Cuộc chiến sách giả - cần bạn đọc là "người phán xử"

Đầu tháng Ba, lần đầu tiên, các đơn vị xuất bản tại TP.HCM đồng loạt chia sẻ danh sách 33 trang Facebook được cho là bán sách giả trên mạng xã hội.

“Tiêu thụ hay tiếp tay tiêu thụ, mua sách giả, sách in lậu ở Việt Nam là vô đạo đức và góp phần giết chết sự phát triển tri thức của dân tộc” - ông Nguyễn Văn Phước, Giám đốc Công ty TNHH Văn hóa Sáng tạo First News - Trí Việt lên tiếng. 

Report thôi đã đủ

“Chúng tôi đã kiên trì thâm nhập, đặt sách nhiều lần ở các trang này suốt sáu tháng qua và nhận được toàn sách giả, sách kém chất lượng. Chúng giao hàng sách giả ngày đêm, kể cả thứ Bảy, Chủ nhật và ngày lễ với số lượng rất lớn, vì lợi nhuận rất nhiều. Bên cạnh các cửa hàng trên Lazada, đây chính là các vệ tinh chân rết, vòi bạch tuộc của các trùm in lậu ở Hà Nội và các tỉnh thành” - ông Phước bức xúc trên trang cá nhân. 

Một vài trang được công bố đích danh (hầu hết là các trang bán sách trên mạng xã hội): Hiệu sách tiếng Hàn, Quán sách 1996, Sách hay giá rẻ, Nhà sách Tuổi Trẻ Books, Sách hay mỗi ngày, Sách cũ Sài thành, Tủ sách Tinh hoa, Kho sách Tri thức Trẻ… Trong đó, có những page lấy tên là Xưởng in Nhà xuất bản Trẻ, Tổng kho xuất khẩu sách, Tổng kho sỉ lẻ sách Hà Nội…

First News đấu tranh với sách giả nhiều năm qua. Trong ảnh là một số tựa sách của đơn vị bị làm giả - ảnh: First News

Ông Nguyễn Thành Nam, Phó Giám đốc Nhà xuất bản Trẻ khẳng định: “Nhà xuất bản Trẻ không có những trang bán sách theo kiểu tổng kho, xưởng in, xả hàng”. Các trang bán sách giả dùng thuật toán chạy quảng cáo trên Facebook. Sách của Alpha Books, First News được “giảm giá sâu” đến 50-60%.

“Rất nhiều sách nổi tiếng của First News, Alpha Books bị nhiều nhóm làm giả cùng một cuốn cạnh tranh giá với nhau, bất kể nhà làm sách khốn đốn. Đặc biệt có những cuốn dành góp tiền từ thiện mổ tim cho trẻ em nghèo như cuốn Hiểu về trái tim của Thiền sư Minh Niệm, cũng bị đến bốn nhóm làm giả phát hành từ Hà Nội” - ông Phước cho biết. 

“Người tiêu dùng ham rẻ là điểm mấu chốt đầu tiên để bị lừa mua sách giả. Nhưng thật ra nhiều trường hợp chưa chắc là rẻ, đó là khi chúng khống giá, sau đó nói giảm 50-70% chẳng hạn” - anh Trần Lâm, đại diện website bán sách Sachchon.com nói.

Anh cũng đưa ra nhiều thông tin giúp bạn đọc nhận diện trang mạng bán sách giả: đa phần không có website, không có nội dung, chỉ đăng bài bán sách và chạy quảng cáo bán sách giá rẻ; khi được hỏi phải sách thật không thì chỉ nói là sách “chuẩn”, né từ “thật”, địa điểm thường không xác định cụ thể.

“Nếu để ý các bạn sẽ thấy, chủ yếu các shop đó đều từ Hà Nội. Nếu khách hỏi thì nói là sách tồn kho nên giảm giá. Họ hay lấy chiêu giảm giá sâu để câu khách, không chỉ trên page, mà còn trên các sàn thương mại điện tử (TMĐT)” - anh Trần Lâm nói thêm. 

Các chỉ dấu nhận diện sách giả - sách thật trước đây gần như vô hiệu hóa bởi sự tinh vi của các “nhà sách trực tuyến”. Họ sẵn sàng dùng hình chụp sách thật từ các đơn vị sách thật để quảng cáo cho sản phẩm giả. Không phải sách online đều là giả. Nhưng xác suất mua phải sách giả hiện nay là 98%.

Biện pháp tối ưu được các đơn vị làm sách chọn là phát đi lời kêu gọi độc giả mua hàng ở những địa chỉ đáng tin cậy. Đồng thời, thẳng tay chỉ ra những page, sàn TMĐT tiếp tay cho sách giả như cách First News hay Alpha Books đã và đang thực hiện. 

