Đằng sau chuyện ông bố 9X cầm biển giữa đường xin việc

Hình ảnh tân cử nhân Phùng Đức N (25 tuổi, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh) với dáng người nhỏ thó, đeo kính cận thư sinh cầm tấm bảng xin việc ở khu vực đường Cầu Giấy (Hà Nội) đã tạo nên làn sóng tranh luận những ngày qua.

Người khen kẻ chê, nhưng đằng sau việc tân cử nhân phải cầm biển giữa đường xin việc có nhiều điều đáng suy ngẫm. Tòa soạn xin đăng nguyên văn góc nhìn của nhà văn Nguyễn Toàn Thắng về sự việc này.

"Thực ra, việc cầm tấm bảng viết tên mình để xin việc với lý do nuôi con nhỏ không đến nỗi bị đem ra chỉ trích, là bởi anh thanh niên ấy không làm gì sai. Chúng ta, đã đến lúc, cần phải bỏ dần thói quen chỉ trích người khác, bỏ dần những lời bình luận mang đầy màu sắc đạo đức học. Nếu không làm mọi thứ xung quanh mình tốt lên, thì cũng không nên làm xấu đi.

"Ông bố 9x" cầm biển đi xin việc

Đáng chú ý ở đây là, anh cử nhân này không nhận được việc, như anh nói, là bởi chưa có kinh nghiệm nghề nghiệp. Câu hỏi này là câu hỏi lớn, và thường xuyên được đem ra bàn luận ở các diễn đàn dành cho giới trẻ.

Có người thắc mắc, rằng nếu ở đâu cũng cần kinh nghiệm nghề nghiệp, thì lấy đâu chỗ cho những người mới ra trường? Và thế là nhiều người ủng hộ, cứ như thể các nhà tuyển dụng đều đáng lên án khi không dành cơ hội cho người mới, trong khi những người mới ấy tràn trề sinh lực, ngút ngàn đam mê.

Tôi đã dự một cuộc phỏng vấn tuyển người vừa với tư cách là quan sát viên, vừa với tư cách tuyển trạch viên của một công ty khá có uy tín. Họ tuyển một vị trí bảo hành các thiết bị âm thanh. Đọc một loạt hồ sơ, chúng tôi lựa được hai ứng viên.

Một người chỉ có bằng cử nhân, người kia có bằng kỹ sư. Chúng tôi gọi người có bằng kỹ sư đến phỏng vấn trước. Chàng kỹ sư rất ngạc nhiên là bởi chỉ gửi đơn hú họa, vì không nghĩ sẽ được gọi phỏng vấn bởi một trong những tiêu chuẩn là phải có kinh nghiệm nghề nghiệp.

Chúng tôi đưa cho chàng kỹ sư một mạch điện, và anh đọc rất nhanh chóng. Đưa cho một thiết bị hỏng thì loay hoay cả buổi, vần ngang vần dọc. Để mặc anh kỹ sư ấy với mạch điện, chúng tôi chuyển sang ứng viên thứ hai.

Anh cử nhân này trước đó là nhân viên bảo hành cho một siêu thị điện máy, nơi mà chẳng cần kinh nghiệm gì sất, cứ làm được việc là người ta tuyển. Anh cử nhân ấy đi làm từ lúc học trung cấp nghề, và vừa làm vừa học lên bậc đại học.

Hồ sơ của anh cũng rất đơn giản, lá thư trình bày nguyện vọng cũng không có gì đặc sắc, chỉ đáng chú ý câu cuối, khi anh nói rằng rất mê nghề điện tử.

Anh cử nhân ấy đọc mạch điện cũng thường, nhưng đến lúc vào thiết bị cụ thể, anh nói rất rõ phải khoanh vùng chỗ nào để sửa. Lúc này, tôi mời cả anh kỹ sư vào, để anh hiểu lý do bị loại.

Sau khi nghe đủ, nhìn đủ, anh kỹ sư ấy thở dài, bảo với chúng tôi rằng, đây là bài học cho em. Nếu không yêu nghề được như bạn ấy, không lăn lộn được như bạn ấy, thì cũng không nên ảo tưởng rằng mình mất 5 năm học, thì ra đời người ta phải đón nhận mình thật nồng nhiệt mới đúng.

Rồi anh kể, ngay từ những năm đầu, bạn bè anh em đã rủ anh đi làm, tất nhiên việc chỉ là sửa chữa vặt vãnh, nhưng anh không chịu, bởi anh nghĩ đã là kỹ sư thì phải ngồi trong phòng máy lạnh, hay làm ở những tập đoàn lớn mới xứng tầm. Chúng tôi bảo nhau, con người này một khi đã nói ra được những câu ấy, thì sẽ còn tiến xa.

Rồi anh kỹ sư ấy xin được làm việc không lương ở đây nửa năm để học nghề. Chúng tôi quyết định, cho anh một cơ hội.

Nhà văn Nguyễn Toàn Thắng

Trong vòng nửa năm ấy, anh kỹ sư làm việc như gấp đôi người khác, với một quyết tâm phi thường. Và khi công ty, bị những gì anh thể hiện chinh phục, quyết định tuyển dụng, thì anh từ chối với hai lý do, quan trọng nhất là anh đã có nơi khác với mức lương và đãi ngộ cao hơn mời về, còn lý do thứ hai là anh hơi xấu hổ nếu tiếp tục làm việc ở đây. Anh kỹ sư ấy bảo, rõ ràng nếu em đỡ ảo tưởng mà lao vào làm việc, thì con đường đã đỡ chông gai hơn.

Trường hợp của anh kỹ sư này, cũng có gì đó tương đồng với anh cử nhân đeo biển xin việc, chỉ khác là anh kỹ sư lúc đó chưa có con nhỏ, thậm chí chưa có gia đình. Thường là ở tuổi sinh viên, người ta yêu say đắm, yêu cuồng nhiệt, yêu dâng hiến. Tình yêu thời sinh viên không ngây thơ lãng mạn như ở tuổi học trò, mà bắt đầu gắn với những trò chơi người lớn.