Điểm lại quá trình sai phạm của vụ VN Pharma được công bố tại tòa

Hội đồng xét xử tuyên án 12 bị cáo liên quan đến vụ VN Pharma chiều 1/10

Công ty Cổ phần VN Pharma thành lập vào năm 2011, tại TP.HCM, do Nguyễn Minh Hùng làm Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc. Ngành nghề kinh doanh chính là buôn bán thuốc chữa bệnh.

Từ năm 2012, Nguyễn Minh Hùng thông qua Võ Mạnh Cường - Giám đốc Công ty TNHH Thương mại hàng hải Quốc tế H&C (TP.HCM, ngành nghề kinh doanh chính là đại lý tàu biển và dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu), thực hiện việc đặt mua và tiêu thụ một số loại thuốc tân dược mang nhãn mác Công ty Health 2000, có xuất xứ từ Canada.

Đến khoảng giữa năm 2013, Nguyễn Minh Hùng tiếp tục đặt Võ Mạnh Cường mua thuốc H-Capita 500mg Caplet chứa hoạt chất Capecitabine, dùng để chữa các bệnh ung thư vú, ung thư đại trực tràng mang nhãn mác Công ty Helix Pharmaceuticals Canada (viết tắt là Công ty Helix Canada) để bán và đấu thầu cung cấp cho các bệnh viện ở Việt Nam, số lượng 9.300 hộp.

Do thuốc H-Capita chưa có số đăng ký lưu hành tại Việt Nam nên cần phải có hồ sơ pháp lý nộp cho Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế để thẩm định, cấp phép nhập khẩu (cấp Quota). Nguyễn Minh Hùng yêu cầu cung cấp hồ sơ pháp lý nhưng Võ Mạnh Cường chỉ cung cấp được các tài liệu gồm: Giấy chứng nhận lưu hành tự do của thuốc H-Capita (viết tắt là FSC); Giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc (viết tắt là GMP) do Bộ Y tế Canada cấp cho Công ty Helix Pharmaceuticals Inc, có địa chỉ tại: 392 Wilson Ave, Toronto, Ontario, Canada), được đóng dấu hợp pháp hóa Lãnh sự của Đại sứ quán Việt Nam tại Canada và ký tên Tham tán Nguyễn Văn Quyền, cùng với 1 hộp thuốc gốc (hộp thuốc mẫu) và tờ Hướng dẫn sử dụng thuốc gốc (toa thuốc gốc).

Võ Mạnh Cường không cung cấp được “Tiêu chuẩn và phương pháp kiểm nghiệm thuốc” theo quy định tại Thông tư 47 ngày 29/12/2010 của Bộ Y tế.

Các giấy tờ và tài liệu trên do Cường cung cấp đã được thu thập để trưng cầu giám định. Tại bản Kết luận giám định số 795 ngày 27/02/2015 của Viện Khoa học Hình sự Bộ Công an đã kết luận: Con dấu hợp pháp hóa Lãnh sự của Đại sứ quán Việt Nam tại Canada và chữ ký tên tham tán Nguyễn Văn Quyền tại FSC, GMP nêu trên đều là giả.

Võ Mạnh Cường biết thuốc H-Capita không rõ nguồn gốc, xuất xứ, nhưng vẫn chuyển các tài liệu trên cùng hộp thuốc gốc cho Phan Cẩm Loan - Phó trưởng Phòng xuất nhập khẩu Công ty VN Pharma, để thực hiện việc mua bán lô thuốc nhằm hưởng lợi cá nhân.

Do Võ Mạnh Cường không cung cấp được“Tiêu chuẩn và phương pháp kiểm nghiệm thuốc” nên Nguyễn Minh Hùng đã thuê dược sĩ Phạm Văn Thông làm giả “Tiêu chuẩn và phương pháp kiểm nghiệm thuốc” (viết bằng tiếng Anh) và “Hướng dẫn sử dụng" (bằng tiếng Việt) mang tên nhà sản xuất là Công ty Helix Canada, với giá thỏa thuận 2.000 USD.

Dược sĩ Phạm Văn Thông tại tòa

Đồng thời Nguyễn Minh Hùng chỉ đạo Phó tổng giám đốc Phan Xuân Thiện; Phó trưởng phòng phụ trách phòng Nghiên cứu phát triển Bùi Ngọc Duy và nhân viên phòng Nghiên cứu phát triển Hoàng Trúc Vy liên hệ, theo dõi tiến độ Phạm Văn Thông viết các tài liệu trên; chỉ đạo nhân viên phòng Nghiên cứu phát triển Công ty VN Pharma thiết kế 2 bộ nhãn dự kiến lưu hành tại Việt Nam, để hợp thức đủ hồ sơ pháp lý thuốc H-Capita.

