Đau đầu và nghẹt mũi kéo dài, coi chừng u não

Hôn mê vì u não ác tính xuất huyết

Ngày 29/5, Khoa Cấp cứu Bệnh viện Trưng Vương tiếp nhận một nam bệnh nhân nhập viện trong tình trạng hôn mê. Bệnh nhân là N. V.S. - 63 tuổi, ngụ quận 3, TPHCM. Theo lời kể của gia đình, ông S. đã xuất hiện triệu chứng nhức đầu, lừ đừ từ vài tháng nay. Mọi người tưởng do thời tiết nắng nóng, oi bức khiến ông dễ cảm sốt, nhức đầu nên chỉ mua thuốc cảm cho uống.

Nghi ngờ bệnh nhân có bất thường ở vùng não, bác sĩ đã chỉ định chụp MRI. Kết quả xác định ông S. có khối u kích thước 1cm x 2cm ở vị trí chẩm của bán cầu não trái. Khối u này đang xuất huyết, gây chèn ép xung quanh khiến người bệnh rơi vào hôn mê.

U não có một số triệu chứng giống với cảm cúm thông thường - Ảnh: Internet

Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Hiền Nhân - Khoa Ngoại thần kinh Bệnh viện Trưng Vương - cho biết, trường hợp này đang rất nguy kịch. Bệnh nhân có bệnh sử ung thư phổi, nay di căn lên não. Đây là khối u ác tính, phát hiện muộn, đã xuất huyết. Ngoài ra, ông S. còn có rất nhiều bệnh lý nền, đặc biệt là bị hẹp mạch vành 50%. Nếu can thiệp ngoại khoa cho bệnh nhân lúc này, nguy cơ rủi ro rất cao.

Tưởng viêm xoang hóa ra u màng não rãnh khứu

Theo bác sĩ Nhân, không phải khối u nào ở não cũng là ác tính. Tới 90% các khối u màng não là lành tính. Tuy nhiên, đa số bệnh nhân tới bệnh viện khi khối u đã phát triển to do chủ quan với triệu chứng ban đầu. Nếu khối u phát triển quá to và nằm ở một số vị trí nguy hiểm thì bệnh nhân vẫn có nguy cơ tử vong.

Cách đây vài tháng, bác sĩ Nhân tiếp nhận một bệnh nhân nữ tên Đ.T.T. (42 tuổi, ngụ quận Tân Bình, TPHCM). Chị T. có tiền sử bệnh viêm xoang nên thường xuyên bị nhức đầu, nghẹt mũi. Bệnh nhân kể 5-7 năm nay tần suất nhức đầu, nghẹt mũi trở nên nhiều hơn. Chị ra nhà thuốc miêu tả tình trạng thì được bán cho thuốc có thành phần kháng viêm.

Sau khi uống thuốc, các dấu hiệu nhức đầu, nghẹt mũi thuyên giảm. Vì thế, bệnh nhân trì hoãn không đi khám. Gần đây, chị T. không chỉ nhức đầu, nghẹt mũi mà còn mất luôn khứu giác. Tưởng mình mắc COVID-19, mua que về thử nhưng không phải, chị tới Bệnh viện Trưng Vương khám. Kết quả chụp MRI khảo sát đã phát hiện bệnh nhân có khối u màng não nằm ở vị trí rãnh khứu.

Bác sĩ đang kiểm tra phim chụp cho một trường hợp có khối u ở não - Ảnh: T.H

Khối u từ từ phát triển trong những năm qua, chèn ép gây nhức đầu, nghẹt mũi nhưng bệnh nhân cứ tưởng do bệnh viêm xoang tái phát. Bác sĩ Nhân giải thích, sở dĩ sau khi uống thuốc kháng viêm, bệnh nhân giảm nhức đầu, nghẹt mũi vì tác dụng của thuốc này làm vị trí tổn thương bớt sưng phù. Tuy nhiên, đó chỉ là tác dụng nhất đời, không xử trí được căn nguyên, chưa kể tới các tác dụng phụ nguy hiểm từ việc dùng corticoid bừa bãi. Rất may đây là khối u lành tính, bệnh nhân đã được phẫu thuật lấy triệt để. Sau ca mổ, bệnh nhân hồi phục khứu giác, hết nhức đầu, nghẹt mũi.

Khám đau đầu mạn tính, phát hiện khối u bằng nắm tay

Mới đây, Bệnh viện Trưng Vương cũng ghi nhận một trường hợp có khối u màng não to gần bằng nắm tay. Bệnh nhân là nữ, 68 tuổi, ngụ tại TPHCM, đi khám do đau đầu, mệt, lừ đừ. Được biết, bệnh nhân có dấu hiệu như trên đã nhiều năm.

