Đại dịch COVID-19 làm tăng thuốc giả lưu hành trên thị trường

WHO cho biết thuốc giả có thể gây "tác dụng phụ nghiêm trọng" đối với sức khỏe người dùng

Một chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã lên tiếng cảnh báo về "một đại dịch song song của các dược phẩm không đạt tiêu chuẩn và giả mạo".

Trên khắp thế giới, người ta dự trữ các loại thuốc cơ bản. Tuy nhiên, khi hai nhà cung ứng dược phẩm lớn nhất thế giới là Trung Quốc và Ấn Độ bị phong tỏa do đại dịch COVID-19, nhu cầu hiện vượt xa nguồn cung và sự lưu hành của thuốc giả nguy hiểm đang tăng vọt.

Tháng trước, khi WHO tuyên bố COVID-19 là đại dịch toàn cầu, trong vòng bảy ngày, Operation Pangea, đơn vị chống tội phạm dược phẩm toàn cầu của Interpol, đã thực hiện 121 vụ triệt phá các đường dây làm thuốc giả ở 90 quốc gia, tịch thu lượng dược phẩm nguy hiểm trị giá hơn 14 triệu USD.

Interpol tịch thu tại nhiều quốc gia, từ Malaysia đến Mozambique, hàng chục ngàn khẩu trang giả và thuốc giả, nhiều loại trong số đó được tuyên bố có thể chữa được COVID-19. Tổng thư ký Interpol Jurgen Stock cho biết: "Việc buôn bán bất hợp pháp các mặt hàng y tế giả trong cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng cho thấy một sự coi thường hoàn toàn mạng sống của con người”.

Theo WHO, việc buôn bán thuốc giả theo cách hiểu rộng hơn, bao gồm các loại thuốc có thể bị nhiễm độc, không đúng hoặc không có hoạt chất điều trị, hay cũng có thể thuốc quá date, có trị giá hơn 30 tỷ đô la ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Chuyên gia WHO Pernette Bourdillion Esteve nói rằng, kịch bản đỡ tệ hại nhất là thuốc giả không điều trị đúng căn bệnh, trường hợp xấu nhất thuốc sẽ gây hại vì có thể nhiễm độc tố.

Ngành công nghiệp dược phẩm toàn cầu trị giá hơn 1 ngàn tỷ đô la. Chuỗi cung ứng rộng lớn trải dài từ các nhà sản xuất chính ở Trung Quốc và Ấn Độ, đến các kho hàng đóng gói ở châu Âu, Nam Mỹ hoặc châu Á rồi được các nhà phân phối gửi thuốc đến mọi quốc gia trên thế giới.

Tháng trước, Interpol tịch thu 34.000 khẩu trang y tế giả và không đạt tiêu chuẩn - Ảnh: Getty Images

Khi bùng phát đại dịch COVID-19, chuỗi cung ứng bị gián đoạn. Một số công ty dược ở Ấn Độ chỉ hoạt động ở mức 50-60% công suất bình thường. Vì các công ty Ấn Độ cung cấp 20% tất cả các loại thuốc cơ bản cho châu Phi, nên các nước khu vực này bị ảnh hưởng nặng nề.

Ephraim Phiri, một dược sĩ ở thủ đô Lusaka của Zambia, cho biết ông cảm thấy căng thẳng vì hết lượng tồn kho thuốc kháng sinh và thuốc chống sốt rét. Trong khi đó, các nhà sản xuất và nhà cung cấp cũng gặp khó khăn vì giá nguyên liệu dược phẩm tăng vọt. Một nhà sản xuất ở Pakistan cho biết ông từng mua nguyên liệu thô để bào chế thuốc chống sốt rét hydroxychloroquine với giá khoảng 100 USD/kg, nhưng nay giá nguyên liệu đã tăng lên 1.150 USD/kg.

"Khi nguồn cung không đáp ứng đủ nhu cầu, nó tạo ra một môi trường cho thuốc chất lượng kém hoặc thuốc giả xuất hiện để cố gắng đáp ứng nhu cầu”, chuyên gia Esteve của WHO xác nhận.

Thuốc sốt rét giả được phát hiện lưu hành ở Congo - Ảnh: Getty Images

Đáng chú ý, nguồn cung thuốc chống sốt rét toàn cầu (hydroxychloroquine) hiện đang bị đe dọa, đặc biệt là sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đề cao vai trò của thuốc này trong việc điều trị COVID-19. Khi nhu cầu tăng cao, xuất hiện một lượng lớn chloroquine giả lưu hành tại Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC), Cameroon và Nigeria.

Thuốc chloroquine chống sốt rét thường được bán với giá khoảng 40 USD cho một lọ 1.000 viên. Nhưng các dược sĩ ở DRC bị phát hiện bán chúng với giá lên tới 250 USD/1.000 viên.

Thuốc chloroquine lưu hành được cho là do công ty dược phẩm Brown and Burk sản xuất tại Bỉ, tuy nhiên một đại diện của công ty đã phủ nhận việc liên quan đến thuốc này và khẳng định đó là thuốc giả.

Thanh Hiền