Đi tìm công lý sau hai bản án chưa thuyết phục

Căn nhà số 76 Hùng Vương, TP. Quảng Ngãi (giữa) có sự tranh chấp gần 20 năm nay

Năm 1983, vợ chồng ông Nguyễn Xuân Vinh và bà Thành Thị Bích, làm nghề dạy học dọn vào ở tại nhà số 64A Phan Bội Châu (nay là số 76 Hùng Vương, TP.Quảng Ngãi), diện tích 24m², đồng thời có đưa cho chủ ngôi nhà là ông Nguyễn Xuân Chánh 17 chỉ vàng.

Vợ chồng ông Vinh - bà Bích khai 17 chỉ vàng là tiền mua nhà, nhưng theo yêu cầu của ông Chánh, không viết giấy tờ mua bán mà chỉ viết giấy cho nhà với nội dung: “Cho cháu Thành Thị Bích ở để an tâm công tác đến khi nào tạo được điều kiện”.

Một năm sau khi dọn vào ở ngôi nhà 24m² nói trên, bà Bích có xin của cụ Lữ Hổ - một người hàng xóm phía sau - thêm một phần diện tích để mở rộng căn nhà. Năm 1984, bà Bích được cấp “Giấy chứng nhận của Hội đồng Đăng ký ruộng đất” và đến năm 2002 thì được TP. Quảng Ngãi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) số 00255 QSDĐ/626/QĐ-UB với diện tích đất sử dụng là 58m².

Thế nhưng trước đó, vào năm 1999, bà Phạm Thị Hạo - vợ của ông Nguyễn Xuân Chánh - đã gửi đơn khởi kiện đòi lại nhà tại Tòa án nhân dân thị xã Quảng Ngãi. Năm 2001 bà Hạo mất, các con bà là Nguyễn Văn Kính và Nguyễn Thị Thu Thủy tiếp tục đi “đòi lại nhà cho ở nhờ” 24m².

Vụ kiện được Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi xét xử sơ thẩm ngày 26/9/2005 và Tòa án nhân dân tối cao tại Đà Nẵng xét xử phúc thẩm 10/5/2006. Cả hai phiên tòa đều yêu cầu thu hồi GCNQSDĐ để trả lại 58m² đất và nhà cho phía nguyên đơn dù đơn khởi kiện không có yêu cầu này. 

Cho rằng tòa đã xử oan, vợ chồng ông Vinh - bà Bích đã đi kêu cứu khắp nơi. Năm 2018, sau khi ông Vinh - bà Bích đã mất, con họ là bà Nguyễn Thành Uyên tiếp tục kêu oan và kháng nghị đề nghị thủ tục tái thẩm vụ án.

Về vụ án này, luật sư Lê Ngọc Luân nêu ý kiến, cả hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm buộc ông Vinh và bà Bích phải trả lại nhà tổng diện tích xây dựng 58m² và yêu cầu hủy GCNQSDĐ mang tên bà Bích là hoàn toàn không có căn cứ và có dấu hiệu vi phạm pháp luật, vì theo đơn kiện thì nguyên đơn chỉ “Đòi lại nhà cho ở nhờ” diện tích 24m²! 

Thẩm phán Nguyễn Thanh Long - một trong ba thẩm phán tham gia xét xử phiên phúc thẩm - cũng có Công văn số 1855/CV-TA ngày 28/5/2019 nhìn nhận: “Buộc vợ chồng ông Vinh - bà Bích trả cả nhà và đất là không đúng quy định pháp luật về phạm vi yêu cầu khởi kiện!”. 

Ngoài ra, nguyên đơn cũng không yêu cầu thu hồi hay hủy bỏ giấy GCNQSDĐ mà hội đồng xét xử hai cấp lại kiến nghị thu hồi là vượt quá phạm vi yêu cầu khởi kiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự 2004 và 2015. Trường hợp tuyên ông Vinh và bà Bích trả lại diện tích nhà 24m² theo yêu cầu của nguyên đơn là đúng thì 34m² còn lại đương nhiên thuộc quyền sở hữu hợp pháp của ông Vinh - bà Bích, nay thuộc quyền sở hữu của các đồng thừa kế.

Liên quan đến vụ việc, vào ngày 3/9/2019, Chủ tịch UBND TP.Quảng Ngãi có Công văn số 4736/UBND gửi Cục Thi hành án dân sự tỉnh Quảng Ngãi về việc thi hành bản án thu hồi GCNQSDĐ, cũng khẳng định rõ là: “Chưa đủ cơ sở cho UBND TP.Quảng Ngãi thu hồi GCNQSDĐ đã được UBND thị xã Quảng Ngãi cấp cho bà Thành Thị Bích”.

Cũng bởi những bất hợp lý trên, ngày 15/3/2022, Vụ Kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình - Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã có văn bản thông báo việc xử lý đơn kháng nghị theo thủ tục tái thẩm của bà Nguyễn Thành Uyên. 

Mai Phương