Cuộc đời nghệ sĩ Lê Bình: Bắt phong trần, phải phong trần!

Đại thi hào Nguyễn Du miêu tả về số phận con người qua câu thơ nổi tiếng sau “Bắt phong trần, phải phong trần/ cho thanh cao mới được phần thanh cao”. Có những người rất tài hoa, lương thiện và lẽ ra cuộc sống của họ phải thành đạt, trôi chảy, viên mãn; nhưng họ vẫn mãi lận đận không vươn lên đến tầm cao mà họ xứng đáng. 

Trong đó có nghệ sĩ Lê Bình

Một thời thiếu thốn nhưng đầy đam mê

Lê Bình sinh ra tại Sài Gòn trong một gia cảnh đặc biệt. Cha anh là thương nhân mua bán hàng bằng ghe tàu nên ông di chuyển qua nhiều tỉnh thành. Mỗi nơi ông dừng chân, ông đều có một bóng hồng. Có lần ông thú thật với Lê Bình rằng ông có tổng cộng 16 bà vợ. Chính vì thế, mẹ Lê Bình và các anh em anh không được cha bảo bọc chu đáo. Từ thủa thiếu niên cuộc sống của anh đã không đủ đầy.

Chân dung nghệ sĩ Lê Bình thời trẻ

Đó là lý do anh lao ra đời rất sớm để kiếm miếng ăn. Sẵn có máu nghệ thuật nên anh đăng ký học khóa mỹ thuật ngắn hạn. Nhanh chóng sau đó, anh mưu sinh bằng nghề vẽ bảng hiệu và chụp hình dạo.

Vào năm 1975, Lê Bình đã 25, 26 tuổi, anh lập gia đình. Vợ anh là một cô gái xinh đẹp nhưng vì sớm lấy chồng nên chị không kịp trang bị cho mình kỹ năng sống lẫn nghề nghiệp mưu sinh. Lê Bình với vai trò trụ cột phải chu toàn đời sống cho cả gia đình trong sự vất vả.

Lê Bình nhớ lại: “Thấy tôi vẽ đẹp và có chút năng khiếu nghệ thuật nên quận 3 rủ về làm văn nghệ phong trào. Tôi được khuyến khích viết kịch bản và dàn dựng thoại kịch. Vì không được học bài bản nên lúc đầu tôi không dám nhận lời, nhưng anh em khuyến khích và động viên, tôi làm liều. May mắn sao, các vở tôi viết kịch bản và dàn dựng đều được đánh giá cao. Từ đó, các đạo diễn nổi danh để mắt đến và mời tôi tham gia các vở diễn chuyên nghiệp. Tôi bắt đầu nghề diễn viên như thế”.

Một mình anh kiêm nhiệm vai trò tác giả, đạo diễn, diễn viên, họa sỹ thiết kế, thậm chí chạy xe chuyên chở cảnh trí nhưng mỗi tháng anh chỉ nhận được 13kg gạo theo tiêu chuẩn. Những lúc diễn thành công, muốn khao anh em, phải xin tiền một cách tha thiết, thủ quỹ mới trích ra số tiền đủ mua một lít rượu và con khô cá đuối. Ấy vậy mà khi bước lên sân khấu thì quên hết khó nhọc, Lê Bình thăng hoa cùng vai diễn.

Lê Bình đoạt huy chương bạc liên hoan sân khấu toàn quốc tại Đà Lạt với vai Hoàng xích lô trong vở Chính nó đấy

 Theo nhiều người cùng thời hoạt động văn nghệ phong trào với Lê Bình, trong thời gian anh làm chủ xị mảng sân khấu quận 3, Lê Công Tuấn Anh thường hay đứng bên ngoài xem nhóm anh tập kịch.

Chính Lê Bình là người nhìn thấy ánh mắt đầy đam mê của chàng trai trẻ hiền lành nên anh đã mời Lê Công Tuấn Anh tham gia nhóm. Anh là người chỉ dạy cho chàng nghệ sỹ tài hoa những kỹ thuật diễn xuất cơ bản đầu tiên. Tuy nhiên, điều này ít được Lê Bình chia sẻ cho ai.

Gánh nặng của người trụ cột gia đình

Trong thời gian làm nghệ thuật nghiệp dư, Lê Bình viết kịch bản Chuyện phố tôi. Trong vở diễn này anh đóng luôn vai Ông Năm honda. Câu chuyện khởi nguồn từ việc anh quan sát những diễn biến thực tế xảy ra xung quanh với những tình tiết trái khoáy, cười ra nước mắt.

Vở diễn thành công đến mức đài truyền hình ghi hình và phát sóng. Lê Bình được đạo diễn Đăng Nhân mời tham gia sân khấu kịch thuộc Nhà văn hóa Thanh Niên. Một đạo diễn khác mời anh tham gia một vở diễn dự thi liên hoan sân khấu toàn quốc vào năm 1984 tại Đà Lạt. Anh đoạt giải Nhì. Kể từ đây, Lê Bình chính thức trở thành nghệ sĩ chuyên nghiệp và được công chúng dần dần chú ý đến.

Nghệ sĩ Lê Bình có nhiều kỷ niệm với danh hài Tấn Phát

Dẫu vậy đời sống vật chất của anh vẫn thiếu thốn như tình hình khó khăn chung của đất nước thời ấy. Mỗi khi được mời đi diễn, anh được lãnh tiền lương nhưng số thu nhập ít ỏi đó phải trang trải cho gia đình gồm anh, vợ, mẹ già và hai con thơ.

