Cùng con học về cảm xúc

Khi con biết nói ra cảm xúc của mình, cha mẹ có thể hiểu con hơn (ảnh minh họa - Shutterstock)

Khi một em bé khóc, người lớn thường nói: “Có gì đâu mà khóc. Nín ngay!”. Khi em buồn, ai đó sẽ bảo: “Có sao đâu mà buồn”. Nhiều người thường chỉ chú ý đến những cảm xúc vui vẻ, tích cực và ngăn cản hay kìm nén những cảm xúc tiêu cực trong mình.

Tuy vậy, theo tìm hiểu của tôi, cảm xúc nào cũng quan trọng và cần thiết. Việc nhận biết được những suy nghĩ, tâm trạng diễn ra bên trong là bước đầu để vượt qua quãng trầm trong cuộc sống. Một em bé biết bày tỏ cảm xúc cũng sẽ biết cách vượt qua những cảm xúc khó chịu nhanh hơn và nhẹ nhàng hơn.

5 năm đồng hành cùng con, hiện tại, Bơ - con trai tôi - đã biết nói ra chính xác những cảm xúc của mình: buồn, vui, giận, áy náy, lo lắng, sợ hãi. Con có thể nói rõ cảm xúc hiện tại và mong muốn được hỗ trợ, nếu có. Cùng con học cách nhận diện và điều tiết cảm xúc, tôi thấy thật may mắn khi đã học và thực hành từ khi con còn bé xíu. Tôi xin chia sẻ một số điều đã làm như sau:

Ngay từ khi con chưa biết nói, hãy chú ý quan sát và mô tả lại cảm xúc, nhu cầu của con trong các tình huống hằng ngày. Lúc Bơ hơn 1 tuổi, giờ đi ngủ, thấy con trằn trọc, tôi hỏi: “Bơ khó chịu, chưa ngủ được à? Mẹ xoa lưng cho con nhé”. Vài lần như vậy, mỗi khi khó ngủ, con đều nói: “Mẹ ơi, Bơ khó chịu”. Trẻ luôn có rất nhiều cảm xúc, tâm trạng trong ngày. Việc được cha mẹ chú ý, hỗ trợ diễn đạt bằng lời sẽ giúp phát triển ngôn ngữ cho con.

Khi Bơ gần 2 tuổi, tôi bắt đầu đọc sách cùng con về những cảm xúc cơ bản nhất như vui, buồn, giận, xấu hổ, ngạc nhiên. Mỗi lần gọi về cho ông bà, con biết nói: “Bơ xấu hổ rồi” khi chưa sẵn sàng nói chuyện. Có lúc con nói: “Mẹ ơi, Bơ thấy lo lắng”, là vì con đọc sách và biết được từ này. Đọc sách không chỉ giúp con nhận biết các cảm xúc trong con mà còn hỗ trợ cha mẹ trong việc giao tiếp với con, gia tăng gắn kết và cùng con học cách ứng xử, đối diện với cảm xúc.

Ngoài việc giúp con diễn tả cảm xúc, cha mẹ cũng nên làm gương trong việc nói ra một cách chân thành cảm xúc của mình. Khi Bơ chơi cùng cha, cha thường nói: “Tuyệt vời!”. Đến cuối ngày, con cũng nói: “Bơ thấy tuyệt vời”. Có lúc con làm sai, khiến mẹ buồn, con bảo: “Bơ thấy áy náy”, là vì tôi cũng từng nói với con rằng, tôi cảm thấy áy náy khi ứng xử chưa phù hợp với con. Khi cha mẹ thành thật với cảm xúc của mình và chia sẻ với trẻ, con cũng từ đó học cách thông cảm, học bày tỏ và chấp nhận cảm xúc, dù đó là cảm xúc tiêu cực.

Các nghiên cứu đã chỉ ra: chỉ số EQ quan trọng và có ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống, thành công của một người. Khi con biết nói lên cảm xúc, cha mẹ cũng nhờ vậy có thể lắng nghe để hiểu con hơn, nhất là ở những giai đoạn phát triển nhạy cảm. Bên cạnh đó, tôi mong con hiểu rằng, việc con có bất kỳ cảm xúc nào, dù tích cực hay tiêu cực, cũng là bình thường để có thể đón nhận. Có vậy con mới tự tin và vững vàng trên đường đời, cả khi gió lặng lẫn khi đối mặt với khó khăn.

Nguyễn Huyền