Đảm bảo ít nhất 3% tổng chi ngân sách Nhà nước cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo

Hội nghị ĐBQH hoạt động chuyên trách lần thứ 7 diễn ra trong 2 ngày 25 - 26/3 - Ảnh: Media Quốc hội

Đảm bảo chi cho khoa học công nghệ từ 3% trong tổng ngân sách

Sáng 25/3, tại Hội nghị ĐBQH hoạt động chuyên trách lần thứ 7, nhiệm kỳ khóa XV, ĐBQH đã thảo luận về dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số. Đây là dự thảo sẽ được cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội tới đây.

Dự thảo luật quy định nhiều chính sách phát triển công nghiệp công nghệ số như: huy động các nguồn lực đầu tư cho nghiên cứu, thiết kế, chuyển giao công nghệ, từng bước làm chủ công nghệ trong ngành công nghiệp công nghệ số; huy động nguồn lực đầu tư của xã hội kết hợp với nguồn lực đầu tư nhà nước để xây dựng các hạ tầng công nghệ số quy mô quốc gia, vùng; thu hút, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực công nghệ số trong và ngoài nước...

Ngoài ra, dự thảo quy định có cơ chế thí điểm để doanh nghiệp thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ hội tụ công nghệ số có sự giám sát của Nhà nước; có chính sách miễn trừ trách nhiệm đối với doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong trường hợp thử nghiệm do nguyên nhân khách quan.

Nhà nước ưu đãi, hỗ trợ về đầu tư, đấu thầu, đặt hàng, giao nhiệm vụ sản phẩm, dịch vụ công nghệ số; ưu đãi về đầu tư, đất đai, tín dụng, thuế trong nghiên cứu, thử nghiệm, ứng dụng, phát triển, sản xuất sản phẩm, dịch vụ công nghệ số để phát triển ngành công nghiệp công nghệ số.

Hình thành hành lang pháp lý đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong các giải pháp phát triển các ứng dụng công nghệ số trong ngành, lĩnh vực, địa phương. Tập trung đẩy mạnh hợp tác quốc tế để phát triển công nghiệp bán dẫn, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong các ngành, lĩnh vực quan trọng...

Đáng lưu ý, dự thảo quy định: "Nhà nước bảo đảm chi cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia từ 3% trở lên trong tổng chi ngân sách nhà nước hằng năm và tăng dần theo yêu cầu phát triển".

Dự thảo luật quy định một số hành vi bị cấm gồm: lợi dụng hoạt động công nghiệp công nghệ số xâm phạm đến lợi ích quốc gia, dân tộc, quyền lợi ích của tổ chức cá nhân, ảnh hưởng đạo đức xã hội, sức khỏe, tính mạng của con người; vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trong công nghiệp công nghệ số; giả mạo, gian dối để được hưởng chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước; để được miễn trách nhiệm trong quá trình thử nghiệm sản phẩm dịch vụ hội tụ công nghệ số...

Làm rõ hệ thống trí tuệ nhân tạo rủi ro cao

ĐBQH Trần Văn Khải cho rằng, phải đơn giản hóa thủ tục, mở rộng nội dung thử nghiệm để phát triển công nghiệp công nghệ số - Ảnh: Media Quốc hội

Phát biểu ý kiến góp ý vào dự thảo luật, ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cho biết, dự thảo phân loại hệ thống trí tuệ nhân tạo, trong đó có "hệ thống trí tuệ nhân tạo rủi ro cao". Theo định nghĩa, đây là hệ thống trí tuệ nhân tạo có khả năng gây ra những rủi ro, tổn hại nghiêm trọng tới sức khỏe con người, quyền và lợi ích của con người, lợi ích công cộng và trật tự, an toàn xã hội.

Tuy nhiên, đại biểu Tú Anh băn khoăn, dự thảo không quy định rõ, quy mô, tiêu chí như thế nào là rủi ro cao để từ đó có thể áp dụng, quản lý trong thực tiễn. Bà cũng kiến nghị phải có các nguyên tắc để quản lý hệ thống trí tuệ nhân tạo cụ thể trong dự luật này.

ĐBQH Trần Văn Khải (đoàn Hà Nam) nêu, Nghị quyết 57 của Trung ương yêu cầu mở tư duy quản lý, bỏ quy định không quản được thì cấm. Tuy nhiên, ở dự thảo này, quy định về phạm vi thử nghiệm còn hẹp, bỏ sót nhiều đối tượng trong đổi mới sáng tạo. Dự thảo cũng có nhiều hành vi bị cấm, đặt nhiều điều kiện trong kinh doanh. Cách làm như vậy, theo ĐQBH, sẽ khiến doanh nghiệp e ngại.

Ông Khải đề nghị phải mở rộng nội dung thử nghiệm sandbox, đơn giản hóa thủ tục, trao quyền cho Chính phủ cho phép thí điểm mô hình thí nghiệm mới chưa được điều chỉnh. “Nếu được thì luật sẽ có tuổi thọ tốt hơn” - ông nói.

Một vấn đề nữa được ĐBQH Trần Văn Khải quan tâm là vấn đề phát triển kinh tế dữ liệu, xem đây là tài nguyên chiến lược theo tinh thần của Nghị quyết 57. Trong khi đó, dự thảo chưa có cơ chế chia sẻ, hiệu quả, chưa có quy định mở rộng thị trường dữ liệu. Điều này sẽ dẫn tới “mỏ vàng dữ liệu” chưa được khai thác. Đại biểu kiến nghị thúc đẩy, hình thành trung tâm, sàn giao dịch dữ liệu nhưng vẫn đảm bảo quyền riêng tư khi chia sẻ dữ liệu để ngành công nghiệp dữ liệu phát triển.

Bên cạnh đó, ông cũng đề xuất, dự thảo cụ thể hóa các quy định để có chế độ, chính sách ưu đãi vượt trội thu hút nhân tài, sinh viên giỏi vào ngành công nghệ chiến lược như miễn giảm thuế VAT với chuyên gia cao cấp.

Phát biểu giải trình về dự án luật, Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, công nghiệp công nghệ số là ngành kinh tế kỹ thuật năng động, lớn, quan trọng. Đảng và Nhà nước xác định đây là công nghiệp nền tảng, có tính chiến lược, phù hợp với tiềm năng Việt Nam.

Minh Quang