Cựu binh Mỹ trở lại Việt Nam, trao cuốn nhật ký nhặt được cho gia đình liệt sĩ

Sáng 5/3, tại trụ sở UBND xã Kỳ Xuân (huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh), UBND huyện Kỳ Anh đã chủ trì, phối hợp với ngành chức năng của tỉnh Hà Tĩnh và gia đình tổ chức lễ tiếp nhận kỷ vật là cuốn nhật ký của liệt sĩ Cao Văn Tuất từ tay của một cựu binh Mỹ là ông Peter Mathews.

Đây là lần đầu tiên ông Peter Mathews quay trở lại Việt Nam sau hơn 56 năm kể từ thời điểm giải ngũ. Trước khi trao trả lại cuốn nhật ký, ông Peter Mathews cùng vợ đã đến nhà thân nhân liệt sĩ Cao Văn Tuất thăm hỏi. Ông mang món quà đặc biệt là hộp hoa hồng khô cùng cuốn sổ ghi chép dâng lên bàn thờ liệt sĩ Cao Văn Tuất.

Vợ chồng ông Peter Mathews trò chuyện cùng người thân liệt sĩ Tuất - Ảnh: Khánh Trung

Sau khi thắp hương, vợ chồng cựu binh Mỹ nán lại trò chuyện cùng thân nhân gia đình liệt sĩ Tuất và ngỏ ý chụp một tấm ảnh lưu niệm với gia đình, chủ nhân cuốn nhật ký mà ông đã giữ hơn nửa thế kỷ qua.

Qua lời phiên dịch viên, ông Peter Mathews cho biết, ông nhặt được cuốn nhật ký của liệt sĩ Cao Văn Tuất trong trận chiến ở đồi 724, Đăk Tô, tháng 11/1967, nhưng không giao nộp cho cấp trên mà giữ lại.

Ông bảo rằng, bản thân rất bất ngờ và chú ý đến những hình vẽ rất nghệ thuật cùng nét chữ bên trong cuốn nhật ký. Nghĩ rằng cuốn sổ không liên quan gì đến cuộc chiến nên muốn giữ lại để tìm hiểu. 

Năm 2022, tình cờ gặp người có con nuôi gốc Việt, ông Peter Mathews nhờ dịch một vài trang, từ đó biết về chủ nhân cuốn sổ là một người lính quê Hà Tĩnh. Đầu năm 2023, cựu binh Mỹ bắt đầu đăng tải thông tin trên mạng xã hội, tìm thân nhân người lính Việt Nam, chủ nhân của cuốn nhật ký để trao trả lại.

Vợ chồng ông Peter Mathews thắp hương lên bàn thờ liệt sĩ Tuất - Ảnh: Khánh Trung

Rời nhà thân nhân liệt sĩ Cao Văn Tuất, vợ chồng cựu binh Mỹ cùng những người tham dự buổi lễ di chuyển tới đài tưởng niệm liệt sĩ Kỳ Xuân dâng hương, viếng các liệt sĩ của địa phương, trong đó có tên liệt sĩ Tuất trên bảng vàng.

Gần 10g sáng cùng ngày, ông Peter Mathews trao cuốn nhật ký của liệt sĩ Cao Văn Tuất đến tận tay bà Cao Thị Nồng (em gái liệt sĩ Tuất) trước sự chứng kiến của chính quyền địa phương và người dân. 

Tinh thần lạc quan của người lính trong thời chiến

Sau hơn nửa thế kỷ lưu giữ, ông Peter Mathews đã trực tiếp quay lại Việt Nam bàn giao cuốn nhật ký - Ảnh: Khánh Trung

Phát biểu tại lễ tiếp nhận, ông Peter Mathews cho biết rất vui khi được mời đến dự lễ trao trả cuốn nhật ký hôm nay. “Sự kiện này đã giúp tôi hoàn thành được tâm nguyện, đó là được tận tay trao trả lại cuốn nhật ký cho gia đình thân nhân liệt sĩ. Tôi muốn gia đình liệt sĩ là người đầu tiên chạm tay vào cuốn nhật ký vì từ bây giờ đây là tài sản của họ”, ông Peter Mathews chia sẻ.

Chia sẻ về cuốn nhật ký mà ông đã lưu giữ hơn nửa thế kỷ qua, cựu binh Mỹ nói rằng, ông rất ấn tượng và bất ngờ vì bên trong có nhiều bài thơ, bản nhạc, hình vẽ đẹp đẽ. Mỗi lần xem cuốn nhật ký, ông cảm nhận được tinh thần lạc quan trong thời kỳ chiến tranh đen tối mà liệt sĩ Tuất đã thể hiện.

“Tôi nghĩ cuốn nhật ký có ảnh hưởng rất sâu sắc tới họ vì thông qua cuốn nhật ký không có sự thù hằn, thù địch mà thay vào đó là mối quan hệ bạn bè, hữu nghị”, ông Peter Mathews nhấn mạnh và cho biết, trở lại Việt Nam lần này, ông cảm thấy rất ấn tượng vì một đất nước hoà bình, đang phát triển hòa bình và rất hiếu khách.

Ông Peter Mathews giao lại cuốn nhật ký cho em gái liệt sĩ Tuất trước sự chứng kiến của chính quyền địa phương và người dân - Ảnh: Khánh Trung

Ông Phạm Quốc Bảo - cựu Đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Việt Nam tại Cộng hòa Bulgari, kiêm nhiệm Cộng hòa Macedonia cho biết, cách đây 58 năm trước, sư đoàn 3 Sao Vàng ra đời. Trong tiểu đoàn 8 của Sư đoàn có người lính Cao Văn Tuất. 

Sau khi chia sẻ sơ lược về tiểu đoàn 8, ông Bảo trao tặng cho đại diện gia đình liệt sĩ Cao Văn Tuất huy hiệu của Sư đoàn 3 Sao Vàng và tặng cựu binh Peter Mathews cuốn sách về lịch sử Trung đoàn 22 của Sư đoàn 3 mà ông đã dày công hoàn thành.

“Cậu tôi hi sinh khi còn quá trẻ, chưa có gia đình, cũng không có kỷ vật gì. Cảm ơn ông Mathews rất nhiều vì đã giữ gìn cuốn sổ cho đến hôm nay và trao trả lại cho gia đình. Gia đình tôi sẽ giữ gìn cẩn thận và truyền lại cho thế hệ con cháu”, ông Hà Huy Mỳ, cháu liệt sĩ Cao Văn Tuất nói và cho hay, gia đình rất cảm động khi các cơ quan, đơn vị, tổ chức đã nỗ lực xác minh, kết nối để kỷ vật duy nhất của liệt sĩ Cao Văn Tuất được trở về với gia đình.

Trước đó, câu chuyện Peter Mathews (77 tuổi) đang lưu giữ 1 cuốn nhật ký của một người được cho là bộ đội Việt Nam, quê ở Hà Tĩnh và mong muốn tìm kiếm tác giả cuốn nhật ký để trao lại kỷ vật được đăng tải trên báo North Jersey. Thông tin này sau đó được truyền thông Việt Nam và các trang mạng xã hội dẫn nguồn chia sẻ với hy vọng kỷ vật sớm trở về với người thân của liệt sĩ.

Sau một thời gian vào cuộc xác minh, các cơ quan chức năng xác định cuốn nhật ký này là của liệt sĩ Cao Xuân Tuất. Liệt sĩ Tuất sinh năm 1942, nhập ngũ năm 1963, hy sinh năm 1967 khi chưa có vợ con.

Phan Ngọc