm. Một trong số đó là Người mặt trời với sự tham gia của Chi Pu và Chiếm đoạt với sự góp mặt của Miu Lê.
Quỳnh hoa nhất dạ xoay quanh cuộc đời thái hậu Dương Vân Nga do Thanh Hằng đóng chính đồng thời là nhà sản xuất, cũng đang rục rịch ra rạp. Dự án stop-motion (kỹ thuật làm phim hoạt hình từ các hình ảnh ghép lại với nhau) lấy cảm hứng từ cuộc đời công tử Bạc Liêu dự kiến cũng ra mắt cuối năm nay.

Nếu cuối năm ngoái, Thanh Sói của Ngô Thanh Vân đã có cuộc chiến không cân sức trước Avatar: The way of water của James Cameron thì năm nay, “kịch bản” tương tự khó lặp lại, khi Dune: Part II đã rút khỏi rạp. Wonka nhiều khả năng kén người xem khi thuộc thể loại nhạc kịch, phiên bản năm 2005 đã quá thành công với sự diễn xuất của Johnny Depp. Đó là còn chưa kể đến phong độ trồi sụt của vũ trụ Marvel suốt các năm qua. Điện ảnh Việt đang đứng trước cơ hội chiếm lĩnh thị trường đầy tiềm năng.

Thuận Phát