Trong quá trình viết tài liệu trên, Phạm Văn Thông phát hiện lỗi ghi không đúng thành phần tá dược trong FSC nên đã liên hệ với Nguyễn Minh Hùng, Phan Xuân Thiện bàn cách khắc phục lỗi và thống nhất đề nghị Võ Mạnh Cường cung cấp lại FSC mới. Cường đã liên hệ và được Raymundo cung cấp FSC mới (theo lời Cường khai). Sau đó Bùi Ngọc Duy và Hoàng Trúc Vy đã liên hệ với Phạm Quỳnh Trang là nhân viên Công ty H&C để nhận FSC mới rồi chuyển lại cho Phạm Văn Thông.

Sau khi nhận được các tài liệu này Phạm Văn Thông chỉnh sửa "Tiêu chuẩn và phương pháp kiểm nghiệm", cùng với tờ "Hướng dẫn sử dụng" bằng tiếng Việt thuốc H-Capita theo FSC mới, sau đó chuyển qua email cho Hoàng Trúc Vy để Vy in ra và đóng dấu mang tên Công ty Helix Canada lên "Tiêu chuẩn và phương pháp kiểm nghiệm", tiếp đó chuyển cho Phan Cẩm Loan tập hợp thành bộ hồ sơ đề nghị cấp phép nhập khẩu thuốc H-Capita. Phạm Văn Thông được Công ty VN Pharma trả 33.600.000 đồng tiền công viết tài liệu trên.

Sau khi hoàn thiện việc làm giả hồ sơ pháp lý, Nguyễn Minh Hùng chỉ đạo Nguyễn Trí Nhật và Phan Cẩm Loan lập Đơn hàng số 225/ĐH/VNP-NK ngày 16/10/2013 (viết tắt là Đơn hàng 225), đề nghị Cục Quản lý Dược cấp phép nhập khẩu 200.000 hộp thuốc H-Capita Caplet do Công ty Helix Canada sản xuất; thông qua nhà cung cấp là Công ty Austin Hồng Kông do ông Luk Heung Tung làm Giám đốc, đã được Bộ Y tế cấp Giấy phép hoạt động về thuốc và nguyên liệu làm thuốc từ năm 2002.

Các bị cáo bị truy tố tội buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh ung thư

Trên cơ sở hồ sơ giả do Công ty VN Pharma cung cấp, Cục Quản lý Dược đã thành lập Tổ thẩm định do ông Nguyễn Tất Đạt, Trưởng phòng Quản lý kinh doanh Dược thuộc Cục Quản lý Dược làm tổ trưởng. Tổ thẩm định đã tiến hành thẩm định Đơn hàng 225 cùng với hồ sơ pháp lý thuốc H-Capita của Công ty VN Pharma từ ngày 5/11/2013 đến ngày 25/12/2013. Mặc dù rất nhiều tài liệu trong hồ sơ nhập khẩu thuốc được làm giả như đã nêu trên, nhưng tổ thẩm định đã đánh giá hồ sơ đạt yêu cầu và đề nghị Cục Quản lý Dược cấp phép nhập khẩu đơn hàng trên. 

Trong hồ sơ đề nghị cấp phép nhập khẩu thuốc H-Capita của Công ty VN Pharma nộp cho Cục Quản lý Dược có một số nội dung sai giữa FSC; Tiêu chuẩn chất lượng, Phương pháp kiểm nghiệm và Hướng dẫn sử dụng, như: Tên thuốc, thành phần tá dược, hạn dùng và nhiệt độ bảo quản..., nhưng các chuyên gia thẩm định vẫn lập biên bản thẩm định đánh giá hồ sơ đạt và đề xuất ông Trương Quốc Cường, Cục trưởng Cục Quản lý Dược ký Công văn số 22113/QLD-KD ngày 30/12/2013, cho Công ty VN Pharma nhập khẩu 200.000 hộp thuốc H-Capita 500mg Caplet do Công ty Helix Canada sản xuất, thông qua nhà cung cấp là Công ty Austin Hồng Kông.  