Nhà xuất bản Trẻ trong nỗ lực kêu gọi độc giả ủng hộ sách thật và đưa ra chỉ dấu nhận diện sách thật

Động thái công bố danh sách các page bán sách giả trên Facebook này trước mắt là cung cấp thông tin cho bạn đọc, như chia sẻ của ông Nguyễn Tuấn Quỳnh, Giám đốc Saigon Books: “Việc đánh động này cho độc giả biết rõ các trang bán sách để không bị lừa. Đồng thời cũng hy vọng các cơ quan chức năng vào cuộc để xử lý triệt để vấn nạn sách giả. Phía First News còn kêu gọi bạn đọc thẳng tay report (báo cáo - một tính năng trên Facebook hỗ trợ ngăn chặn thông tin xấu, tiêu cực) các trang bán sách giả. Tuy nhiên, về lâu dài, đây không phải là giải pháp hiệu quả. Ông Phước cho hay, First News đã chuẩn bị các vi bằng để khởi kiện và nhờ đến sự hỗ trợ của pháp luật cũng như phía an ninh mạng với sách giả trên Facebook.

Cần an ninh mạng vào cuộc

Một đại diện nhà xuất bản lo lắng: “Các trang này mà mất, nó tạo mới rất nhanh. Mình report, 33 trang này có thể biến tướng thành nhiều trang khác, ma mãnh hơn”. “Tình trạng lập fanpage bán hàng rất dễ, chạy quảng cáo cũng dễ, thậm chí luồn lách mà không tốn tiền.

Các nhà xuất bản, công ty làm sách rất khó xử lý, nên cần sự mạnh tay của cơ quan an ninh mạng, quản lý thị trường trên mạng. Hoặc là đại diện Cục Xuất bản làm việc với văn phòng Facebook ở Việt Nam” - ông Nguyễn Thành Nam nêu ý kiến. 

Tuy nhiên, một lo lắng khác là khi đơn vị xuất bản gửi đơn đi, trang Facebook bán sách có thể… biến mất, không để lại dấu vết. Mạng xã hội đã tạo ra “cơ chế” bán hàng online linh động, chủ động. Chỉ cần lập page là có thể kinh doanh. Một số trang thậm chí còn sử dụng thủ thuật chặn Facebook khách hàng sau khi bán được sản phẩm. Khi đó, đến cả khách cũng khó có thể phản hồi do inbox bị chặn, số điện thoại người bán không liên lạc được. 

Tuy nhiên, đề xuất làm việc với văn phòng Facebook trong cuộc chiến chống sách giả là một ý hay. Ông Lê Hoàng, Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Giám đốc Công ty TNHH Đường Sách TP.HCM cho biết, trước đây, Hội Xuất bản đã từng phối hợp Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM, Phòng An ninh chính trị nội bộ PA03 kiểm tra, xử lý được những trang web kinh doanh sách lậu trong nước, các trang làm ebook vi phạm bản quyền.

Tuy nhiên, việc này cần các nhà xuất bản, đơn vị làm sách bị vi phạm bản quyền, in sách giả sách lậu phải mạnh dạn lên tiếng, cung cấp những chứng cứ vi phạm rõ ràng. “Thực tế qua những cuộc đấu tranh có kết quả, một số trang vi phạm đã ngừng hoạt động.

Như thế, những trang mạng có server đặt tại Việt Nam, chúng ta hoàn toàn có thể đấu tranh được. Chúng tôi cũng kết nối, giới thiệu văn phòng luật Phan Law Vietnam - đơn vị sẵn sàng hỗ trợ về mặt pháp lý, bảo vệ quyền lợi cho các nhà làm sách.

Riêng với tình trạng bán sách giả, sách lậu tràn lan trên Facebook hiện nay, tôi cho rằng có thể có những biện pháp khắc phục, chế tài, hoặc xóa bỏ như ta đã từng làm hiệu quả đối với những trang Facebook xấu. Việc này có thể kiến nghị Bộ Thông tin và Truyền thông vào cuộc, vì bộ có thẩm quyền xử lý khi làm việc với Facebook” - ông Hoàng cho biết.

Sách dành tặng bạn đọc tham gia report trang Facebook bán sách giả

Cuộc chiến chống sách lậu, sách giả còn kéo dài. Trong khi các nhà làm sách đấu tranh ở phương diện pháp lý, thì cũng cần bạn đọc chung tay làm “người phán xử”. Quyền lựa chọn sách thật, quyền report những trang bán sách giả trên Facebook nằm trong tay bạn đọc. “Hãy chọn sách đúng” cũng là cách bạn đọc trở thành những người phán quyết số phận của đối tượng kinh doanh hàng giả. 

Lục Diệp - Linh Lan