Để công nhân vệ sinh bớt nhọc nhằn khi tết đến

Gom rác quần quật ngày đêm

Từ đầu năm 2024 đến nay, ngày nào, các nhân viên vệ sinh thuộc Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ công ích quận 1 cũng hì hục thu gom rác ở khu công viên Bến Bạch Đằng, phố đi bộ Nguyễn Huệ cho đến gần sáng. 

Chị Thu Thủy - công nhân vệ sinh - cho biết, do có nhiều sự kiện ngoài trời nên lượng rác thải ra nơi công cộng cũng tăng gấp 5-6 lần ngày thường. Như rạng sáng 1/1, sau sự kiện bắn pháo hoa, khu công viên Bạch Đằng bị biến thành bãi rác lộ thiên. Khu này có thùng rác nhưng không đủ sức chứa; một số người còn vứt rác bừa bãi lên các thảm cỏ, lề đường ngập tràn bìa các tông, túi ni lông, giấy báo, bao thuốc lá. “Lượng rác đêm đó nhiều gấp 10 lần ngày thường” - chị Thủy ngao ngán.

Phố đi bộ Nguyễn Huệ, quận 1 ngập rác sau một sự kiện chào mừng năm mới 2024 - Ảnh: Nhóm Sài Gòn Xanh

Những ngày này, ở đường Nguyễn Hồng Đào, quận Tân Bình, các nhân viên vệ sinh thu gom rác từ 17g đến 23g mỗi ngày. Một công nhân vệ sinh cho biết, công ty anh đang gom 9 tấn rác/ngày, gấp 3 lần ngày thường. Công nhân vệ sinh ngán nhất là gom rác thải do người ta dọn nhà thải ra, vừa nặng, vừa cồng kềnh, rất khó xử lý.

Trên đường Hoàng Sa, quận 3, chỉ mới 8g, những chiếc xe đẩy rác đều đầy ắp, mùi hôi nồng nặc. Một nữ công nhân vệ sinh cho hay, đã làm việc quần quật hơn 7 giờ để gom rác thải sinh hoạt ở các khu dân cư, đẩy ra điểm tập kết, chờ xe chuyển đi. Hiện giờ, số công nhân gom rác chưa tăng nhưng lượng rác phát sinh đã tăng gấp 2, gấp 3 nên mỗi người phải làm việc gấp 2, gấp 3 ngày thường. 

Chị nói: “Ngán nhất là gom rác ở công viên dọc bờ kênh Nhiêu Lộc. Nhiều nhóm ngồi ăn uống rồi xả rác tại chỗ, chúng tôi vừa dọn sạch sẽ thì nhóm khác lại đến ngồi chơi, xả rác nên chúng tôi phải dọn lần 2. Nếu ai cũng có ý thức giữ gìn vệ sinh thì công nhân vệ sinh sẽ đỡ vất vả rất nhiều”.

Chị Trần Thúy An - ở chung cư EHome 3, phường An Lạc, quận Bình Tân - cho biết, chung cư này có 2 thùng đựng rác cỡ lớn ở mỗi tầng lầu, trong đó 1 thùng chứa rác hữu cơ và 1 thùng chứa chất thải rắn. Hiện tại, ngày nào, 2 thùng cũng đầy ắp rác, nhưng cư dân trộn chung 2 loại rác, vứt vương vãi cả xuống sàn nhà, bốc mùi hôi. Công nhân vệ sinh phải thu gom rác 2 lần/ngày và phải mất công phân loại. 

Gần tết, lượng rác thải sinh hoạt ở TPHCM phát sinh nhiều, khiến hệ thống thu gom, xử lý rác thải bị quá tải - Ảnh: Tú Ngân

Trong tháng Chạp, nhiều gia đình tổng vệ sinh nhà cửa, đổ trộm rác thải cồng kềnh ra đường. Dọc theo tuyến kênh trên đường Tô Hiệu, quận Tân Phú, có nhiều đống mền, gối, bàn ghế cũ do người dân đổ trộm sau khi dọn nhà. Dọc theo đường Nguyễn Văn Linh, huyện Bình Chánh, vô số rác thải cồng kềnh bị vứt bừa bãi ven đường. 

