Đằng sau, phía dưới, bên trong

Tăng trên tổng điểm nhưng lại thụt lùi ở nhiều chỉ số “rất có vấn đề”: ví dụ ở chỉ số thành phần gia nhập thị trường, thủ tục thay đổi, đăng ký doanh nghiệp ứng dụng công nghệ thông tin tốt, TP.HCM chỉ đạt 38% so với 63% của tỉnh Điện Biên; cán bộ am hiểu chuyên môn chỉ đạt 55% so với 86% của Lai Châu; cán bộ hướng dẫn rõ ràng, đầy đủ đạt 72% so với 96% của Phú Thọ, Cao Bằng; cán bộ nhiệt tình, thân thiện chỉ đạt 59% so với 90% của Bạc Liêu, 92% của Phú Yên...

Quy ngược con số 80% người dân và doanh nghiệp hài lòng về thủ tục hành chính - kết quả khảo sát năm 2016 - 2017 được công bố tại cuộc họp sơ kết hai năm rưỡi thực hiện Chương trình cải cách hành chính giai đoạn 2016 - 2020 do UBND TP.HCM tổ chức vào tháng 5/2018, sẽ không khỏi vướng những nghi ngờ. Và ngày 30/3 vừa qua, tại phiên thảo luận, Hội nghị Thành ủy TP.HCM lần thứ 26, Giám đốc Sở Nội vụ Trương Văn Lắm đã thừa nhận, trong con số 80% ấy, tỷ lệ người dân, doanh nghiệp tham gia khảo sát chỉ đạt 5-6%.

Vậy mà khảo sát vẫn được nghiệm thu, vẫn được báo cáo; và có khi còn được lấy đó làm thước đo cho sự vận hành, chuyển dịch của bộ máy hành chính công.

Cải cách hành chính là chương trình hành động số 2 trong bảy chương trình hành động của Đảng bộ TP.HCM. Đây cũng là chủ đề của năm 2019 - năm đột phá cải cách hành chính. Trong hầu hết các chương trình nghị sự của Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân và Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thành Phong trong hơn hai năm qua đều tập trung đẩy mạnh lĩnh vực then chốt này. Vậy nhưng, hồi đáp sự nỗ lực không mệt mỏi ấy, thông qua bảng tham khảo mang tên PCI - từ năm 2017 đến 2018, sẽ phải tự hỏi, chúng ta đang ở đâu trên bản đồ các chỉ số năng lực cạnh tranh?

Dĩ nhiên, với quy mô, tính chất, phạm vi của một thành phố lớn như TP.HCM sẽ rất khó để thực hiện phép so sánh, đối chiếu một cách chính xác, công bằng nhất với nhiều địa phương ở tầm mức khác biệt. Vì vậy, tôi tạm không so sánh vị trí các tỉnh thành, loại bỏ tham chiếu các chỉ số - thứ bậc mà quy về mỗi con số gắn liền với từng tên gọi cụ thể ngay trong “bảng năng lực” của TP.HCM: ở hai nội dung “Lãnh đạo có chủ trương đúng nhưng chưa được thực hiện tốt ở cấp huyện thị”, “Có sáng kiến hay ở cấp tỉnh nhưng chưa được thực hiện tốt ở sở, ngành”, các doanh nghiệp đều xác nhận ở mức cao (65-81%).

Với nội dung “Chi phí không chính thức”, trên toàn cảnh PCI 2018 là giảm, thì ở TP.HCM, vẫn “duy trì phong độ”: chi trả chi phí không chính thức để trúng thầu (52%), tình trạng nhũng nhiễu khi giải quyết thủ tục hành chính cho doanh nghiệp là phổ biến (69%), dẫn tới công việc đạt được kết quả mong đợi sau khi trả chi phí không chính thức (62%). Điều đó phần nào cho thấy đằng sau, phía dưới, bên trong của quá trình thực hiện Chương trình hành động số 2, hay tiến trình thực thi chủ đề năm 2019 vẫn ngổn ngang, chồng chéo.

Để rồi hậu quả để lại nơi những con số, những tỷ lệ môi trường đầu tư - phát triển nhiều bất cập, lắm bất lợi. Ngày 30/3, tại Hội nghị Thành ủy lần thứ 26, Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thành Phong nói: “Chúng ta đang bàn rất nhiều về cuộc cách mạng 4.0, nhưng vấn đề cốt lõi nhất của mọi cuộc cách mạng công nghệ, máy móc chính là con người”.

“Con người” mà ông đang nhắm tới là ai? “Hiện chúng ta đạt 81% lao động đã qua đào tạo nhưng trong số ấy, bao nhiêu lao động chỉ tham dự khóa cấp tốc 1 tuần, 1 tháng, rồi cũng được tính vào chỉ tiêu “lao động đã qua đào tạo”, dẫn tới chất lượng nguồn nhân lực không cao”, “Sắp tới, khi sở này phát văn bản xin ý kiến sở kia, trong vòng bao nhiêu ngày không nhận được văn bản phản hồi thì sự im lặng ấy đồng nghĩa với đồng ý. Sau này, có gì phát sinh, thủ trưởng của đơn vị ấy phải hoàn toàn chịu trách nhiệm. Chỉ có như vậy mới chấm dứt tình trạng chờ đợi nhau”...

Chỉ có như vậy, năng lực kiểm soát, thúc đẩy hành động mới từng bước được thiết lập.

Chỉ có như vậy, chỉ số niềm tin của người dân và doanh nghiệp mới phục hồi và gia tăng.

Không thể khác.

Ái Mỹ