Bị cáo Phan Cẩm Loan - nguyên Phó trưởng phòng Xuất nhập khẩu Công ty VN Pharma

Ngày 13/1/2014, sau khi có giấy phép nhập khẩu do Cục Quản lý Dược cấp, Võ Mạnh Cường đã ký Hợp đồng số bán 9.300 hộp thuốc H-Capita cho Công ty VN Pharma với giá 27 USD/hộp, đóng dấu giả mang tên Công ty Helix Canada chuyển cho Phan Cẩm Loan.

Vì Công ty Helix Canada là công ty giả nên không thể nhập khẩu thuốc vào Việt Nam, do đó Nguyễn Minh Hùng đã thống nhất với Võ Mạnh Cường làm hợp đồng mua bán thuốc H-Capita thông qua Công ty Austin Hồng Kông.

Sau khi ký hợp đồng mua thuốc H-Capita với Võ Mạnh Cường, Nguyễn Minh Hùng đã chỉ đạo Ngô Anh Quốc, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH Một thành viên Dược Nam Anh (cũng là công ty do Hùng thành lập và điều hành) liên doanh với Công ty Cổ phần Dược phẩm Trung ương 1 Pharbaco dự thầu tại Trung tâm mua sắm hàng hóa, tài sản công của Sở Y tế TP.HCM và ngày 22/4/2014 được phê duyệt trúng thầu cung cấp 471.275 viên thuốc H-Capita (tương đương 15.709 hộp) cho các bệnh viện tại TP.HCM với giá 31.000 đồng/viên, tương đương 930.000 đồng/hộp (mỗi hộp 30 viên).

Ngày 11/4/2014, lô hàng 9.300 hộp thuốc H-Capita được nhập về Việt Nam để tại kho của Công ty VN Pharma, giá trị thực tế lô thuốc là 251.100 USD, quy đổi thành 5,3 tỷ đồng. Tuy nhiên Công ty VN Pharma đã khai báo giá trị là 14,6 tỷ đồng.

Bị cáo Phạm Anh Kiệt - nguyên Tổng giám đốc Công ty TNHH Một thành viên Dược Sài Gòn (viết tắt là Sapharco)

Đến ngày 1/8/2014, Cục Quản lý Dược có Công văn số 13134 yêu cầu Công ty VN Pharma tạm ngừng nhập khẩu, lưu hành thuốc; ngày 8/8/2014, Cục Quản lý Dược có Công văn số 13499 đề nghị Cục An ninh chính trị nội bộ (A83), Tổng cục An ninh II,  Bộ Công an phối hợp xác minh nguồn gốc lô thuốc. Đoàn Thanh tra của Cục Quản lý Dược thu giữ 1 hộp thuốc và Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM thu giữ 10 hộp thuốc để tiến hành kiểm tra, kiểm nghiệm chất lượng thuốc. Đến ngày 18/9/2014, Cơ quan An ninh điều tra, Bộ Công an (A09) khởi tố vụ án, thu giữ 9.289 hộp.

Về nguồn gốc lô thuốc H-Capita giả, kết quả điều tra đủ cơ sở xác định: 9.300 hộp thuốc H-Capita do Công ty VN Pharma nhập khẩu không có nguồn gốc sản xuất tại Canada, cụ thể: Trên các thùng hàng thuốc H-Capita có dán tem kiểm tra an ninh tại sân bay của Ấn Độ và dán tem vận chuyển từ Ấn Độ về Singapore, phù hợp với văn bản trả lời uỷ thác của Singapore; Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất l­ượng Bộ Khoa học và Công nghệ xác định: mã số, mã vạch in trên vỏ hộp thuốc H-Capita không được đăng ký bởi quốc gia nào.

Kết quả giám định số 795 ngày 27/2/2015 của Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an đã kết luận: Giấy chứng nhận lưu hành tự do của thuốc H-Capita (FSC) và Giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc (GMP) là giả; Interpol Ấn Độ trả lời: Không có thông tin về lô thuốc H-Capita; Cảnh sát Canada trả lời: tại địa chỉ 392, Đại lộ Wilson Toronto, ON M3H 1S9, Canada là một tòa nhà không phải cơ sở kinh doanh; Cơ quan chức năng của Canada không cấp mã số giấy phép kinh doanh cho Công ty Helix Pharmaceutical Inc.  

Về chất lượng của lô thuốc H-Capita, Kết luận giám định số 31 ngày 22/4/2015 của Hội đồng giám định Bộ Y tế đã kết luận: Lô thuốc có nhãn mác thuốc H-Capita 500mg Caplet có chứa 97,5% hoạt chất Capecitabine là thuốc kém chất lượng, không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người.

Hiếu Nguyễn