Dạy trẻ tạo ra một thế giới mà AI phục vụ con người

Mở cánh cửa sáng tạo 

Trí tuệ nhân tạo (AI) đã mở ra một kỷ nguyên mới trong việc học tập cá nhân hóa, giúp trẻ em có thể học ở tốc độ và phong cách riêng của mình. Một ví dụ điển hình là ChatGPT. Một học sinh có thể sử dụng ChatGPT để học tiếng Anh, với AI đóng vai trò là người hướng dẫn tương tác, giúp học sinh thực hành ngữ pháp và từ vựng một cách tự nhiên và linh hoạt. 

AI cũng giúp trẻ em phát triển kỹ năng tư duy phê phán của mình. ChatGPT không chỉ cung cấp thông tin, mà còn khuyến khích trẻ em đặt câu hỏi, tìm kiếm câu trả lời và suy nghĩ một cách phê phán về thông tin mà trẻ nhận được. 

Trẻ em có thể sử dụng công cụ AI Midjourney và Firefly để tạo ra các tác phẩm nghệ thuật số phức tạp. Các công cụ như Toonify Storybird hay midjourney đều cho phép trẻ em tạo ra nhân vật truyện tranh từ hình ảnh riêng của mình. Điều này không chỉ giúp trẻ thể hiện sự sáng tạo, mà còn kích thích tư duy và khả năng kể chuyện của trẻ. 

Hướng dẫn trẻ sử dụng AI an toàn bằng cách nào? 

Tạo ra một môi trường an toàn: Người lớn cần giáo dục trẻ về các nguy cơ tiềm ẩn trên internet, từ việc chia sẻ thông tin cá nhân đến việc tương tác với người lạ; giúp trẻ hiểu về quyền riêng tư trực tuyến và cách bảo vệ quyền riêng tư của mình cũng như của người khác. 

Hướng dẫn sử dụng cụ thể: Hãy dành thời gian để hướng dẫn trẻ cách sử dụng đầy đủ qua các bước cụ thể, giải thích các tính năng khác nhau và cho trẻ thấy cách sử dụng công cụ đó để hỗ trợ học tập. 
Khuyến khích sự sáng tạo: Khuyến khích trẻ sử dụng công nghệ để tạo ra điều gì đó mới mẻ, từ việc lập trình một trò chơi đơn giản đến việc tạo ra một tác phẩm nghệ thuật số. 

Giáo dục về trách nhiệm sống trực tuyến: Điều này bao gồm việc hiểu về các quyền và trách nhiệm của mình khi sử dụng công nghệ, từ việc tôn trọng quyền riêng tư của người khác đến quyền riêng tư của bản thân. Dẫn chứng cho trẻ về các hậu quả của việc chia sẻ thông tin cá nhân trực tuyến và cách chúng có thể bảo vệ bản thân khỏi các mối đe dọa trực tuyến. 

Không thể xem nhẹ giáo dục truyền thống

Một trong những kỹ năng quan trọng nhất là kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm. Trong khi AI có thể giúp trẻ em học và thực hành một số kỹ năng này, không có gì có thể thay thế được sự tương tác trực tiếp và hợp tác với người khác. Trẻ em cần được khuyến khích để tham gia các hoạt động nhóm, từ việc chơi thể thao đến việc tham gia các dự án nhóm tại trường. 

Ngoài ra, trẻ em cũng cần phải học cách tự quản lý và tự điều chỉnh. AI có thể giúp hỗ trợ quá trình học tập, nhưng trẻ em cần phải học cách đặt mục tiêu, lập kế hoạch và tự giải quyết vấn đề. Đây là những kỹ năng quan trọng mà trẻ em sẽ cần trong suốt cuộc đời. 

Cuối cùng, trẻ cần phải học cách tư duy phê phán và đánh giá thông tin. Trong thế giới ngày càng phụ thuộc vào công nghệ, việc biết cách đánh giá thông tin và phân biệt giữa thông tin chính xác và thông tin sai lệch là một kỹ năng cần thiết. Trẻ em cần được hướng dẫn về cách đánh giá nguồn thông tin, hiểu về các phương pháp nghiên cứu và học cách đặt câu hỏi. 

AI không chỉ là một công cụ, mà còn là một người bạn đồng hành trong hành trình học tập và khám phá. Chúng ta không chỉ dạy trẻ em về công nghệ, mà còn giáo dục chúng về sự tôn trọng, trách nhiệm và tầm quan trọng của việc học hỏi suốt đời. Bởi vì, cuối cùng, mục tiêu của chúng ta không chỉ là chuẩn bị trẻ em cho thế giới của AI, mà còn là dạy chúng cách tạo ra một thế giới mà AI phục vụ con người. 

Tiến sĩ Hoàng Xuân Phương