Tích cực phân loại rác tại nguồn

Theo ông Tống Viết Thành - Phó trưởng phòng Quản lý chất thải rắn, Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM - TPHCM hiện có hơn 300 đơn vị thu gom chất thải sinh hoạt, gồm 280 công ty tư nhân, 35 hợp tác xã bên cạnh Công ty TNHH một thành viên Môi trường đô thị TPHCM và các công ty dịch vụ công ích. Lượng chất thải sinh hoạt phát sinh mỗi ngày khoảng 9.500-9.800 tấn, ngày tết và cận tết nhiều gấp 1,2-1,5 lần ngày thường, cao điểm là từ ngày 23 tháng Chạp đến mùng Năm tháng Giêng. “Chúng tôi rất mong người dân chung tay hỗ trợ, bằng cách vệ sinh nơi công cộng, hạn chế việc tập kết rác sai địa chỉ” - ông nói.

Những chiếc xe đẩy rác xếp hàng dài trên đường Hoàng Sa, quận 3 trong những ngày đầu tháng 1/2024 - Ảnh: Tú Ngân

Giáo sư, tiến sĩ Lê Huy Bá - nguyên Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ và Quản lý môi trường, Trường đại học Công nghiệp TPHCM - nhận định, để xử lý hàng chục ngàn tấn rác thải sinh hoạt phát sinh mỗi ngày, các nhà máy xử lý rác ở TPHCM gần như hoạt động không ngừng nghỉ. Để giảm áp lực xử lý rác, nên đưa vào vận hành các lò đốt mini có công suất xử lý 500 kg/ngày, đặt ở khu dân cư. Ông nói: “Tôi đã nhiều lần đề xuất giải pháp này, nhưng đến nay vẫn chưa được áp dụng”.

Theo ông Lê Huy Bá, một giải pháp khác có tính căn cơ là đẩy mạnh việc phân loại rác tại nguồn. Hiện nay, việc phân loại rác tại nguồn vẫn khá loay hoay, chưa đồng bộ. Do rác thải hữu cơ, chất thải rắn bị dồn chung nhau nên việc xử lý vừa vất vả, vừa kém hiệu quả. 

Tiến sĩ Phạm Viết Thuận - Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TPHCM - cho rằng, chính quyền TPHCM cần sớm tháo gỡ vướng mắc để các nhà máy xử lý rác thải theo công nghệ tiên tiến sớm đi vào vận hành. Nếu vận hành được 3 nhà máy đốt rác phát điện theo quy hoạch đã được phê duyệt thì sẽ xử lý được 6.000 tấn rác/ngày, giải tỏa được áp lực kể cả trong dịp lễ, tết. Còn hiện nay, việc xử lý rác thải ở TPHCM vẫn chủ yếu là chôn lấp nên rác luôn quá tải. 

Các bạn trẻ của nhóm Sài Gòn Xanh gom rác ở công viên Bến Bạch Đằng để góp phần làm giảm gánh nặng cho công nhân vệ sinh trong ngày đầu năm mới 2024 - Ảnh: Nhóm Sài Gòn Xanh

Theo kiến trúc sư Trần Hùng - chuyên thiết kế công trình công cộng ở TPHCM - Việt Nam đang xử lý rác chủ yếu bằng phương pháp chôn lấp nhưng việc thiết kế các bãi chôn lấp còn nhiều nhược điểm, chưa tận dụng được rác thải, chẳng hạn chưa biến rác thành khí gas, phân bón: “Không phải cứ chôn lấp là lạc hậu. Một số nước vẫn chôn lấp rác nhưng theo mô hình tuần hoàn. Ở bãi rác, họ xây dựng ô chứa rác theo kích cỡ chuẩn, mỗi ô có thể chứa lượng rác phát thải trong 1 năm. Sau đó, họ ủ rác thành phân, thành khí gas. Mỗi bãi rác có thể làm 5-6 ô chứa để có thể xoay vòng, tiếp tục đổ rác xuống ô đã khai thác phân. Muốn làm được như vậy, cần có phương án khai thác rác, thiết kế ô chứa rác chuẩn và làm tốt khâu phân loại rác tại nguồn”. 

Diễm Trang - Tú Ngân - Hoàng Lâm