Để văn hóa đọc trở thành thói quen thường nhật, cần kế hoạch “dài hơi”

Buổi sinh hoạt chuyên đề được tổ chức tại đường sách TPHCM

Công nghệ phát triển kéo giảm thói quen đọc

"Sự bùng nổ công nghệ khiến giới trẻ càng xa rời thói quen đọc sách", đó là nhận định của ông Giáp Đức Hiếu - Trưởng Phòng tuyên truyền, lưu động của Trung tâm văn hóa quận 5 - tại sự kiện. Ông Hiếu cho rằng, thói quen truy cập mạng trở nên phổ biến, nên khi muốn có thêm thông tin, người ta có xu hướng tìm trên những trang báo mạng, hoặc vào các trang chuyên về tìm kiếm trên mạng.

Ông Hiếu cũng dẫn số liệu từ một khảo sát gần đây, cho thấy Việt Nam chỉ có 30% số người đọc sách thường xuyên, 26% không đọc sách và 44% thỉnh thoảng đọc sách. Đồng thời, thời gian dành cho việc đọc sách của người Việt Nam khoảng một giờ, thuộc nhóm thấp nhất trên thế giới.

Còn theo số liệu khảo sát của Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường về việc sử dụng thời gian rảnh để làm việc gì là chủ yếu, có đến 41,7% số bạn trẻ trả lời là lên mạng, 20% xem phim, 16,7% nghe nhạc và chỉ có 15% trả lời là đọc sách. Và trong một khảo sát đối với sinh viên TP.HCM, có 47,26% sinh viên nhận thức được tầm quan trọng của sách; 26.37% nghĩ rằng đọc sách là cần thiết; 25,15% cho rằng việc đọc sách là bình thường, có hay không cũng được và 1,22% nghĩ rằng việc đọc sách là không cần thiết.

Đối tượng đến các thư viện đa phần là người cao tuổi, cho thấy giới trẻ ngày càng xa rời thói quen đọc sách

Thực tế cho thấy, tại thư viện quận 5, số lượt người dân đến thư viện cũng đã giảm đi mỗi năm. Mỗi ngày chỉ từ 50 đến 70 lượt người dân có nhu cầu đến xem sách báo và các sản phẩm sách trưng bày tại thư viện. Phần lớn trong số đó là những người lớn tuổi đến xem báo, hoặc một vài nhóm bạn trẻ đến học nhóm, sẵn tiện nghiên cứu một số tác phẩm hay.

Cùng ý kiến trên, bà Bùi Thị Thúy Hiền - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo quận 1 - khẳng định sự ra đời của internet và sự phát triển của mạng xã hội đã có tác động mạnh mẽ đến mọi sinh hoạt của con người, trong đó có cả phương thức đọc và thói quen tìm hiểu học hỏi tri thức thông qua đọc sách, khiến cho văn hóa đọc truyền thống đang bị lấn át bởi xu thế sử dụng internet và các phương tiện nghe - nhìn. Tuy nhiên, bà Hiền cho rằng, sự phát triển của công nghệ số cũng mở ra những cơ hội trong việc tiếp cận nguồn tri thức vô tận thông qua internet, từ đó kích thích, tạo điều kiện tổ chức các hoạt động phát triển văn hóa đọc, nhất là trong giới trẻ.

Tuy nhiên, theo bà Hiền, để văn hóa đọc trở thành thói quen thường nhật, tạo được sự hứng khởi, đam mê cho người dân ở mọi lứa tuổi, cần có kế hoạch cụ thể và “dài hơi”, đòi hỏi sự thay đổi, nâng cao nhận thức, quan tâm sâu sát của các cấp ngành có liên quan ở từng địa phương trong việc phát triển văn hóa đọc.

Tận dụng hiệu quả công nghệ, gieo thói quen đọc cho lớp trẻ

Tại chương trình, đại diện các quận: 1, 3, 5, 10, Tân Bình và TP Thủ Đức đã có nhiều chia sẻ xoay quanh các giải pháp, mô hình hiệu quả thúc đẩy văn hóa đọc trong cộng đồng tại địa phương: phương thức tuyên truyền phát triển văn hóa đọc hiệu quả; giải pháp gieo mầm thói quen, trang bị kỹ năng và phương pháp đọc sách trong học sinh; kinh nghiệm xây dựng và phát triển hệ thống thư viện cộng đồng, tủ sách phường, xã, thị trấn; phát triển văn hóa đọc trong thời đại công nghệ số như thế nào.

Bà Phùng Thị Phương - Phó Trưởng phòng Báo chí - Xuất bản, Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM phát biểu tại sự kiện

Bà Phùng Thị Phương, Phó Trưởng phòng Báo chí - Xuất bản, Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM, cho rằng việc gieo mầm thói quen, phát triển văn hóa đọc hướng đến các em học sinh là giải pháp nền tảng và cơ bản, và phải được làm sớm mới có thể trở thành giải pháp bền vững. “Muốn phát triển văn hóa đọc, chúng ta phải tạo điều kiện cho sự phát triển đó. Đối với người đọc sách, chúng ta phải tạo ra được không gian, thời gian dành cho việc đọc sách. Có như vậy mới có thể thực hiện được mong muốn của mình trong việc thay đổi bản thân. Đối với các em, việc phát triển văn hóa đọc trong nhà trường rất quan trọng”, bà Phùng Thị Phương nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, bà Đỗ Thị Mỹ Hòa – Hiệu trưởng Trường tiểu học Triệu Thị Trinh (quận 10) - nhận định việc tạo ra các không gian đọc rất quan trọng, nhất là các không gian đọc ngoài trời, các thư viện xanh... Các góc đọc được trang trí đẹp sẽ thu hút học sinh hơn là việc đọc sách trong 4 bức tường của một thư viện truyền thống.

Hiện nay, ngoài thư viện, trường tạo ra 5 khu vực đọc sách ngoài trời được phân bố phủ hết khu vực trường học. Để các em ý thức được tầm quan trọng của việc đọc sách, giáo viên sẽ định hướng để học sinh tự tạo “thư viện lớp học” cho lớp mình. Và việc đọc sách có tính bắt buộc trong các giờ sinh hoạt tập thể, hoạt động trải nghiệm. Đó phải là những tiết đọc sách mà ở đó, giáo viên sẽ dạy trẻ cách đọc sách đúng và tạo cơ hội để các con được trao đổi, bàn luận về điều mình đã đọc.

Không gian đọc ngoài trời - thư viện xanh tại Tường tiểu học Triệu Thị Trinh, quận 10

Ông Giáp Đức Hiếu cũng chia sẻ thêm, ngoài việc tổ chức các thư viện lưu động đến các trường học trên địa bàn, để phát triển văn hóa đọc, quận 5 hiện đẩy mạnh sử dụng các kênh trực tuyến dưới hình thức AudioBook, Podcast để khuyến khích người đọc tương tác; đồng thời tận dụng các thư quán, quán cà phê, quán trà sữa (đã triển khai tại thư quán Văn Lang 1, thư quán Văn Lang 2, quán cà phê Ông Bầu, quán cà phê Cá Koi) để giới thiệu những tủ sách từ 200 đến 400 loại sách khác nhau, phục vụ hoàn toàn miễn phí cho khách khi đến với quán, đồng thời khuyến khích khách đọc sách sẽ được giảm giá trên tổng hóa đơn.

Thu Lê