Đẹp & Duyên

Không tiền ghét kẻ có tiền cầm tay

Lang thang miền ca dao, tình cờ bắt gặp hai câu này, thấy như được gặp “duyên” vậy. Nhưng, chữ “duyên” trong tiếng Việt lại có rất nhiều nghĩa: Duyên nợ, duyên kiếp, nhân duyên, duyên phận... Duyên có um sùm nghĩa, mà hiểu theo nghĩa thông thường thì duyên là duyên dáng, là vẻ đẹp. Duyên tức là đẹp. Nhưng duyên vừa là đẹp, vừa khác đẹp. Có khi duyên và đẹp còn như cặp phạm trù đối lập nhau. Chẳng hạn, thỉnh thoảng ta lại nghe một câu: “Con nhỏ đó đó ngó cũng đẹp nhưng vô duyên thấy mồ” (!).

Đẹp mà vô duyên. Hóa ra đẹp với duyên không phải là một. Đẹp là cái vỏ hình thức bên ngoài, là cái đập ngay vào mắt, là cái nhìn thấy liền. Còn duyên? Duyên là cái lặn vào trong, nhưng lặn ở đây không phải là lặn mất tiêu luôn, mà ẩn hiện, như con cá lội dưới nước, như con chim bay trên trời.

Dễ gặp một người đẹp hơn là gặp một người duyên. Phải có duyên mới gặp người duyên. Phải có duyên mới nhận ra cái duyên của người đối diện. Nhưng cũng có khi, người đẹp cũng chính là người có duyên. Những lúc đó, duyên và đẹp như nâng nhau lên, hay duyên là con thuyền chở cái đẹp. Nếu như trong đời ta được một lần gặp gỡ người phụ nữ vừa đẹp vừa duyên thì nói theo “ngôn tình diễm lệ” là “có chết cũng an lòng”. Nhưng sự đời thường oái ăm, người đẹp thường không duyên hoặc là ngược lại.

Trong vai một phụ huynh gương mẫu, chiều chiều tôi có mặt trước cổng trường để làm nhiệm vụ đón con. Để thời gian khỏi phí hoài, mắc kẹt vào mớ bùi nhùi lo toan nhàm chán, dù không xin phép vợ, tôi vẫn tự cho phép mình thỉnh thoảng liếc nhìn những… nữ phụ huynh xinh đẹp (!). Nói điều này ra, tôi không biết là có… vô duyên hay không, nhưng mà tôi đã thành thật. Và tôi nghĩ mình đã không làm gì quá đáng hay bất thường.

Trong những phụ huynh nữ đó, tôi thầm “chấm” một cô. Tất nhiên là chấm với thang điểm cao nhất. Tất nhiên là “chấm” từ xa vậy thôi. Thỉnh thoảng… giở sổ điểm ra, tôi vẫn thấy mình chấm cho cô ấy thang điểm tối đa, có khi hào phóng đánh thêm vào dấu cộng (!).

Cho đến một chiều.

Tôi ước là không có cái chiều ấy, nhưng nó đã diễn ra trước mắt tôi. Ấy là chiều thứ Hai, sau giờ chào cờ, học sinh túa ra đường đông hơn mọi ngày. Từng chiếc xe máy chen nhau, bồn chồn, bực bội. Thế rồi, trong dòng người đông đúc đó, tôi thấy một người đàn ông vừa lạng lách vừa nghe điện thoại. Xe gắn máy của ông ta suýt đâm vào xe máy của một phụ nữ. Tôi kịp nhận ra đó là người phụ nữ mà tôi thầm ngưỡng mộ nhan sắc. Khi chiếc xe của ông kia suýt đâm vào cô, lập tức tôi thấy cô nhấn ga phóng lên, và giữa dòng xe cộ đông đúc ồn ào, tôi nghe tiếng cô la hét. Một tràng la hét mở đầu bằng mấy tiếng “đậu xanh rau má”, rồi thì nào là “thằng chó kia, mày đi thế hả, mày có mắt như mù vậy hả?”… Mặc cho cậu con trai bấu vào vai mẹ, xin mẹ bỏ qua đi, người phụ nữ kia vẫn nhấn ga lao theo người đàn ông phía trước rủa sả.

Từ buổi chiều hôm ấy, tôi đổi góc ngồi đón con. Thỉnh thoảng, trên đoạn đường trước cổng trường, tôi vẫn gặp lại người phụ nữ đó. Lần nào gặp, tôi cũng thấy cô rất đẹp, nhưng thú thật là tôi đã không thích nữa. Tôi âm thầm hủy cái “sổ điểm” của mình.

Đẹp và duyên. Không phải người đẹp nào cũng duyên. Một người phụ nữ có ngoại hình xấu xí, nếu cậy nhờ vào dao kéo của thẩm mỹ viện, có thể trở nên xinh đẹp. Nhưng dao kéo không thể làm nên một phụ nữ duyên dáng. Nói cho cùng thì cái duyên dáng, chính là cái vẻ đẹp bên trong, toát lên từ sinh lực dồi dào, tỏa ra từ năng lượng tinh thần mạnh mẽ. Đặc biệt, cái duyên của người phụ nữ còn được nhìn nhận ở sự tinh tế trong ứng xử, dịu dàng trong lời ăn tiếng nói. Nhan sắc có thể là thứ trời cho, còn duyên, phải được đắp bồi, nhất là ở mặt trí tuệ.

Phải duyên áo rách không màng

Vô duyên áo nhiễu, nút vàng cũng không. 

TRẦN NHÃ THỤY