Đến Phước Thể nghe giai thoại điệp quạt

Mấy bữa trước, tôi ngẫu hứng theo đoàn khảo sát môi trường để làm một hành trình thực địa Phước Thể, một xã chuyên nghề chài lưới, thuộc thị trấn Liên Hương, H.Tuy Phong, T.Bình Thuận. 

Chúng tôi lân la trò chuyện cùng chú Mười La, người vạn trưởng có truyền thống gia đình năm đời đánh cá. Chú nói: “Phước Thể bao gồm ba thôn Long Phước, Long Thể và Đại Hòa với khoảng hơn 12 ngàn dân, trong đó 80% chủ yếu sinh sống bằng ngư nghiệp, số còn lại thì hoạt động kinh doanh nhưng tất cả đều bám theo các dịch vụ liên quan nghề biển”.

Sò điệp ở Phước Thể đang dần cạn kiệt.

Lang thang ở Phước Thể, bạn sẽ nghe người dân râm ran kể những câu chuyện mà bà con đã thuộc làu về biển cả, từ thời tiết chuyển mùa ảnh hưởng đến việc ra khơi cho đến thờ cúng Thủy Long thánh mẫu hoặc Nam hải tướng quân.

Phước Thể còn nổi danh với một loại sinh vật biển đặc biệt. Chúng đã giúp cuộc đời bao ngư dân thoát nghèo, trở thành nguồn lợi chính cho vùng đất này từ nhiều thế kỷ qua. Đó là con sò điệp.

Trong một quyển sách viết về cư dân Việt cổ, tôi đọc được rằng thuở hồng hoang, vùng biển quê Việt đã tận hưởng nguồn hải sản vô cùng trù phú. Chỉ cần ra biển, lội dọc mé bờ, các cư dân tha hồ bắt sò điệp làm thực phẩm.

Người dân ăn sò điệp nhiều đến nỗi vỏ sò điệp đã được dồn đắp thành gò rồi hóa thạch. Có ý kiến khác lại cho rằng xa xưa, người dân ở đây thưa thớt nhưng hải sản thì ê hề. Sò điệp bám vào san hô để sản sinh và phủ chặt lên bề mặt các đảo san hô ngầm dưới biển.

Nhiều triệu năm đi qua, các cơn địa chấn xảy ra đã tạo nên nhiều biến đổi bề mặt trái đất, núi cao có thể biến thành biển sâu và ngược lại. Vì thế các cồn gò sò điệp bị đội lên cao, bị núi lửa nung nóng qua những lần phun nham thạch. Sau đó, chúng bị cô đặc và co rút đột ngột bởi mưa lũ. Do đó, các cồn này đã hóa thành đá để làm chứng nhân cho câu chuyện thay đổi môi trường qua những thiên niên kỷ xa xăm.

Nhưng ngày ấy, con sò điệp làm gì có tên như ta đang gọi. Nhiều giả thiết cho rằng tên gọi sò điệp có thể bắt đầu khoảng hơn bốn thế kỷ trước.  

Khi đến Phước Thể định cư, người dân phát hiện có một loại sò lạ đang sống ở đây nhiều vô kể. Khi sinh đẻ, sò này luôn nhả ra những sợi tơ để bám vào san hô. Đến khi sò con trưởng thành, chúng lại bắn tơ, bay chấp chới dưới biển giống như những cánh bướm. Vì vậy, dân vùng này gọi chúng là điệp quạt, còn trong sách thì chúng được ghi tên là sò điệp để dễ phân biệt với các loại  sò khác.

Bạn có thể thưởng thức sò điệp tại mọi vùng biển Việt Nam, nhưng sò điệp ở Phước Thể được xếp vào hàng ngon nhất, bởi chúng có cồi thịt dày và vị ngọt nức tiếng.

Mười năm trước, lượng sò điệp ở Phước Thể rất dồi dào. Hiện nay, nguồn tài nguyên này ở Phước Thể đang dần cạn kiệt. Trong một lần lặn, cả nhóm chúng tôi bàng hoàng nhận ra các rạn san hô thuộc khu vực biển từ Ninh Thuận cho đến Bình Thuận đang bị phá hủy. San hô chết, các loại cá, sò mất đi ngôi nhà để trú chân và sinh sôi nảy nở. Hiện nay, cư dân làng chài này đang phải đối diện với sự thật hiển nhiên là khan hiếm nguồn lợi hải sản.

Chúng tôi lặng ngắm mặt biển rì rào sóng nước. Xa xa, ống xả của nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân nhả ra từng làn khói đen như bôi bẩn bầu trời xanh. Hãy sớm tìm đến Phước Thể trước khi tài nguyên thiên nhiên nơi đây đang bị bàn tay con người phá hủy. 

Cách đi: Tại bến xe Miền Đông, bạn đến quầy tuyến Phan Thiết - Mũi Né hay Phan Rang hỏi mua vé xe đi Tuy Phong - Liên Hương. Giá khoảng 220.000 đồng/vé. Sau đó, từ đây bạn đi xe “ôm” tìm đến Phước Thể, giá khoảng 30.000 đồng/người.

Phước Thể hiện thu hút nhiều dân “phượt” khám phá. Món ăn nổi tiếng ở đây là bánh căn thập cẩm dùng với nước chấm hỗn hợp gồm cá nục kho thơm, cà chua trộn với mắm cái nấu nước dừa và cuối cùng là nước mắm chua ngọt, mỡ hành. Giá 1.500 đồng/cái (một mâm trên 10 cái).

Giá phòng khách sạn: 250.000-400.000 đồng/đêm. 

Từ làng chài Phước Thể bạn có thể tìm đến Cà Ná, Cổ Thạch  hoặc Cù lao Câu để du ngoạn cũng rất thuận tiện.

 Dương Thủy