Đầu năm ăn khổ qua cho "khổ nó qua"

Đã thành thói quen, sáng mùng Một, má tôi dậy sớm đốt nhang bàn thờ, rồi quét tước sân nhà vườn sạch sẽ từ trước ra sau, nấu nước pha trà, chưng bông hoa và nấu bữa sáng rồi chờ con cháu về ăn.

Ba má và mấy đứa em tôi đã chuẩn bị, sơ chế đồ ăn từ đêm giao thừa, sáng ra chỉ cần bắc lên bếp nấu rất nhanh.

Mỗi khi bày dạy cho chúng tôi điều gì, má hay bắt đầu bằng: “Ngày xưa, bà ngoại dạy má…”.

Về bữa cơm gia đình vào mỗi sáng mùng Một hàng năm, má nói: “Ngày xưa, bà ngoại dạy, sáng mùng Một phải kiêng ăn to nói lớn, không được đến nhà ai mà cả nhà phải có mặt đông đủ, ăn bữa cơm sum họp mừng năm mới, mong cho mọi điều không may mắn qua đi, đón một năm mới mưa thuận gió hòa, làm ăn khấm khá, sung túc đủ đầy quanh năm”.

Bữa cơm nhà tôi luôn có món canh khổ qua, má nói “Ăn khổ qua cho cái khổ nó qua đi nghe tụi con”, rồi má múc cho mỗi đứa một chén canh khổ qua. Ngoài canh khổ qua, mâm cơm vào ngày đầu năm mới của má còn có thịt kho hột vịt, cá chép, thịt gà... mà theo má là đầu năm “ăn cho may mắn”, “ăn cho nó hên”.

Thịt kho hột vịt

Má nói, trong nồi thịt kho có miếng thịt vuông, quả trứng tròn, đó là biểu tượng của âm dương cân bằng, ước mong năm mới an khang thịnh vượng, con đàn cháu đống, sống một đời sung túc. Để làm nồi thịt kho ăn tết, từ 27, 28 tháng Chạp, má đi chợ dặn người ta để dành thịt heo ngon, trứng vịt ngon. Đến sáng 29 má đi lấy thịt về cắt ướp, hong nắng, còn ba luộc trứng vịt, lột vỏ cho má rồi phụ chặt dừa cho má để kho vào tối 29.

Canh khổ qua

Canh khổ qua, theo lời má, là hy vọng trong năm mới những khó khăn, vất vả sẽ qua đi để nhường chỗ cho may mắn, thuận lợi, sung túc. Má thường bằm thịt, nấm mèo trộn chung, nêm nếm rồi dồn vô trái khổ qua để sẵn trong ngăn mát, sáng mùng Một tết đem nấu canh rồi cắt từng khúc, múc ra tô, rắc hành ngò.

Cá chép

Má nói, đầu năm đầu tháng mà ăn cá chép là hên lắm, sẽ giúp mọi việc suôn sẻ hanh thông, làm gì cũng thành công. Do đó, khoảng 28 tháng Chạp má đặt mua 2 con cá chép, vào tối giao thừa má sơ chế sẵn để làm món cá chép hấp hoặc cá chép chưng tương. Mọi món ăn đều do má làm “bếp chính” chỉ đạo, ba, 2 đứa em gái và mấy đứa cháu tôi làm phụ bếp.

Gà luộc

Theo má, đầu năm ăn gà luộc cả năm may mắn, hanh thông, thuận lợi. Ngay từ đầu tháng Chạp, má mua một đàn gà, nuôi trong vườn, cho ăn bắp, ăn lúa. Má nói, cho gà chạy nhảy cho thịt nó dai, để ăn tết. Vào sáng 30, ba tôi chịu trách nhiệm làm thịt gà để sáng mùng Một má làm món gà luộc ăn với lá chanh.

Dưa hấu

Tết năm nào má tôi cũng mua dưa hấu, vừa để chưng trên bàn thờ, vừa để ăn tráng miệng vào bữa ăn đầu năm. Má nói, "dưa hấu màu đỏ, ăn là đỏ cả năm". Do đó, từ sáng mùng Một, trên bàn ăn gia đình đã có sẵn dưa hấu. Má luôn dặn chị em chúng tôi rằng “Mỗi đứa nhớ ăn 1 miếng cho năm mới nó hên nghen con”.

Thanh Vân