Đến 6 giờ chiều ngày cuối năm...

Tại Hội nghị Thành ủy lần thứ 22 tổ chức cuối tháng 11 đầu tháng 12 vừa qua, Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân đã cung cấp dãy số tịnh tiến theo năm: 2016, trung ương giao cho thành phố thu 300 ngàn tỷ đồng, 2017 - 347 ngàn tỷ, 2018 - 376 ngàn tỷ, 2019 - 399 ngàn tỷ. Ngược lại, số chi thụt lùi: 2018 - 82 ngàn tỷ, 2019 - 77 ngàn tỷ.

Theo biểu đồ thăng - giáng ấy, tỷ lệ điều tiết ngân sách trung ương từ các khoản thu phân chia của TP.HCM cũng giảm dần. Năm 2004 - 2006: nộp ngân sách trung ương 71%, thành phố giữ lại 29%; năm 2007 - 2010: 74% - 26%; năm 2011 - 2016: 77% - 23%; năm 2017 - 2020: 82% - 18%. Ngày 5/12, trong phiên thảo luận hội trường, phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM, ông Phan Nguyễn Như Khuê đã phải kêu lên: “Không thể xem TP.HCM là một bò sữa mà vắt sữa một cách quá nhiều nữa”.

Những giọt sữa đã vắt kiệt đến thời khắc cuối cùng của ngày cuối năm: “Đóng góp thu ngân sách hoàn thành chỉ tiêu mà tới 6 giờ chiều ngày cuối năm vẫn còn hồi hộp, sau 6 giờ chiều mới hoàn thành, đạt 100,03% dự toán ngân sách” - chia sẻ của Bí thư Nguyễn Thiện Nhân cách đây gần một năm về áp lực thu ngân sách năm 2017 của thành phố.

Từ đó, ông “số hóa” cụ thể: trừ Chủ nhật thì mỗi ngày thành phố thu hơn 1.200 tỷ đồng, nếu tính từ dưới lên thì thành phố thu ngân sách bằng 45 tỉnh. “Trách nhiệm đóng góp cho ngân sách của chúng ta là rất lớn” - người đứng đầu thành phố xác định.

Và trách nhiệm có đi cùng quyền hạn - của thể chế, chính sách thật sự được cởi mở, tháo gỡ cho một thành phố đặc thù - và quyền lợi - sự thụ hưởng trở lại một cách tương xứng của bộ máy thực thi, vận hành cũng như người dân thành phố; luôn là đòi hỏi chính đáng của chúng ta - từ chính quyền đến nhân dân, đảm bảo sự cân bằng trong điều hành, công bằng trong phân phối từ trung ương xuống địa phương.

Rõ ràng, không phải đợi đến ngày 24/11/2017 khi Quốc hội bấm nút thông qua nghị quyết về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM thì thành phố này mới tỏ rõ sức tăng trưởng, mục tiêu tăng trưởng, trong đó kết quả tăng trưởng là luôn dẫn đầu đóng góp vào tổng thu ngân sách của cả nước.

Và cũng không hẳn - Nghị quyết 54 như cây đũa thần để cởi bỏ mọi rào chắn hay lực cản, để thành phố này vươn vai bừng giấc, bởi trong báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết 54 gần một năm qua, một trong những hạn chế lại chính là “một số nội dung có ý kiến khác nhau giữa các bộ ngành”, “một số cơ chế, chính sách đặc thù về tài chính, ngân sách như các nguồn thu từ cổ phần hóa, thưởng vượt thu, bổ sung có mục tiêu từ ngân sách trung ương, tiền sử dụng đất do bán tài sản của cơ quan trung ương đóng trên địa bàn… chưa được thực hiện nên chưa có nguồn vốn đầu tư đồng bộ…”.

Là cơ chế thí điểm, nghĩa là chưa từng ai, ở đâu đã làm, nhưng phải bảo đảm thực hiện hạn chế tới mức thấp nhất khả năng sai sót; nếu có thất bại, tác động đến tình hình chung của cả nước, thì trách nhiệm ấy có được xem xét công bằng cho người - mở - đường?

Bởi, không chủ quan để không lường trước những kịch bản rủi ro có thể đến khi tình hình khu vực, thế giới đã và đang có những cuộc đảo chiều, những cú bắt tay khó đoán. Bởi, ý thức và trách nhiệm đến tận cùng khi “mỗi thành công, thắng lợi ở đây đem lại ảnh hưởng tốt cho cả nước; ngược lại, mỗi sai lầm, hư hỏng ở đây cũng tác động tiêu cực đến cả nước” - trích phát biểu của Tổng bí thư Lê Duẩn tại Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ III, ngày 8/11/1983, tức cách nay tròn 35 năm.

Những ngày tháng cuối của năm 2018 đang sầm sập tới, cái điểm mốc “6 giờ chiều ngày cuối năm” cũng đã đến rất gần. Rồi vẫn kịp thu đủ, nộp đúng. Rồi vẫn ngổn ngang những hạng mục công trình cầu vượt dang dở, tàu điện ngầm có nguy cơ ngừng thi công hay những tuyến phố miệt mài ngập sâu trong nước, trong khói bụi, trong dòng xe và người cứ đổ về bất tận. Để vắt qua năm 2019 - đã thấy con số phát sinh 22 ngàn tỷ đồng so với năm cũ, trong đó “bầu sữa” thu nội địa phải tăng thêm 16 ngàn tỷ đồng.

Thôi thì ngoái lại những... 400 năm trước, trên mảnh đất “tiền sử” - cảng Prey Nokor này, những người Việt đã thiết lập một trạm thu thuế, hình thành dần cộng đồng để đến năm 1698 - tức cách nay 320 năm, đổi tên thành Gia Định. Biến thiên dâu bể đã từng, thì Gia Định xưa hay Sài Gòn - TP.HCM hôm nay, vẫn là cảng thị trù phú, thị dân hội tụ, sức người sức của cứ hồn nhiên mà góp mà xây cho “trạm thu thuế” cùng cả nước - vì cả nước.

Ái Mỹ