Để trẻ không bị chế nhạo

Ảnh mang tính minh họa

Con trai tôi từ lúc lên bốn tuổi đã luôn cảm thấy mình bị đem ra để chế nhạo, nhưng bé còn quá nhỏ, chưa biết cách xử trí thế nào khi bị giễu cợt. Nếu có chỉ là những phản ứng rất tiêu cực: than thở, buồn rầu, khóc lóc, giận dữ… Mỗi lần đi học về, con hay than thở về cậu bạn cùng xóm: “Nó lại gọi con là đồ khùng mẹ ạ! Con không thèm chơi với nó nữa”.

Bé nhà tôi là đứa trẻ khá nhạy cảm, dễ tự ái, nên thường coi mọi chuyện trêu ghẹo, đùa cợt (thân mật cũng như chế giễu) là nghiêm trọng. Cu cậu rất dị ứng với những câu như: “Đồ bốn mắt!”, “Cậu là mít ướt à!”, “Đúng là đồ bờm!”… Tôi cũng đã từng bảo con hãy “coi thường điều đó” cũng như “đừng nghiêm trọng hóa vấn đề, chắc bạn chỉ đùa thôi” nhưng thằng bé không (hoặc không thể) nhìn vấn đề đơn giản như thế. Những lời châm chọc của bạn làm cháu day dứt, băn khoăn mãi.

Rõ ràng, bị chế nhạo là một khía cạnh khó chịu của trẻ ở tuổi đang lớn mà hầu hết chúng ta - những người lớn đều đã trải nghiệm. Thực tế, có một số trẻ bị chế nhạo nhiều hơn mức chịu đựng của chúng. Hiểu được điều đó, nên tôi đã tìm cách giúp cháu nhìn thẳng vào vấn đề và từng bước giải quyết chúng theo góc độ hài hước.

Trước tiên, tôi giúp cháu nhận thức một số lý do các trẻ thường hay trêu đùa:

- Để gây cười cho mọi người.

- Không cảm thấy bằng lòng với chính mình, vì thế, muốn làm cho trẻ khác cảm thấy tủi nhục.

- Trêu ghẹo chỉ với mục đích để được chú ý tới.

- Thậm chí, vì những đứa trẻ khác trong nhóm làm điều đó và chúng muốn được hòa nhập…

Vì vậy, quan trọng nhất là giúp bé phân biệt sự khác nhau giữa trêu chọc cho vui với trêu chọc mang tính khích bác, mỉa mai. Từ đó, dạy dỗ, nuôi dưỡng khiếu hài hước, để con có thể chinh phục bạn bè. Cụ thể, nếu là sự trêu đùa hài hước, tôi khuyên cháu hãy coi thường chuyện đó hoặc cùng tham gia pha trò. Ngược lại, nếu đó là sự chế nhạo, khích bác một cách ác ý thì con hãy cố gắng kiềm chế đừng nổi cáu.

Hai là, đừng để các bạn nghĩ rằng họ đã tác động được con, làm con tức giận. Vì khi các bạn làm con giận thì các bạn đã thành công rồi. Vì vậy, trước tình huống đó, con hãy hít lấy một hơi sâu, tự nhủ mình “hãy làm mặt lạnh”, hoặc đếm từ một đến mười trong đầu để giữ bình tĩnh.

Ba là, xác định xem có nên đương đầu với kẻ gây sự hay không. Nếu con nhận thấy có thể sẽ bị tổn thương, hãy tìm sự giúp đỡ. Đừng nhìn xuống, hãy đứng thẳng, ngẩng cao đầu, nhìn thẳng vào mắt kẻ chọc ghẹo, nói dõng dạc, dứt khoát: “Thôi đi!”, “Chứ sao”, “Thế sao, mình đã nghe người ta nói rồi”, “Bạn thấy chứ, như vậy thì sao?”…

Những lời đối đáp nên được luyện tập nhiều lần trước đó, hiệu quả sẽ cao hơn... Nếu bé gặp khó khăn khi đưa ra những lời đối đáp, cách tốt nhất là làm ngơ bỏ đi, đừng chửi tục hay chọc ghẹo lại kẻ đã trêu tức mình. Cứ tảng lờ, bỏ đi như không thấy tên chọc ghẹo ấy..

Ngoài ra, khi bé con đã vào cấp I, tôi còn chỉ cho cháu cách có thể bày tỏ thái độ bất mãn trước đứa bạn hay chọc ghẹo nó bằng những câu nói như: “Thực sự là bạn làm mình nổi khùng khi trêu mình như thế”, hoặc “Tôi không thích bạn chế giễu mình trước mặt các bạn khác. Có thể bạn thấy vui nhưng tôi thì không”…

Những kiểu phản ứng đó đã giúp con tôi vượt qua những trò trêu chọc mà nó không thích.

Cách con bạn phản ứng lại với việc bị trêu ghẹo rất có thể ảnh hưởng tới khả năng tạo quan hệ bạn bè và duy trì tình bạn của cháu sau này. Do đó, hãy dạy trẻ biết cách đáp trả hợp lý. Khi trêu chọc không thành công, các bạn sẽ chán nản không đem ta ra làm đối tượng trêu chọc nữa. Đó là những kỹ năng, nghệ thuật đối đáp rất cần thiết cho mỗi đứa trẻ trong việc thiết lập các quan hệ bạn bè.

Lê Phạm Hương Lan (Giảng viên tâm lý học)