Cuộc chiến ngai vàng giữa ba người phụ nữ quyền lực nước Anh (P.2)

Cuộc đối đầu cùng Nữ vương Scotland trên vũ đài lịch sử

Chân dung Nữ vương Scotland Mary Stuart

Ngay cả khi lên ngôi, chiếc ngai vàng của Elizabeth I vẫn chưa vững vàng khi ngay lập tức vấp phải sự phản đối từ nhiều người Công giáo tại Anh lẫn ngoại quốc. Với họ, Elizabeth I là người thừa kế bất hợp pháp, khi nàng không được sinh ra và công nhận bởi nghi thức Rửa tội của Công giáo. Với sự phản đối này, Henry II – vua nước Pháp tuyên bố rằng con trai ông Francois và Nữ vương Scotland Mary Stuart mới là người thừa kế hợp pháp ngai vàng Anh quốc.

Thậm chí, Henry còn làm quốc hiệu và đồ trang sức cho hai vợ chồng dưới tư cách Vua và Nữ vương Anh. Lời tuyên bố này đã đặt Elizabeth vào vị thế nguy hiểm hơn, đến độ William Cecil – thư ký của nàng cho rằng: “Trận tranh đấu vương quyền này đã gióng lên hồi chuông đầu tiên, và chừng nào Mary Stuart còn sống, đây sẽ cuộc chiến không có hồi kết trên đất Anh”.

Khi Mary Stuart trở thành Hoàng hậu Pháp năm 1559, Nữ vương Scotland cũng trở thành mối đe dọa tới vương quyền của Elizabeth I lúc bấy giờ. Để chuẩn bị cho những cơn bão sắp kéo đến, Elizabeth I khéo léo gầy dựng quyền lực Anh giáo của mình tại Scotland, và gián tiếp dẫn đến cuộc nổi dậy khiến Mary of Giuse – mẹ ruột của Hoàng hậu Pháp bị sát hại. Hiệp ước Edinburgh được ký kết với việc quân Pháp đồng ý rút khỏi Scotland, mặc cho mọi nỗ lực từ chối phê chuẩn của Mary Stuart. Vết mực dặm trên tờ giấy Hiệp ước là nỗi sỉ nhục của Mary, giờ đây, Elizabeth đã chiến thắng và toàn quyền đối với Scotland lẫn vương tọa Anh quốc của mình.

Tạo hình nhân vật Elizabeth I, do nữ diễn viên Cate Blanchett thủ vai, trong phim "Elizabeth: The Golden Age" năm 2007. Câu thoại bất hủ trong phim mà Elizabeth I nói: "I, too, can command the wind, sir" ( - tạm dịch: "Ta còn có thể điều khiển cả gió nữa, thưa ngài")

Tạo hình Nữ vương Scotland Mary Stuart, do nữ diễn viên Samantha Morton thủ vai, trong phim "Elizabeth: The Golden Age" năm 2007.

Khi trở về làm Nữ vương Scotland sau cái chết của Francois, Mary Stuart mất đi sự hậu thuẫn từ nước Pháp và không còn cách nào khác phải hòa hoãn với Elizabeth I. Thế nhưng không vì thế mà Mary từ bỏ tham vọng với ngai vàng nước Anh. Ngay khi trở về Scotland, Mary gửi một đại diện đến Anh và yêu cầu Elizabeth I phải cho bà quyền thừa kế hợp pháp. Điều này khiến Nữ vương Anh khó chịu và người đại diện trở về với lời từ chối của nàng.

Mối bất hòa giữa Mary với Elizabeth I ngày càng gia tăng, nhưng trong tình thế hiện tại, Mary không thể làm gì khác ngoài việc tìm kiếm một hậu phương vững chắc. Sự lựa chọn đầu tiên của Mary là con trai của vua Tây Ban Nha Felipe II – Don Carlos. Tuy nhiên, dự tính của Mary đã bị Elizabeth dập tắt hoàn toàn với lời tuyên bố sẽ coi cuộc hôn nhân này như một hành động thù địch với Nữ vương Anh.

Tức giận trước lời tuyên bố của Elizabeth I, Mary đi đến sự lựa chọn cuối cùng khi kết hôn với Lãnh chúa Darnley – Henry Stuart, anh họ của Mary, người đã tuyên bố bản thân xứng đáng với ngai vàng Anh hơn Elizabeth. Lễ thành hôn của Mary là "giọt nước tràn ly", phá vỡ mối quan hệ của bà với Elizabeth I. Sự rạn nứt giữa hai nữ vương càng sâu sắc hơn khi Mary sinh ra con trai là James vào năm 1566 - đây là người thừa kế của Lãnh chúa Darnley, và cũng là lời tuyên bố mạnh mẽ đối với ngai vàng Anh cùng với Nữ vương đương nhiệm.

