Dành thời gian cho bệnh nhân: ca khó cũng thông

Còn BS cũng một trời tâm sự: bệnh nhân đông, đã không có thời gian giải thích, mà vừa nói, dặn dò xong đã hỏi lại, mệt đứt hơi. 

Ngày 3/4, TS-BS Bùi Chí Thương - chuyên gia sản khoa, giảng viên Trường đại học Y Dược TP.HCM - chia sẻ câu chuyện cho thấy mâu thuẫn trên được hóa giải dễ dàng nếu BS lắng nghe và tư vấn nhiệt tình, dễ hiểu cho bệnh nhân. BS Thương kể vừa tư vấn cho nữ bệnh nhân 41 tuổi bị thai ngoài tử cung và được chỉ định mổ. BS Thương hỏi: “Sao chị sinh hai con rồi và có tiền sử sinh mổ hai lần mà không ngừa thai?”.

Chị trả lời: “Em có ngừa chứ, nhưng đặt vòng thì vòng rớt, còn uống thuốc thì ngày nhớ ngày quên”. BS hỏi tiếp: “Vậy lần này chị có định triệt sản lúc mổ luôn không?”. Chị lắp bắp: “BS ơi, em muốn triệt sản lắm, nhưng em sợ triệt sản nó điên điên và biến thành đàn ông như người ta nói. Chỉ cột vòi trứng thôi được không BS?”.

BS trầm giọng: “Mấy chị thích nghe “người ta nói”, “thiên hạ nói” mà không nghe nhà chuyên môn nói. Triệt sản hay cột vòi trứng thì cũng là một thủ thuật như nhau.

Với thủ thuật này, người ta làm gián đoạn vòi trứng để trứng và tinh trùng không gặp nhau, giống như hai người ở hai xứ yêu nhau, hẹn nhau trên cây cầu mà hôm đó cầu sập không gặp nhau được vậy thôi. Còn giới tính đàn bà là do buồng trứng, giới tính đàn ông là do tinh hoàn. Nếu cắt buồng trứng hay tinh hoàn thì mới biến đổi tính tình, chứ trường hợp của chị thì có đụng gì buồng trứng mà biến thành đàn ông”.

Nghe xong, nữ bệnh nhân gật gù. Đột nhiên, chị ngẩng mặt lên hỏi: “Bác ơi, triệt sản vậy nó có làm giảm cảm giác quan hệ không?”. BS lại kiên nhẫn giải thích: “Chị nhớ, cảm giác là ở cái đầu. Nếu chị yêu ai thật sự, chỉ cần nhìn anh ấy là có cảm xúc rồi. Đặc biệt, trường hợp của chị nhiều khi triệt sản xong còn tăng cảm giác, vì lúc đó không còn sợ vỡ kế hoạch nên lúc yêu đương chị dễ thăng hoa hơn”. Nghe đến đây, chị bẽn lẽn: “Bác nói nghe vui thiệt, thôi em triệt sản luôn”.

Trước đó vài ngày, BS Thương cũng gặp một ca… khó đỡ. BS đang khám, bệnh nhân đã khóc: “bác ơi, bệnh em nặng lắm hả, phải mổ hả?”. BS trả lời: “Bệnh này nhẹ hều. Chị bình tĩnh đi, môi chị tái mét kìa, hít thở sâu nào”. Quả thật, sau vài hơi hít thở chị đã bình tĩnh lại. Chị nói: “BS kia nói em nặng lắm, phải mổ nên em lo”.

BS Thương giải thích: “Chị bị thai ngoài tử cung, hên là xét nghiệm beta hCG máu của chị nó giảm nhiều, vậy là bệnh tự giảm, từ từ hết, hy vọng khỏi cần chích thuốc hay mổ. Bây giờ, tôi cho chị xuất viện, một tuần nữa chỉ cần xét nghiệm lại. Chị chịu không?”. Bệnh nhân gật đầu lia lịa. Trước khi chị rời khỏi phòng, BS Thương còn dặn: “Từ nay nhớ bình tĩnh, hít thở không khí để môi hồng, đỡ phải tô son nghen”. Nữ bệnh nhân quay lại, cười bẽn lẽn.

BS Thương đúc kết: tư vấn hơi mất thời gian và cần kiên nhẫn. Tuy nhiên, đó cũng là cách góp phần cung cấp kiến thức y khoa thường thức cho bệnh nhân. Không cần làm gì to tát, thầy thuốc chỉ cần đừng làm bệnh nhân sợ đã là phúc lắm rồi. Trong quá trình hành nghề, BS Thương đã rút ra kinh nghiệm để BS và bệnh nhân luôn “gặp nhau”:

- Khi nói chuyện với bệnh nhân, không tỏ vẻ là người học cao, hiểu biết, mà coi bệnh nhân như người bạn đến nói chuyện. Tạo nguyên tắc có người nói thì có người nghe và trao đổi qua lại.

- Khi trao đổi, tư vấn, đôi khi có bất đồng. Lúc đó, đừng ỷ lại có chuyên môn cao mà áp đặt ý tưởng. Cứ để bệnh nhân trình bày, ta nhẹ nhàng lý luận phản biện. Bệnh nhân sẽ được thuyết phục.

- Đừng tạo tâm lý bệnh tật nặng nề hay tiêu cực. Nếu được, nên dùng ngôn ngữ hay khung cảnh đời thường để làm giảm nỗi lo đang đè nén bệnh nhân và họ sẽ an tâm thổ lộ.

“Tôi biết, nói lên điều này, nhiều đồng nghiệp sẽ cho rằng tôi lý thuyết, sao có thể làm được ở Việt Nam trong tình hình bệnh nhân quá đông. Xin thưa, tôi làm điều này hằng ngày, chẳng qua là có muốn làm hay không mà thôi”, BS Thương chia sẻ. 

Thùy Dương