Đại án gang thép Thái Nguyên: Đội vốn từ 3.800 tỷ lên hơn 8.100 tỷ dù không làm gì

Ngày 13/4, phiên tòa của TAND TP. Hà Nội xét xử 19 bị cáo trong vụ đại án gang thép Thái Nguyên tiếp tục làm việc. HĐXX, đại diện Viện KSND và luật sư lần lượt đặt câu hỏi đối với các bị cáo.

Các bị cáo trong đại án gang thép Thái Nguyên tại tòa - Ảnh: TTXVN

“Rót vốn” 4.400 tỷ, thiệt hại 830 tỷ

Theo cơ quan công tố, dự án mở rộng nhà máy gang thép Thái Nguyên do Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO) làm chủ đầu tư, với tổng mức đầu tư hơn 3.800 tỷ đồng.

Tháng 7/2007, TISCO ký hợp đồng với Tập đoàn Khoa học công nghệ và thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC) để thực hiện gói thầu “dây chuyền luyện kim khu vực Lưu Xá”. Hợp đồng này có giá trị hơn 160 triệu USD, trọn gói và không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện.

Hợp đồng ký kết xong, TISCO tạm ứng 35,6 triệu USD cho MCC. Tuy nhiên, gần một năm sau đó, MCC vẫn chưa triển khai thi công bất kỳ hạng mục nào của gói thầu. Công ty này còn gửi nhiều văn bản đề nghị TISCO kéo dài thời gian, điều chỉnh giá hợp đồng 01# EPC tăng thêm hơn 138 triệu USD…

Dù yêu cầu trên của MCC là không có căn cứ, vi phạm thỏa thuận trong hợp đồng ban đầu, nhưng 19 bị cáo nguyên là lãnh đạo của TISCO và Tổng Công ty thép Việt Nam (VNS) đã chỉ đạo, thực hiện việc điều chỉnh chi phí hợp đồng theo như đề xuất của MCC.

Viện KSND Tối cao cáo buộc hành vi này phạm tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.

Việc điều chỉnh tăng giá cùng một số vi phạm khác khiến hợp đồng với MCC bị chậm tiến độ, phát sinh thêm chi phí… VNS và TISCO đã phải điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư dự án từ hơn 3.800 tỷ đồng lên tới hơn 8.100 tỷ đồng, tức đội vốn hơn hai lần.

Tính đến ngày 31/12/2018, tổng số tiền mà TISCO “rót” vào dự án mở rộng nhà máy gang thép Thái Nguyên là hơn 4.400 tỷ đồng. Trong đó, TISCO phải trả lãi cho các ngân hàng hơn 830 tỷ đồng, đây cũng là số tiền thiệt hại trong vụ án này.

Liên quan đến vụ án, hồi tháng 2/2019, Thanh tra Chính Phủ từng ban hành kết luận thanh tra về việc triển khai xây dựng mở rộng nhà máy gang thép Thái Nguyên. Do hàng loạt vi phạm của chủ đầu tư và nhà thầu, dự án phải “đắp chiếu” nhiều năm, một số thiết bị đã rỉ sét, hư hỏng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng dự án...

Bị cáo Trần Trọng Mừng - Ảnh: TTXVN

Mâu thuẫn giữa nguyên chủ tịch và tổng giám đốc

Trong cáo trạng, Viện KSND cho rằng đề nghị của MCC là không có căn cứ, vi phạm thỏa thuận trong hợp đồng ban đầu, lãnh đạo TISCO và VNS cần xem xét chấm dứt hợp đồng, thu hồi tiền tạm ứng, áp dụng điều khoản phạt đối với nhà thầu Trung Quốc. Tuy nhiên, các bị cáo không những không thực hiện mà lại bàn bạc, đề xuất, chỉ đạo và thực hiện điều chỉnh chi phí hợp đồng theo như mong muốn của MCC.

Tại tòa, HĐXX và luật sư đặt nhiều câu hỏi để làm rõ nội dung cáo buộc nêu trên. Điều bất ngờ đã xảy ra, bị cáo Mai Văn Tinh (nguyên chủ tịch HĐQT VNS) và Trần Trọng Mừng (nguyên tổng giám đốc TISCO) có nhiều lời khai mâu thuẫn với nhau.

Cụ thể, ông Mừng khai rằng ngay khi phát hiện MCC vi phạm hợp đồng, TISCO đã có văn bản nhắc nhở, đốc thúc. TISCO còn báo cáo VNS và Bộ Công thương, đề xuất dừng hợp đồng và phạt MCC, nhưng lại nhận được chỉ đạo phải tìm mọi cách tháo gỡ khó khăn, đảm bảo tiến độ.

Thậm chí, TISCO đã lên phương án kiện MCC ra tòa trọng tài quốc tế, do đó đã thuê một hãng luật của Singapore. Hãng luật này thay chủ đầu tư nói rõ với MCC là hợp đồng không được cải thiện sẽ phải chấm dứt, đồng thời đốc thúc MCC cần cải thiện tiến độ thực hiện…

Ngược lại, ông Tinh nhiều lần khẳng định không nhận được bất cứ văn bản nào về việc đề xuất dừng hợp đồng với nhà thầu Trung Quốc. Nguyên chủ tịch VNS thừa nhận có biết MCC vi phạm hợp đồng, nhưng  “tại thời điểm tôi làm, không nhận được bất cứ báo cáo nào về việc hủy hợp đồng, chỉ tập trung bàn cách cứu dự án”.

Chi Mai