Đã đến lúc dân miền Tây học cách sống chung với hạn mặn?

Nhà ông nội tôi có 2 hàng lu hai bên và cả hàng lu phía trước. Mùa mưa, chú Út tôi phải xúc lu, hứng đầy nước trước khi mùa nắng bắt đầu.

Mùa mưa cả nhà tha hồ xài nước mưa để ăn, uống và dùng trong các sinh hoạt khác. Nhưng khi những cơn mưa ít dần, nước mưa chỉ để nấu nước uống và nấu ăn.

Ở vùng đất này không bao giờ thiếu nước ngọt. Khái niệm nước sạch không có. Cứ nước từ sông, từ kinh rạch lóng phèn để xài. Nước mưa dùng trong ăn, uống.

Người dân miền Tây đã biết trữ nước mưa để dùng trong mùa nắng từ hàng chục năm qua

Năm nay biến đổi khí hậu, hiện tượng El Nino làm nhiệt độ tăng cao kỷ lục ở khắp Đông Nam Á. Tại vùng Tây Nam bộ, nhiều tỉnh phải công bố tình huống khẩn cấp về xâm nhập mặn, thiếu nước sinh hoạt ở các vùng ven biển. Nhiều đoàn xe bồn chở nước ngọt đến đó cứu trợ.

Biến đổi khí hậu và cách các nước thượng nguồn sử dụng nguồn nước sông Mekong khiến cho câu hát “Ôi! Nước lũ dâng cao dâng theo bao nỗi sầu đau” của Phương Mỹ Chi có lẽ chỉ còn là kỷ niệm. Cư dân vùng sông nước miền Tây Nam bộ giờ đây phải học sống chung với hạn mặn.

Ngôi nhà em tôi đang sống trước đây là miếng đất vườn vùng ven của ba mẹ để lại sau khi về hưu. Miếng đất cạnh con mương vườn, sáng chiều con nước lớn ròng ra vô.

Rồi thì dân cư phát triển, khu vực ấy đã trở thành phường, mương nước bên nhà thành đường dẫn nước thải, nhiều năm ô nhiễm. Khi chính quyền địa phương thực hiện dự án chống ô nhiễm, con mương đó được nạo vét nên bớt tù đọng nhờ nước ra vô, và nhất là con nước lớn hàng tháng kéo rác ra sông lớn.

Nhưng không ai có thể sử dụng nước mương đó để sinh hoạt nữa. Đã có hệ thống nước sạch dẫn đến từng nhà để xài. Ăn uống đã có nước bình chở đến tận nơi. Không ai thấy luyến tiếc nguồn nước mương ngày xưa chảy từ sông vào.

Những con đập ngăn mặn đã được chính quyền xây dựng khắp nơi, hạn chế rất nhiều thiệt hại cho các vườn cây ăn quả và bà con ở địa phươnNhiều nơi cư dân đã có cách theo dõi lấy và trữ nước ngọt.

Nhưng đó chỉ là biện pháp tạm thời cho tình hình năm nay và vài năm sau. Còn sắp tới, khi hạn mặn khốc liệt hơn, và các nước láng giềng tận dụng hơn nữa nguồn nước ngọt quý giá cho quốc gia mình, cư dân vùng Tây Nam bộ phải ứng xử ra sao?

Bài học sống chung với hạn mặn có lẽ phải cần phải có. Muốn vậy chính phủ cần phải xây dựng chiến lược căn cơ về sử dụng nước ngọt, tiết kiệm và hiệu quả ngay từ bây giờ.

Trên thế giới hiện nay ở nhiều quốc gia dân chúng phải sống với nguồn nước ngọt khan hiếm như Singapore, Israel chẳng hạn. Học tập kinh nghiệm của họ để biết cách sống với điều kiện nước ngọt hạn chế thật sự cần thiết, không đợi đến khi thiếu nước thường xuyên trở thành thảm họa quốc gia.

Nguyễn Huỳnh Đạt