Chiến thắng cuối cùng

Chân dung Elizabeth 1

Thế nhưng, cuộc hôn nhân này đã trở thành sự khởi đầu cho hàng loạt thất bại chính trị tiếp theo của Mary. Lãnh chúa Darnley tử nạn trong một vụ nổ lớn tại tư gia vào tháng 2/1567, khiến Mary bị nghi ngờ có dính líu tới cái chết của chồng mình. Để cứu vãn vị thế bản thân, Mary kết hôn cùng Bá tước Bothwell chỉ ba tháng sau ngày lập mộ cho Henry Stuart. Điều đáng nói là vị bá tước này được dân chúng Scotland coi là nghi phạm chính trong vụ ám sát Lãnh chúa Darnley, hôn sự lần này của Mary Stuart khiến 26 lãnh chúa khác quay lưng lại với vợ chồng bà. Một cuộc bạo loạn nổ ra, khiến Mary buộc phải thoái vị và giam mình trong lâu đài Lochleven.

Sau khi trốn thoát khỏi lâu đài Lochlenven, Mary tìm kiếm sự giúp đỡ từ Pháp và dòng tộc mình trong vô vọng. Không còn cách nào khác, bà đi ngược về vương quốc Anh với hy vọng được người chị họ của mình bao bọc. Ban đầu, Elizabeth I nhận định hành động phản loạn của các lãnh chúa vùng Scotland là phi lý, chính vì thế nàng đã từ chối việc liên minh chống lại Mary với Bá tước Moray. Cuối cùng, Elizabeth đưa ra quyết định điều Moray trở về Scotland làm nhiếp chính trong khi giam giữ Mary trong lâu đài London.

Tạo hình nhân vật Elizabeth I, do nữ diễn viên Cate Blanchett thủ vai, trong phim "Elizabeth: The Golden Age" năm 2007.

Những người cố vấn nhận định rằng quyết định của Elizabeth sẽ khiến nàng rơi vào tình thế nguy hiểm trong tương lai, và thật vậy. Năm 1586, Công tước Guise tiến hành một âm mưu ám sát Elizabeth I để đưa Mary lên ngai vàng, và bức thư mà Mary gửi đến Babington chính là chứng cứ cho thấy Mary có dự phần trong phi vụ này. Vào tháng 9 cùng năm, Nữ vương Scotland được đưa đến lâu đài Fotheringhay tại Northamptonshire để xét xử. Chương cuối trong cuộc tranh đấu vương quyền giữa hai nữ hoàng đã đến hồi hạ màn.

Khi bị buộc thừa nhận hành vi phản quốc và cầu xin sự tha thứ từ Nữ vương Anh, Mary đã từ chối ân huệ từ Elizabeth I. Bà cho rằng mình là một Nữ hoàng ngoại quốc nên được miễn trừ khỏi luật lệ của nước Anh cũng như không thể bị khép tội phản quốc. Sự cứng rắn của Mary đã khiến Elizabeth chịu áp lực không ngừng từ quốc hội và các ủy viên hội đồng Anh quốc yêu cầu xử tử kẻ phản quốc. Có quá ít sự lựa chọn cho Nữ vương Anh lúc này, và thời khắc định mệnh đã đến. Ngày 1/2/1587, Elizabeth I ký vào lệnh hành quyết Mary Stuart, kết thúc cuộc đời của Nữ vương Scotland.

Tạo hình Nữ vương Scotland Mary Stuart, do nữ diễn viên Samantha Morton thủ vai, trong phim "Elizabeth: The Golden Age" năm 2007. Trong hình là phân cảnh Mary Stuart bị xử tử.

Elizabeth I đã đưa nước Anh trở thành một đế quốc ghi dấu chân của mình trên khắp địa cầu. Cái chết của Mary Stuart đã mở đường để Elizabeth đứng vững trên ngôi vị của mình suốt 45 năm sau đó. Trải qua nhiều sự kiện quan trọng và để lại dấu ấn mạnh mẽ trong lịch sử, Elizabeth I khiến thế giới khó có thể quên được cuộc đấu tranh giành vương miện giữa ba người phụ nữ quyền lực nhất nước Anh này.

Nguyễn Tâm