Để danh hiệu hoa hậu thật sự xứng đáng

Các cuộc thi uy tín vẫn có những tác động tích cực

Ban tổ chức các cuộc thi hoa hậu có quy mô lớn thường có những hoạt động vì cộng đồng như tặng nhà, xây cầu, đường, hỗ trợ phương tiện làm ăn, tặng học bổng, phương tiện đi học… cho người dân các vùng khó khăn.

Hoa hậu H’Hen Niê trồng rừng tại vườn quốc gia Bến En (Thanh Hóa) vào tháng 3/2024. Cô là người được công chúng mến mộ và đánh giá là người truyền năng lượng tích cực cho cộng đồng - Nguồn ảnh: Facebook H’Hen Niê

Tính đến năm 2022, Tổ chức Hoa hậu Thế giới đã đóng góp cho công tác thiện nguyện trên toàn cầu hơn 1 tỉ USD. Các hoa hậu thường đi đến nhiều quốc gia kêu gọi sự chung tay của cộng đồng cho công tác thiện nguyện. Tổ chức Hoa hậu Hoàn vũ cũng tổ chức nhiều hoạt động thiện nguyện lớn, như phẫu thuật miễn phí sứt môi, hở hàm ếch cho trẻ em, tạo việc làm và phát triển khả năng lãnh đạo cho những người khuyết tật, cải thiện sức khỏe và hạnh phúc của đàn ông, phụ nữ, trẻ em nhiễm HIV/AIDS, ung thư và các bệnh nghiêm trọng khác… trên toàn cầu.

Các cá nhân đoạt danh hiệu trong những cuộc thi sắc đẹp uy tín vẫn có sức ảnh hưởng xã hội và có những tác động tích cực đến cộng đồng. Chẳng hạn, trong năm 2023 và nửa đầu năm 2024, Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2017 H’Hen Niê đã vận động và tham gia trồng được 7ha rừng; trong năm 2023, Hoa hậu Môi trường Việt Nam năm 2022 và Hoa hậu Môi trường thế giới năm 2023 Nguyễn Thanh Hà đã thực hiện 3 dự án hỗ trợ đào tạo kỹ năng cho phụ nữ, thanh niên và trẻ em. Thùy Tiên - Miss Grand International 2021 - cũng vận động, xây được nhiều khu vui chơi cho bệnh nhi trong các bệnh viện trên cả nước.

Sức hút của những cuộc thi nhan sắc dần giảm
Theo NBC, vào năm 1954, khi nhiều gia đình ở Mỹ chưa có ti vi, cuộc thi Miss America (Hoa hậu Mỹ) vẫn thu hút đến 27 triệu khán giả xem đêm chung kết. Nhưng năm 2017, lượng khán giả xem chung kết cuộc thi này trên truyền hình chỉ còn 5,6 triệu người.

Cuộc thi Miss Universe (Hoa hậu Hoàn vũ) từng có 35 triệu người xem chung kết năm 1984 ở Mỹ, nhưng đến năm 2023, chỉ còn 1,12 triệu người xem chung kết, theo công ty chuyên nghiên cứu về truyền thông Nielsen. Hoa hậu Hoàn vũ từng được phát sóng trên những kênh lớn như FOX, NBC, CBS… nhưng do số người xem liên tục giảm nên các đài này đã ngưng phát sóng.

Từ sau vụ tai tiếng mua bán giải vào năm 2012, cuộc thi Miss Earth (Hoa hậu Trái đất) đã không còn được công chúng quan tâm. Năm ngoái, cuộc thi này được tổ chức ở Việt Nam, được đầu tư khá tốt về hình ảnh, sân khấu nhưng vẫn không gây được sự chú ý.

Theo Tạp chí Hindustan Times, các tổ chức như Miss Universe, Miss World đưa cuộc thi đến thị trường mới ở châu Á, châu Phi, Mỹ Latin bởi khán giả ở những nơi sản sinh ra chúng như Mỹ, Anh không còn ưa chuộng. Khi các cuộc thi này đang diễn ra, phần đông khán giả tham gia bình chọn cho thí sinh là ở các khu vực như Đông Nam Á, Mỹ Latin, một số nước châu Phi hay Ấn Độ.

Vẻ đẹp ngoại hình không còn là lợi thế
Các cuộc thi hoa hậu từng được xem là nơi đề cao vẻ đẹp hoàn hảo của phụ nữ nhưng chúng đã trở nên lỗi thời với chuẩn mực xã hội hiện đại vốn đề cao sự tự do, vẻ đẹp đa dạng.

