Cũng may còn đó một Hội An

Ngày 16/7, nhiều người Việt òa lên thích thú, xúc động khi hình ảnh chùa Cầu (Hội An, Quảng Nam) xuất hiện trên google.com.vn.

Trước đây chưa lâu, nhạc sĩ tài hoa Trịnh Công Sơn là người Việt Nam đầu tiên lên khung Doodle của công cụ tìm kiếm lớn nhất thế giới này. Nay, địa danh đầu tiên của Việt Nam được vinh danh không phải là Hà Nội, Sài Gòn hay thành phố lộng lẫy nào khác, mà là một Hội An nhỏ xinh.

Hình ảnh Chùa Cầu, Hội An trên trang chủ Google.com.vn ngày 16/7

Nhỏ xinh và quyến rũ

Người ta nhanh chóng chia sẻ Hội An với hình ảnh Chùa Cầu lung linh trong đêm trăng tròn, cùng những chiếc đèn hoa đăng trên mặt nước. Thì ra, không phải ngẫu nhiên Hội An lên trang chủ Google, mà ngày 16/7 cũng là đêm rằm - đêm diễn ra lễ hội hoa đăng.

Mới đây, tạp chí uy tín Travel + Leisure xếp hạng top 15 thành phố tuyệt vời nhất thế giới, với Hội An dẫn đầu bảng. Được du khách chấm 90,39 điểm, thành phố bé xinh đã vượt qua các điểm đến nổi tiếng như Chiang Mai (Thái Lan), Ubud (Indonesia), Tokyo (Nhật Bản), Kyoto (Nhật Bản), Udaipur (Ấn Độ)...

Kết quả bình chọn dựa trên các tiêu chí: các danh lam thắng cảnh, văn hóa, kiến trúc, ẩm thực, sự thân thiện, mua sắm và giá trị tổng thể. Travel + Leisure viết: “Thành phố nhỏ xinh, quyến rũ này, đã từ vị trí số 8 năm ngoái lên đầu danh sách. Điều gì thu hút du khách đến mức người ta gọi Hội An là một viên ngọc nhỏ xinh? Đối với một số người, đó là mua sắm. Bạn có thể có bất cứ thứ gì để đặt hàng. Đối với những người khác, đó là ẩm thực. Bạn có thể chọn ăn chay, ăn vặt. Trung tâm thành phố hạn chế xe, nên người ta có thể tản bộ trên đường phố, dừng lại ở bất cứ cửa hàng nào hay ghé qua chợ. Thành phố có bầu không khí trong lành, nằm ngay bên con sông thơ mộng”.

Không chỉ khách quốc tế có cảm nhận đẹp về Hội An. Rất nhiều du khách Việt cũng dành thời gian cho rẻo đất nhỏ xinh bên cửa biển này. Theo số liệu của tỉnh Quảng Nam, năm 2018, Hội An đã đón gần 5 triệu du khách.

Có người vội vã đến vào cuối tuần, chỉ để ăn đĩa cơm gà phố Hội hay ngồi nhâm nhi ly cà phê đậm đà bên bờ sông Hoài. Khi màn đêm buông xuống, giữa sóng sánh sông nước, khách ngồi trên chiếc thuyền mũi nhọn, thả đèn hoa đăng xuống mặt nước, gửi theo một lời nguyện cầu, thư giãn và trong lành tuyệt đối.

Địa danh du lịch trên bến dưới thuyền thấm đẫm tính văn hóa lịch sử này là niềm tự hào của miền Trung, với dấu ấn thương cảng mang lịch sử văn hóa và kiến trúc của cả người Nhật, người Hoa và người Pháp.

Những dãy nhỏ mái ngói lô xô, tường quết vôi vàng; những con hẻm bất ngờ hiện ra bên trái, bên phải; những dòng người đi tới đi lui, đi hoài không chán, mỏi thì dừng, ngồi ăn chén tàu phớ, chén chè chí mà phù hay xiên que nướng trong tiếng hát bài chòi.

Có thể đối với khách trẻ, Hội An là một khu phố lạ mắt, nhưng với người từng sinh sống qua quãng nối hai thế kỷ, Hội An mang nét quen thuộc, thân thương nhiều hơn.

Một Hội An thanh bình là công sức của từng người dân phố cổ

Khen cũng là áp lực

Chia sẻ về tin vui Hội An được vinh danh trên Doodle, ông Nguyễn Sự - nguyên Bí thư Thị ủy Hội An - cho rằng, khen hay chê đều có  vấn đề, bởi khi người ta chê, chưa chắc mình đã xấu hay người ta không có lòng tốt với mình. Khen cũng vậy.

