Cuối năm dọn lụt, dọn dịch

Mùa lụt đầu tiên trong đời khi tôi biết nhận thức được sự vật là năm 1964. Trận lụt năm Thìn ấy má tôi hay nhắc đi nhắc lại nên nhớ hoài. Má kể, năm đó nước phả qua cầu Thành chảy xiết lắm, cuốn trôi mọi thứ, cây cầu tơi tả chỗ này miếng ván, chỗ kia cây trụ.

Nhà tôi trên Quốc lộ 1, xổ dốc cầu Sông Cạn là đến. Sẫm tối, nước vào ngập sân sau, mờ sáng khi tôi thức dậy đã thấy tràn lên mấp mé nhà trên cao hơn nhà dưới ba bậc cấp. Thú thật, hồi ấy, mùa lụt chỉ có lũ con nít là thích nhất. Chúng tôi ngồi trước nhà khỏa tay xuống nước đẩy những chiếc thuyền giấy trôi ra xa, rồi nhìn người qua lại lội nước. Vui làm sao! 

Ấn tượng nữa, tôi không nhớ chính xác năm, nhưng biết là học trường tiểu học Khánh Hòa (bây giờ là cơ sở II trường Hoàng Hoa Thám), đi học qua Cửa Đông. Hồi đó tôi thấy hồ Cửa Đông rộng và (chắc là) sâu lắm, mùa lụt nhìn hồ nước hai bên đường, bao la, ám ảnh.

Chiều hôm đó tan học, trời mưa rất to, chờ mãi không thấy ba vô đón, tôi dại dột đi bộ về nhà. Nhớ lúc qua hồ Cửa Đông nước chảy rất mạnh, lội quá đầu gối, tôi ốm nhom, nhỏ xíu, liêu xiêu chực ngã. Hai bên hồ chẳng có lan can bảo hiểm hay đánh dấu cột mốc, không thể nào biết mép đường và hồ, sơ sẩy sụp xuống hồ như chơi. Đã có học trò sụp hồ chết đuối rồi. Khi ấy hãi hùng lắm, nhưng tôi cũng biết khôn, lần ra giữa đường mà lội. Qua khỏi hồ, tới quán con khỉ mới hoàn hồn.

Tôi nghĩ đến hai từ “hồi sinh”, và thấy đó là điều kỳ diệu của cuộc sống. Lúc sinh thời má tôi hay nói: “Thời gian luôn mầu nhiệm, việc gì rồi cũng qua!”.

Năm 1969, ba tôi cất nhà mới cách nhà cũ (là nhà thuê) một con hẻm - mà những buổi trưa không ngủ, tôi lẻn chạy một mạch là ra đến chợ, cầu Thành. Mùa lụt, nước lên từ ngõ này. Thường nước chỉ vô nhà dưới, lụt lớn lắm nước mới vào nhà trên. Ba má thức cả đêm canh lụt. Mà lạ, nhớ đến những mùa lụt tôi thường nhớ má nhiều hơn ba, vì bà là “tổng chỉ huy”, dọn cái gì, để đâu, đưa cái gì lên cao…

Nước rút, vừa làm má vừa dạy, dọn làm sao cho thật sạch bùn non, xối nước thế nào, cầm cây chổi lùa nước và bùn ra sao… Hồi đó ham chơi, tôi thích đi coi lụt hơn phụ dọn nhà, thành ra tôi hay bị má la. Tôi còn rủ bạn bè đi xuống cây dầu đôi lội nước. Thích lắm!

Thích nữa là những món ăn mùa lụt của má. Cá rô, trầu, trê… chiên, nướng ăn với mắm ớt tỏi ngò. Má đi chợ về nghiêng cái giỏ trút ra rổ những con cá còn quẫy, má khoe mua của ai, mang từ đâu ra bán trên đường cái… Con này nấu chua, con kia chiên, con nọ nướng… Bà hạnh phúc lắm khi nghĩ đến nét mặt hân hoan, vui sướng của ông chồng và lũ con với những món ăn chỉ có trong mùa lụt.  

Ba mươi năm sống ở phố Nha Trang, chúng tôi không còn dọn lụt. Mùa lụt, trời vừa hết mưa, tôi chở má đi “coi nước” trên đường 23/10. Hay lên Vĩnh Ngọc đến cầu Phú Kiểng. Nhìn dòng nước chảy xiết cuốn trôi một đoạn cầu, má thường chép miệng: “Nhất thủy, nhị hỏa”, “Ví dầu trời hại mới hư? Nào ai có hại cũng như phấn dồi”…

Sau này chân má yếu, bà không còn theo tôi đi coi lụt nữa. Ngồi trong nhà nhìn màn mưa trắng xóa, má hay nói một mình: “Không có đứa nào lên coi mả em trời lụt có ngập không, xây cao lên đi chớ. Tiền bao nhiêu ăn cũng hết, má mà chết đi thì đứa nào lo cho nó?”. Là má nói mộ em gái kế tôi, mất năm 1966. Đã lâu rồi bà không thể đến thăm, nên ký ức về "mả em" trong má chỉ là một nền xi măng nhỏ xíu, thật thấp, từ lâu lắm. Người già nhớ nhớ, quên quên. 

Tôi dọn nhà về Vĩnh Thạnh, cách xa trung tâm thành phố Nha Trang hai năm trước, một vùng trũng thường bị lụt. Năm nay lụt lớn quá, mà tôi thì đang kẹt ở Sài Gòn chưa về được. Tin tức cập nhật từng giờ qua Zalo. Đỉnh điểm là lúc năm giờ sáng, nước vào nhà ngập đến hai bậc cầu thang, dù nền nhà tôi xây rất cao. 

Tôi trấn an chồng đang một mình loay hoay với nước lụt cả đêm không ngủ: “Cái gì dọn được thì dọn, không thì bỏ cho rộng nhà, nước rút dọn từ từ đừng để mất sức”. Tôi sốt ruột lắm nhưng không về được trong thời điểm này, vì đồng loạt tin tức trên các phương tiện thông tin đại chúng COVID-19 đã trở lại TP.HCM sau ba tháng bình yên. Nếu không cần thiết, ai ở đâu yên đó là cách chung tay chống dịch rồi. 

Tôi tin tưởng chắc chắn rằng, chính quyền sẽ có những biện pháp chống dịch hiệu quả nhất, với điều kiện mỗi người trong chúng ta cùng ý thức chấp hành tốt những quy định phòng dịch. 

Tôi nghĩ đến hai từ “hồi sinh”, và thấy đó là điều kỳ diệu của cuộc sống. Lúc sinh thời má tôi hay nói: “Thời gian luôn mầu nhiệm, việc gì rồi cũng qua!”.

Tôi nghĩ đến tháng 12, mùa của hy vọng và bình an. Mùa mưa gió rồi sẽ qua, trời sẽ quang, mưa sẽ tạnh. Tôi nghĩ đến những ngày chộn rộn cuối năm, không còn nỗi lo lắng vì dịch để mọi thứ được hồi sinh, phố xá lại rực rỡ sắc màu. 

Thanh Tuyền