Người nhà của bệnh nhân kể rằng thời gian bệnh khởi phát, bệnh nhân chỉ đau đầu, mệt mỏi, nếu dùng thuốc thì bớt đau. Thế nhưng lần này, bệnh nhân không chỉ đau đầu mà còn yếu nửa người bên trái, lừ đừ và tiếp xúc kém. Trước khi tới Bệnh viện Trưng Vương, bệnh nhân đã đi khám và điều trị ở nhiều nơi nhưng tình trạng không thuyên giảm.

Bác sĩ Nguyễn Hiền Nhân đang khám cho một trường hợp hôn mê vì khối u não xuất huyết - Ảnh: T.H

Sau khi làm các xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh, bệnh nhân được xác định có khối u màng não lớn vùng thái dương bên phải, rất nhiều mạch máu nuôi khối u. Người bệnh được làm xét nghiệm tiền phẫu để lên kế hoạch phẫu thuật lấy u. Ca mổ cho bệnh nhân đòi hỏi sự phối hợp của rất nhiều chuyên khoa.

Cụ thể, trong quá trình chuẩn bị, các bác sĩ phát hiện bệnh nhân mắc bệnh lý mạch vành nên phải hội chẩn thêm với khoa tim mạch.

Ngoài ra, đây là ca mổ phức tạp bởi khối u có rất nhiều mạch máu nuôi. Vì vậy, không thể thiếu sự tham gia của bác sĩ chuyên khoa can thiệp nội mạch (DSA) nhằm làm tắc mạch nuôi u, hạn chế chảy máu trong quá trình phẫu thuật.

Bệnh nhân đã được phẫu thuật lấy toàn bộ u vào ngày 16/5. Đến sáng 25/5, bệnh nhân hồi phục tỉnh táo, hết yếu liệt, sinh hoạt bình thường. 

Bác sĩ Nhân cho biết, u màng não thông thường là lành tính, chiếm tỉ lệ khoảng từ 14,3% đến 19% u nguyên phát trong sọ. Tỉ lệ mắc bệnh cao nhất ở độ tuổi 45, gặp ở nữ nhiều hơn nam. U màng não chiếm khoảng 1,5% ở trẻ nhỏ và thiếu niên (thường từ 10 đến 20 tuổi). 

Triệu chứng dễ bỏ qua

Nguyên nhân gây u màng não là tự phát. Bên cạnh đó, một số nghiên cứu cho thấy những người mắc bệnh di truyền đa u sợi thần kinh type 2 có nguy cơ gia tăng xuất hiện u màng não. Thông thường, người dân chỉ được phát hiện ra bất thường ở não khi xảy ra các triệu chứng đột ngột tới mức phải đi cấp cứu (nhồi máu, đột quỵ). Hầu hết mọi người vẫn còn rất chủ quan với những triệu chứng âm ỉ, kéo dài như đau đầu, nghẹt mũi. Khi khối u màng não phát triển to, tùy vào vị trí chèn ép mà bệnh nhân sẽ có biểu hiện như động kinh, nhìn mờ (thậm chí mất thị lực), rối loạn tâm thần, thay đổi tính cách và hành vi, suy giảm trí nhớ, yếu liệt nửa người, mất khứu giác, ù tai… Nếu u màng não ở vị trí hố sau, ngoài bị mất thính lực, bệnh nhân có thể đi đứng loạng choạng, phối hợp vận động kém.

Đa số khối u màng não lành tính đều tiên lượng tốt sau khi phẫu thuật lấy toàn bộ u. Tuy nhiên, việc phát hiện và can thiệp sớm sẽ giúp ca phẫu thuật đơn giản hơn nhiều so với những trường hợp để kéo dài khiến khối u to và hệ thống mạch máu nuôi u đã phát triển phức tạp. Nếu khối u được can thiệp sớm, bóc tách triệt để thì khả năng tái phát thấp, lâu tái phát hơn. 

U màng não có rất nhiều loại. Tùy vị trí và bản chất của khối u, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp can thiệp phù hợp. Nếu khối u được phát hiện khi kích thước còn nhỏ, chỉ cần can thiệp bằng tia xạ; nếu u nằm ở vị trí tuyến yên thì có thể phẫu thuật nội soi. Điều này giúp bệnh nhân tránh được cuộc phẫu thuật lớn. U màng não lành tính, thường có tốc độ phát triển chậm, kéo dài trong nhiều năm. Vì thế, khi xuất hiện triệu chứng đau đầu, nghẹt mũi kéo dài, người bệnh nên đi khám ở những bệnh viện có chuyên khoa thần kinh. Lúc đi khám, bệnh nhân cần miêu tả rõ các dấu hiệu, tiền sử bệnh để góp phần phát hiện khối u sớm, từ đó có hướng xử trí kịp thời.

Thanh Huyền