“Tôi cho rằng, việc Google đưa chùa Cầu lên trang chủ, sẽ tạo ra áp lực. Bạn quan sát đi, biểu tượng trên Google có ánh trăng và hoa đăng. Rõ ràng người ta khen khung cảnh yên bình, thơ mộng. Đó là khen chính chủ thể của Hội An, là người dân. Có được Hội An hôm nay, là công sức của bao thế hệ người Hội An, của bạn bè và nhất là người Hội An đương đại. Thế giới khen, bởi sự bình yên như Hội An, giờ mỗi ngày trở nên hiếm đi. Chính vì thế, nó tạo ra áp lực” - ông Nguyễn Sự nói.

“Nhưng rõ ràng, hiện tại Hội An cũng đang nảy sinh quá nhiều vấn đề, lắm lúc bực mình lẫn bất lực về những cung cách ứng xử với di tích, quan hệ xã hội, làm ăn, kể cả cách kỹ trị của chính quyền. Hội An yên bình trong mắt khách, nhưng chúng ta biết Hội An không còn yên tĩnh” - chúng tôi đặt vấn đề.

Ông Sự nói ngay, có lẽ do chúng ta là người trong nhà. “Bạn thấy đó, tôi hay bạn hay ai đó ở đây, luôn thấy Hội An có rác, tức là luôn muốn thay đổi, làm khác đi, mong sao cho nó đẹp hơn. Nhưng bên ngoài nhìn vô lại thấy Hội An lung linh. Đây chính là bài toán mà Hội An phải giải. Làm sao Hội An giữ được hồn vía của nó mà vẫn luôn tiến về phía trước”.

Đi qua những căn nhà nhỏ gồm tiệm may, tiệm bán đồ mây tre lá hay kinh doanh dịch vụ khác… là hình ảnh một thời của khu phố dịch vụ trung tâm Phan Thiết, khu đường bàn cờ trung tâm Hà Nội, Nam Định, Hải Phòng.

Tiếc là, qua thời gian, các đô thị đều phát triển theo hướng mất kiểm soát, những kiến trúc cũ bị đập phá, cơi nới, nhào nặn. Nhà tầng dạng ống, mạnh ai nấy lấn, mọc lên không theo quy hoạch hay chuẩn thẩm mỹ nào.

Hai tuyến đường chính của Hội An bên sông cũng gợi nhớ hình ảnh trên bến dưới thuyền của một số bến sông khác. Mới cách đây chừng 20-30 năm, bến Hàm Tử của TP.HCM hay bến lò gốm Lái Thiêu cũng có những căn nhà cổ xinh xắn như vậy. Nhưng nay thì khó ai dám nói chúng tương đồng với Hội An, dù bờ kè bến sông vẫn còn đó.

Lịch sử cho thấy, giữ được Hội An, nhất là phố cổ, cho đến bây giờ, chính là bản lĩnh của bao lớp người Hội An từng đi qua bao biến động. “Bản lĩnh, đúng, lịch sử xa và gần, Hội An có được điều đó rất rõ. Vậy bây giờ, hãy tiếp tục chọn lọc những điều tốt đẹp, thơ mộng và tinh tế, nhà quê mà sang trọng, dân dã mà hàn lâm, để tiếp tục nhận lời khen và quan trọng hơn là không đánh mất mình” - chia sẻ của ông Nguyễn Sự là điều chính quyền phải suy nghĩ.

“Bạn hãy nhìn lại biểu tượng trên Google. Ai làm ra hồn vía Hội An? Chính là người dân chứ không ai khác. Chùa Cầu, nếu tách riêng, sẽ chỉ là một di tích như bao di tích khác, có thể sẽ không bao giờ được vinh danh đâu. Chính con người Hội An đã tạo dựng và giữ gìn khung cảnh thanh bình đó. Điều cần bây giờ là giải bài toán về quan hệ đô thị, cụ thể là giữa người với người” - ông Sự trăn trở.

Mừng cho những nỗ lực giữ gìn Hội An đã nhận về kết quả. Mừng cho Hội An mỗi ngày thêm sạch đẹp, hiện đại mà vẫn duyên dáng, tinh tế. Và mừng cho người phố Hội, dù cũng bươn ra làm ăn, nhưng không mất đi gốc rễ văn hóa của mình.

Chắc chắn lượng du khách và những lời khen ngợi cho phố cổ nằm ở cuối dòng sông Thu Bồn sẽ đổ về Hội An. Cơ hội cho Hội An làm ăn và phát triển sẽ nhiều hơn. Nhưng, như quy luật, người dân và chính quyền Hội An cũng phải chuẩn bị tâm thế cho những lời chê nghiêm túc và thật lòng, tin là sẽ có. Điều đó, nghĩ cho kỹ, cũng là sự quan tâm, ưu ái, bởi không có tình thì lòng không động. 

Hoàng Ly - Trung Việt