Trên The Guardian, Hilary Levey Friedman - tác giả cuốn sách Here she is: The complicated reign of the beauty pageant in America (viết về những thay đổi trong các cuộc thi sắc đẹp) - cho rằng, phụ nữ hiện nay có nhiều cơ hội hơn để phát triển mà không cần thông qua các cuộc thi sắc đẹp. Mọi người không còn chú ý nhiều đến các cuộc thi sắc đẹp như trước nữa, nhưng điều đó không có nghĩa là không xem nữa, mà là xem theo những cách khác.

Trên thực tế, các cuộc thi sắc đẹp đang có xu hướng đề cao tri thức, trình độ chuyên môn, khả năng truyền cảm hứng hơn là đề cao vẻ đẹp ngoại hình. Chẳng hạn, cuộc thi Miss Universe hiện nay không giới hạn độ tuổi, cho phép người chuyển giới, phụ nữ đã lập gia đình và có con tham gia. Trong 1 năm qua, ở Venezuela, Colombia, Philippines, Canada, đã xuất hiện nhiều thí sinh lớn tuổi, thậm chí 60-70 tuổi và có thí sinh đã có con vẫn đăng quang ngôi vị cao nhất.

Trung Sơn

Ý kiến:

Không nên tùy tiện với danh xưng hoa hậu
Qua phản ánh của báo chí, năm 2023, cả nước có đến 30 cuộc thi hoa hậu. Như thế là “loạn”.

Theo tôi, danh hiệu cao nhất trong cuộc thi người đẹp cấp quốc gia gọi là hoa hậu, còn ở cấp liên tỉnh, vùng thì nên gọi là hoa khôi, thấp hơn nữa là người đẹp. Bây giờ, cuộc thi nào cũng đánh đồng danh xưng hoa hậu, vậy thì còn đâu giá trị của danh xưng này nữa.

Khi bắt đầu tổ chức cuộc thi Hoa hậu Việt Nam, chúng tôi đặt ra 3 mục tiêu lớn: tôn vinh vẻ đẹp phụ nữ Việt Nam; định hướng cái đẹp cho công chúng, cho thế hệ trẻ; tạo môi trường giao lưu học hỏi, để các bạn trẻ giao lưu văn hóa. Nếu vẫn bám sát các tiêu chí này thì mỗi năm, chỉ cần 2-3 cuộc thi là đủ.

Nhưng qua thời gian, các cuộc thi hoa hậu không còn bám vào các mục tiêu này mà đề cao tính thương mại quá mức. Số cuộc thi quá nhiều, lại tổ chức không tốt, không có đóng góp thiết thực cho xã hội thì sẽ làm tổn thương đến công chúng yêu cái đẹp. Hiện tại, có nhiều cuộc thi không rõ quy mô, mục đích tổ chức những vẫn được gọi là hoa hậu.

Theo tôi, không cần thiết có quá nhiều cuộc thi hoa hậu.
Trước đây, cuộc thi Hoa hậu Việt Nam diễn ra định kỳ 2 năm/lần là để công tác tổ chức, chuẩn bị được tốt nhất, thí sinh cũng có điều kiện chuẩn bị. Còn hiện tại, các cuộc thi liên tục ra đời thì làm sao có thể tổ chức tốt, kiếm được thí sinh chất lượng được. Hoa hậu phải là sự hài hòa của vẻ đẹp bên ngoài với tâm hồn, trí tuệ, sự hiểu biết, khả năng ứng xử… Tôi lấy ví dụ, hoa hậu Bùi Bích Phương, thành thạo nhiều ngoại ngữ, sau hơn 30 năm đăng quang vẫn xinh đẹp, thành đạt…

Thiết nghĩ, cần ban hành lại quy chế về thi người đẹp để đảm bảo sự văn minh, tiến bộ. Chẳng hạn, ngoài việc siết chặt khâu cấp phép, còn phải tăng cường hậu kiểm, xử phạt. Đơn vị nào vi phạm, làm không tốt thì sẽ không được cấp phép nữa. Việc giao cuộc thi cấp quốc gia cho địa phương cấp phép là không nên. Quy định cần thông thoáng nhưng cũng phải chặt chẽ.

Nhà thơ Dương Kỳ Anh - nguyên Tổng biên tập Báo Tiền Phong,
Trưởng ban tổ chức kiêm Chủ tịch Hội đồng giám khảo
các cuộc thi Hoa hậu Việt Nam từ năm 1988-2008

Trung Sơn (ghi)