Đã đến lúc đánh thức các giá trị

“Làm giàu thế giới nội tâm” với các bài học: Suy nghĩ hiệu quả, sống không stress, vượt qua giận dữ, lãnh đạo bản thân, bình an nội tâm, khám phá giá trị trong cách dạy con… Đó là những bài học nhằm giúp mọi người biết cách làm mình mới mẻ, mạnh mẽ hơn.

Dịp này, báo Phụ Nữ TP.HCM có cuộc chuyện trò cùng bà Trish Summerfield người đã thành lập Trung tâm Giá trị sống đầu tiên tại TP.HCM xung quanh câu chuyện về giá trị sống.

* Ngày nay, khái niệm kỹ năng sống đã trở nên quen thuộc với nhiều người nhưng giá trị sống thì dường như chưa…

Bà Trish Summerfield: Có sự khác biệt rất lớn giữa hai khái niệm này. Vấn đề không phải là điều nào cần thiết hơn cho thành công, chúng ta cần cả hai, mà thứ tự ưu tiên trong việc giáo dục chúng mới là điều quan trọng.

Ví dụ, khi chúng ta đào tạo các bạn trẻ kỹ năng sống, và rồi họ trở nên giỏi giang trong việc giao tiếp, quản lý thời gian, lên kế hoạch, xây dựng mối quan hệ với người khác, sau đó mang những kỹ năng ấy vào công việc của mình. Điều đó dĩ nhiên là tốt, nhưng, việc họ sử dụng những kỹ năng ấy như thế nào thì lại dựa trên giá trị - dù đó là tiêu cực hay tích cực.

Nếu các bạn trẻ không được đào tạo về các giá trị tích cực như: trung thực, tôn trọng, hợp tác, kiên nhẫn, yêu thương, khoan dung… thì họ có thể sử dụng những kỹ năng ấy theo cách tiêu cực, như thiếu trung thực, lạm dụng tài nguyên, coi thường việc bảo vệ môi trường, thiếu tôn trọng đồng nghiệp, lừa dối chính quyền, đi ngược lại pháp luật… Như vậy kỹ năng sống lại trở thành điều hủy hoại không chỉ với bản thân họ, mà còn đối với xã hội, môi trường xung quanh.

Bà Trish Summerfield trao đổi với các bạn trẻ về giá trị sống

Kỹ năng sống mà thiếu đi nền móng là những giá trị sống tích cực thì có thể bị sử dụng theo hướng tiêu cực. Tóm lại, kỹ năng sống là điều cần thiết, nhưng giá trị sống mới chính là nền tảng, vì giá trị quyết định mọi lựa chọn của chúng ta trong cuộc sống. Nếu chúng ta giáo dục con trẻ những giá trị tích cực trước rồi sau đó hỗ trợ chúng trong việc xây dựng kỹ năng sống, thì khi lớn lên, chúng sẽ sử dụng những kỹ năng ấy vào cuộc sống, mối quan hệ, gia đình, nghề nghiệp, xã hội theo cách tích cực dựa trên những giá trị tích cực.

Riêng với những người giảng dạy, cũng cần có trách nhiệm trong việc đảm bảo rằng việc dạy kỹ năng sống cần trước hết lấy giá trị làm gốc. Giảng dạy giá trị sống khó hơn nhiều so với dạ y kỹ năng sống vì người dạy phải thực sự cảm nhận, sống với và là hiện thân của những giá trị mình đang nói đến.

* Giá trị sống có ý nghĩa thế nào trong gia đình, ai là người cần “tập huấn” nhất chương trình giá trị sống trong gia đình?

- Ở độ tuổi ngây thơ, trẻ nhỏ rất dễ liên hệ với giá trị. Nên đối với trẻ, đó không phải quá trình tái hướng dẫn giá trị sống theo kiểu loại bỏ đi những tiêu cực và đánh thức điều tích cực. Đó là việ c nuôi dưỡng những giá trị mà các bé có sẵn, giúp chúng học những từ liên hệ với giá trị ấy cũng như hiểu ý nghĩa của những giá trị ấy.

Việc hướng dẫn diễn ra khi trẻ càng nhỏ càng tốt, sau tám tuổi thì đã trễ. Chúng tôi có cả những tài liệu và sách hướng dẫn dành cho tuổi lên hai. Đối với lứa tuổi mầm non, giá trị sống là rất quan trọng.

Trẻ con sẽ học từ cha mẹ, bầu không khí trong gia đình, cách mọi người giao tiếp, tất cả có tác động rất lớn đối với trẻ. Đặc biệt ở độ tuổi hai-ba, trẻ luôn luôn quan sát cử chỉ biểu lộ trên gương mặt cha mẹ cũng như cách cha mẹ cư xử qua giọng điệu hay ngôn ngữ cơ thể trong những tình huống khó khăn, và chúng sẽ hấp thu tất cả những điều ấy.

Gần đây tôi có trò chuyện với một cậu học sinh khá thân thiện nhưng đang gặp nhiều rắc rối ở trường. Mẹ cậu nói rằng hồi nhỏ cậu ấy đã chứng kiến bố lớn tiếng với mẹ, cãi nhau gì đó và mẹ cậu đã khóc. Dù lúc ấy cậu chỉ mới vài tuổi nhưng giờ, khi đã 12 tuổi, cậu vẫn còn nhớ như in ký ức đó và thường trách móc bố rằng tại sao bố lại cư xử với mẹ như thế. Có lẽ bố cậu không cư xử tệ với mẹ cậu, nhưng ở độ tuổi ấy, việ c đó đã để lại tác động rất lớn đối với cậu.