Đại biểu Quốc hội băn khoăn quy định thu hồi đất làm dự án đô thị

	ĐBQH Nguyễn Tuấn Anh cho rằng, quy định tại điều 86 hiện còn rất rộng vì rất dễ bị lạm dụng

Sáng 14/11, Quốc hội đã thảo luận về Luật Đất đai (sửa đổi). Có nhiều ý kiến băn khoăn xung quanh quy định thu hồi đất tại điều 86 của dự thảo luật.

ĐB Nguyễn Tuấn Anh (Bình Phước) chỉ ra, quá trình thu hồi đất gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực đối với quá trình phát triển đô thị, công bằng xã hội. Điều 86 của dự thảo luật quy định: “Thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng” là rất rộng, cần quy định cụ thể. Phải xác định, quy định rõ giá đất khi giải tỏa, đền bù. Nếu Nhà nước thu hồi đất vì mục đích an ninh, quốc phòng, giao thông, bệnh viện, trường học công lập thì phải có quy hoạch và đền bù theo bảng giá đất quy định, theo bảng giá đất công bố hàng năm. Nếu doanh nghiệp thu hồi thì phải trả theo giá thị trường, thỏa thuận với dân. Việc này nên để chủ đầu tư trực tiếp làm, chính quyền không nên tham gia, vì sẽ nảy sinh rất nhiều khiến kiện.

“Nói như vậy không phải tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhưng phải bình đẳng giữa doanh nghiệp - người dân”, ĐB Nguyễn Tuấn Anh nhấn mạnh.

ĐBQH nêu, qua khảo sát cho thấy, khung giá đất Nhà nước chỉ bằng 20% khung giá đất thị trường, nên khi thu hồi đất cần làm rõ mục đích, điều kiện và thẩm quyền vì hiện nay nhiều trường hợp bị lạm dụng, chỉ nên áp dụng thu hồi với đất quốc phòng. 

Thực tế cho thấy, dù đối tượng thu hồi đất do Nhà nước quản lý nhưng thiệt hại do người dân gánh chịu không chỉ bao hàm quyền sử dụng đất mà còn nhiều tài sản khác gắn liền hoặc liên quan tới thiệt hại về sinh kế. “Việc người dân phố cổ chen chúc, sống tạm bợ trong ngôi nhà vài mét vuông/đầu người cho thấy không phải do thiếu chỗ ở tốt hơn mà chính là sinh kế, việc làm”, ĐB lấy dẫn chứng và đề nghị cần quy định khi thu hồi đất của người dân, tổ chức, ngoài bồi thường theo quy định cần hỗ trợ thêm như hỗ trợ vốn ưu đãi, đào tạo nghề…

	ĐBQH Tô Văn Tám (Kon Tum) kiến nghị chỉ thu hồi đất với các dự án quốc phòng, an ninh, dự án phát triển kinh tế mang tính chiến lược của cả một vùng, khu vực

Đồng quan điểm trên, ĐBQH Tô Văn Tám (Kon Tum) đề nghị ban soạn thảo cần làm rõ nội hàm của việc thu hồi đất cho phát triển kinh tế vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng.

Trích báo cáo thường niên của Chính phủ về khiếu nại, tố cáo, ĐBQH cho thấy khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai, việc thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội chiếm gần 70% trong tổng số khiếu nại, tố cáo. Người dân có thể chấp nhận hy sinh quyền lợi hoặc chịu thiệt quyền lợi nếu đất bị thu hồi để phục vụ quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế cho lợi ích của cộng đồng, lợi ích của Nhà nước. Tuy nhiên, họ sẽ không chấp nhận việc thu hồi đất để mang lại lợi ích cho cá nhân hoặc nhóm người nhưng lại áp giá đền bù thấp, vì điều này mang tính áp đặt hay tạo kẽ hở trục lợi lợi ích nhóm.

Theo đại biểu Tô Văn Tám, việc sửa đổi bổ sung Luật Đất đai cần làm rõ nội hàm của việc thu hồi đất cho phát triển kinh tế vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng vì “nhiều nguy cơ lạm quyền gây bức xúc trong nhân dân”.

Đại biểu đề nghị tiếp cận theo hướng thu hồi đất với những dự án vì mục đích quốc phòng, an ninh, những dự án phát triển kinh tế xã hội mang tính chiến lược, quy định sự phát triển một vùng, một khu vực, một tỉnh hoặc của cả nước hay các công trình công cộng. Với các dự án phát triển kinh tế đơn thuần, thương mại theo quy hoạch mang lại lợi ích chủ yếu cho nhà đầu tư thì thương lượng với người dân để mua lại, hoặc thỏa thuận cho họ góp vốn bằng quyền sử dụng đất.

Trước đó, cũng tại phiên thảo luận, ĐBQH Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) đánh giá, các quy định về điều kiện thu hồi đất còn chung chung, chưa đầy đủ, chưa cụ thể. Đại biểu cũng nhấn mạnh, trong việc thu hồi đất, Nhà nước phải đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ hợp pháp của 3 bên: Nhà nước, người dân, doanh nghiệp. Trong đó, cần quan tâm hơn đến người dân bị thu hồi đất, vì họ ở thế bị động.

Ngoài ra, cần chú trọng hơn nữa đến chính sách đền bù, hỗ trợ tái định cư để người dân bị thu hồi đất không thiệt thòi. Về các trường hợp thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, đại biểu cho biết, dự thảo luật lần này có mở rộng thêm các trường hợp thu hồi đất, hoặc mở rộng phạm vi so với các trường hợp đã quy định trong luật hiện hành. Cần phải đánh giá tác động kỹ lưỡng, tránh tình trạng quy định quá nhiều trường hợp thu hồi, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân, tiềm ẩn nguy cơ tăng khiếu kiện về đất đai.

H.Anh