Về sau, anh được mời về cộng tác cho câu lạc bộ kịch thể nghiệm tức sân khấu nhỏ 5B Võ Văn Tần, nơi quy tụ rất nhiều tài năng như Thành Lộc, Mai Trần, Quốc Thảo, Việt Anh, Hồng Vân, Hồng Đào, Thành Hội, Thanh Thủy....

Tại đây, anh bắt đầu được công chúng biết đến nhiều hơn qua vở Sân ga tình người, Dư luận quần chúng và nhiều vở diễn khác. Sau đó, cái tên Lê Bình bắt đầu xuất hiện dày hơn cả trên sân khấu lẫn phim truyền hình.

Anh là nghệ sĩ lứa đầu tiên tham gia phim dưới dạng video qua vai ông già quét rác trong phim Cõi tình. Trong vai trò diễn viên, dù hiếm khi được cơ hội giao cho vai chính, nhưng vai thứ nào của anh cũng để lại thiện cảm sâu sắc trong lòng công chúng. Lê Bình bắt đầu nổi tiếng ở quy mô cả nước từ những năm đầu thập niên 1990.

Đời thật lận đận như nhân vật trên phim

Nghệ sĩ Lê Bình thời trẻ có gương mặt đẹp đậm chất nghệ sĩ. Anh đóng vai hài rất duyên. Thế nhưng khi đi sâu vào nghệ thuật, anh để lại ấn tượng đậm nét với thể loại vai nghèo khó, số phận bi kịch, hoặc vai lão nông có cuộc đời sóng gió. Trong hơn 200 vai diễn của anh, vai “khổ” chiếm quá nữa.

Chính anh không thể giải thích được vì sao đạo diễn đo ni đóng giầy cho anh loại vai này. Nhưng có người lý giải rằng ánh mắt Lê Bình rất buồn. Anh cao dong dỏng nhưng dáng đi hơi khòm, toát lên vẻ khắc khổ. Đó là những yếu tố khiến cho anh hóa thân vào nhân vật nghèo hèn, hoặc số phận trắc trở thật đến mức làm trái tim người xem thổn thức.

Thật ngẫu nhiên, đời thật của anh cũng đầy biến động và thăng trầm. Lê Bình không thích nhắc về gia cảnh vì anh không muốn công chúng nghĩ rằng anh than thân, trách phận. Nhưng viết về cuộc đời anh mà không nhắc đến yếu tố này, rõ ràng là một thiếu sót. Lê Bình chạy show nhiều. Anh tích cóp từng đồng từng cắc về chăm lo cho mái ấm của mình. Có lúc anh đã giành dụm số tiền rất lớn đủ để mua căn nhà tiện nghi hơn cho gia đình sinh sống thoải mái hơn.

Nhưng rồi người bạn đời của anh đã không quản lý được số tiền anh chắt chiu qua thời gian dài lao động nghệ thuật miệt mài. Không dừng lại ở đó, chị còn gây thêm nợ nần. Đến lúc không thể chịu đựng được việc nợ nần chồng chất, anh quyết định chia tay người bạn đời đã chung sống suốt 37 năm. Nỗi buồn chưa dừng lại ở đó. Cách đây vài năm, con trai lớn của anh bị tai nạn giao thông, qua đời trong độ tuổi còn rất trẻ. Người con trai thứ của anh vì ham chơi với chúng bạn mà trở nên nghiện ngập, sống mòn trong trại cai nghiện.

Nỗi buồn liên tục ập đến, có lúc khiến Lê Bình không thể trụ vững. Nhiều đêm đối diện với chính mình bên ly rượu, anh không hiểu vì sao cuộc đời mang đến cho anh quá nhiều nỗi đau. Anh muốn thoát tục, tạm lánh cõi trần. Nhưng niềm đam mê nghệ thuật giữ anh lại. Trách nhiệm với đứa con trai út buộc anh phải tiếp tục hành trình sống đầy gian nan.

Giờ đây, ở độ tuổi ngoài 60, anh vẫn phải bươn chải mưu sinh. May mắn là tên tuổi của anh bảo chứng cho tinh thần lao động nghệ thuật nghiêm túc, nên càng về sau anh được nhiều vai diễn hay hơn trước. Vai phản diện ông Phát, trong phim Có căn nhà ngồi nghe nắng mưa cho thấy khả năng hóa thân đa dạng của Lê Bình. Vai diễn sư phụ trong phim võ thuât hài do Dustin Nguyễn đang thực hiện, sẽ ra mắt công chúng trong thời gian tới, cũng được xem là nét lạ trong sự nghiệp diễn xuất của anh.

Dẫu Lê Bình sống rất ung dung, tự tại nhưng anh vẫn xác nhận rằng cuộc sống của anh không ổn định. Khi nào có show thì anh có tiền. Lúc không được mời diễn thì khoản tiền dự trữ không dồi dào lại được xén ra. Vào độ tuổi 65 của nghệ sĩ Lê Bình, đời sống như thế có thể gọi không chắc chắn, hẳn sẽ khiến cho người lo nghĩ. Lê Bình có lúc cũng thoáng buồn nhưng anh nhớ lại rằng cuộc đời anh vốn dĩ đã quá thăng trầm. Lo lắng nhiều hơn thì cũng thế.

Nghệ sĩ Lê Bình ở đời thường

Thay vào đó, anh dồn tâm huyết để dạy dỗ cho người con trai út. Anh hy vọng cuộc đời con vững chãi và tươi đẹp hơn anh. Anh thật sự mang nhiều hy vọng cho tương lai tốt đẹp ấy.

Nguyễn Huy