ĐD Bùi Như Lai: Đi đến tận cùng đam mê bằng sự lãng mạn

Bùi Như Lai vào vai bác Nghêu mù trong vở Thị Hến du xuân

* Ở cái tuổi còn khá trẻ (36 tuổi) để làm công tác quản lý, theo anh, điều gì quan trọng nhất để thuyết phục được mọi người tin tưởng mình, nhất là với đặc thù của giới nghệ sĩ?

- Trong cuộc sống rất cần đến sự may mắn, nhưng bên cạnh đó, khi bạn hồn nhiên cống hiến, mọi thứ sẽ tự đến. Tôi tốt nghiệp lớp diễn viên Trường ĐH Sân khấu và điện ảnh Hà Nội năm 2001, xin về Nhà hát Tuổi Trẻ, và một năm sau được ký hợp đồng. Hình như đó là thời gian kỷ lục của một diễn viên trẻ được nhận vào biên chế của một đoàn nghệ thuật Nhà nước. Tuy nhiên, không ai thu nạp một người không có khả năng. Năm 2002, tôi quay lại trường học tiếp lớp đạo diễn. Thời điểm đó, một trường sân khấu tại Anh mở chương trình đào tạo nghệ thuật tại Hà Nội. Suất cuối cùng không ai nhận, trường chọn tôi tham gia. Theo chương trình học này, tôi nhận ra họ không chỉ dạy người nghệ sĩ kỹ năng diễn xuất, mà còn trang bị khả năng quản lý và sự kết hợp nhiều lĩnh vực vào sân khấu. Tôi thích thú với quan niệm nghệ thuật thay đổi nhận thức cuộc sống. Tôi lao vào các dự án sân khấu hợp tác với tổ chức phi chính phủ suốt 10 năm. Tôi làm việc vì đam mê và được chọn vào vị trí phó đoàn cách đây vài năm. Sáu tháng trước, tôi được bổ nhiệm vào vị trí trưởng đoàn.

* Khái niệm nghệ thuật thay đổi nhận thức cuộc sống, theo anh là...

- Đó là loại hình nghệ thuật giúp công chúng nhận định đúng hơn về một hiện tượng hay sự kiện trong cuộc sống. Chẳng hạn như mọi người đang có cái nhìn rất mơ hồ và sai lệch về bệnh HIV/AIDS hay kỳ thị người đồng tính, tôi dựng nhiều vở về đề tài này với mục đích muốn mọi người hiểu rõ hơn vấn đề. Rất may hai vở Tôi ơi! Đừng tuyệt vọng! và Được là chính mình đã được công chúng đón nhận mạnh mẽ. Vở Cầu vồng lục sắc (đạo diễn NSƯT Anh Tú) đang rất thành công.

Quan niệm của tôi là hãy cứ đi rồi sẽ tạo ra những con đường. Chúng tôi là một tập thể trẻ có thừa sự năng động nên không chấp nhận ngồi im chờ thời. Vở Thị Hến du xuân sở dĩ đến được với công chúng là do sự quyết liệt của tập thể anh em trong đoàn. Tôi đã đề nghị chị Lê Khanh dàn dựng và động viên nghệ sĩ xắn tay cùng làm. Sắp tới, chúng tôi sẽ bắt tay dựng một vở kịch thiếu nhi, hai vở tâm lý dành cho người lớn. Chúng tôi sẽ đưa kịch đến trường học, đến công sở và tìm mọi cách kéo khán giả đến rạp. Chúng tôi đã, đang và sẽ làm mọi cách để sân khấu phía Bắc có được sức sống như phía Nam.

Đạo diễn Bùi Như Lai

* Nhiều người cho rằng, công chúng phía Bắc thờ ơ với sân khấu vì quá ít kịch bản xoáy mạnh vào những điều bức xúc của xã hội, anh có đồng tình với nhận định đó?

- Vào thời của Lưu Quang Vũ, chỉ mỗi sân khấu kịch dám nói thẳng vào những đề tài nhạy cảm, đánh trúng tâm lý của công chúng. Lúc đó, một căn nhà giá ba-bốn lượng vàng trong khi mỗi suất diễn nghệ sĩ lãnh catsê một chỉ vàng. Đó là thời kỳ vàng của sân khấu đất Bắc. Hiện tôi vẫn thấy nhiều vở diễn của các đoàn phía Bắc đánh mạnh vào đề tài tham nhũng, quan liêu và các đề tài nóng bỏng khác, nhưng giờ thì có quá nhiều kênh khai thác đề tài đó và nó đã không còn là đề tài "hot" nữa. Sân khấu đang bị cạnh tranh khốc liệt từ tứ phía.

* Anh có tin sân khấu phía Bắc sẽ hồi sinh?

- Đây là câu hỏi quá khó! Ở góc nhìn của tôi, sân khấu đã phát triển theo đồ thị hình sin, nghĩa là từng lên đỉnh rồi xuống đáy. Bây giờ đang là chạm đáy thì sẽ có lúc trở về đỉnh. Một cách chủ quan, tôi tin một ngày nào đó sân khấu phía Bắc sẽ trở về thời kỳ hoàng kim. Đó là lúc nghệ sĩ tập trung hết năng lượng sáng tạo và khán giả giảm bớt thời gian cho những thú vui khác để trở lại với việc ăn mặc thật đẹp, mua vé đến nhà hát thưởng thức kịch.

* Có vẻ lãng mạn quá…

- Sự lãng mạn giúp người nghệ sĩ đi đến tận cùng của đam mê, tiếp thêm cho con người năng lượng để duy trì niềm hy vọng. Hôm nay chúng tôi diễn trước một nhà hát còn nhiều chỗ trống, chúng tôi vẫn thăng hoa và mơ mộng một ngày nhìn xuống hàng ghế phía dưới sẽ thấy ken đặc khán giả. Điều đó giúp chúng tôi cháy hết mình và cống hiến không mệt mỏi. Nếu bây giờ chúng tôi bi quan và chùn chân, sân khấu sẽ không còn tương lai.

* Cảm ơn anh về buổi trò chuyện thú vị này

 Huy Nguyễn (thực hiện)