Cụ ông bị bắt oan sau 33 năm được xin lỗi công khai

Bắt, khám xét trước một tháng mới có lệnh?

Vào 8h sáng 25/1, tại trụ sở UBND phường Khánh Xuân (TP.Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk), Công an tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức xin lỗi công khai đối với ông Nguyễn Lâm Sáu (78 tuổi, ngụ phường Khánh Xuân) vì vi phạm hoạt động tố tụng hình sự.

Ông Sáu sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống hiếu học tại huyện Thanh Chương (tỉnh Nghệ An). Năm 1962, ông được Nhà nước tạo điều kiện sang Liên Xô du học. Sau 5 năm, ông trở về nước và nhận công tác tại Nông trường Đông Hiếu (tỉnh Nghệ An). Trong thời gian này, dù chiến tranh diễn ra khốc liệt nhưng ông  Sáu và cán bộ tại nông trường luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. 

Cho năm 1977, theo tiếng gọi của Đảng và nhà nước về việc điều động cán bộ có năng lực vào khu vực Tây Nguyên để làm việc xây dựng đất nước, ông Sáu tình nguyện đưa gia đình vào vùng Đắk Lắk lập nghiệp.

Tại đây, ông được điều động công tác tại nông trường Ea Kao (tỉnh Đắk Lắk). Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian làm việc, ông Sáu nhận thấy bộ máy hoạt động toàn nông trường bắt đầu trì trệ, nạn tham nhũng xuất hiện. Trong các cuộc họp toàn đơn vị, ông liên tục đấu tranh, công bố bằng chứng một số cán bộ nông trường có hành vi tham nhũng, hối lộ gây ảnh hưởng xấu đến hình ảnh của nông trường.

Trước sự đấu tranh, lên án quyết liệt ấy, Ủy ban Thanh tra Nhà nước tỉnh Đắk Lắk thời điểm đó nhanh chóng vào cuộc nhằm xác minh sự việc. Trong Báo cáo kết luận thanh tra nông trường Ea Kao số 97 ngày 4/6/1985  khẳng định phản ánh của ông Sáu là có cơ sở, chính xác: "Công tác quản lý đất đai, thiết bị xe máy, vườn cây, sản phẩm… có nhiều sai phạm nguyên tắc, gây thiệt hại nghiêm trọng tài sản xã hội chủ nghĩa…”.

Biên bản bắt, khám xét.

Cũng sau đợt thanh tra ấy, bản thân ông Sáu cho rằng phải nhận hàng loạt các hành động mang tính trù dập, cản trở trong công tác, ông bị đơn vị điều động công tác bất hợp lý, cắt lương, cắt gạo…

Đầu năm 1985, ông quen với một người tên Hoàn (Tưởng phòng kế hoạch trong xí nghiệp lúc đó). Khi nghe Hoàn nói xí nghiệp thiếu bột axít chanh để làm kẹo tết, ông Sáu liền nhờ người bạn Phạm Văn Cần (nguyên là tổ trưởng hợp tác xã nước ngọt Hồ Lắk) chở tới. Tuy nhiên, vừa nhận “hàng” được một lúc thì công an ập tới, yêu cầu ông về nhà.

Đúng 12 giờ 5 phút ngày 14/11/1985, hai cán bộ công tác tại Công an tỉnh Đắk Lắk đến lục soát nhà ông bằng: “Biên bản bắt, khám xét” vì tội “Buôn bán hàng trái phép”.  Qua quá trình khám xét, những cán bộ này thu giữ một chai tinh dầu cam đã hỏng.

Đáng nói, biên bản khám xét ngày 14/11/1985 nhưng lại ghi rõ: “Thi hành lệnh bắt giam số 08/LB ngày 14/12/1985 (tức sau một tháng khám xét, bắt giam). Đồng thời, quá trình bắt và khám xét nhà ông Sáu không có sự phê chuẩn của Viện Kiểm sát.

Hai thế kỷ đi tìm công lý

Sau 9 ngày tạm giam, ngày 21/11/1985, Công an Đắk Lắk giao cho ông Sáu một tờ “Lệnh tạm tha” có nội dung:  “Trong khi chờ kết thúc điều tra và quyết định di lý, căn cứ vào pháp luật hiện hành "Ra lệnh tạm tha". Bị can Nguyễn Lâm Sáu về địa phương phải trình lệnh này với địa phương và khi nào cơ quan pháp luật có giấy gọi, bị can phải đến đúng ngày, giờ quy định”.

Theo ông Sáu, Lệnh tạm tha như một án treo lơ lửng đè nặng lên gia đình và bản thân ông suốt 33 năm qua. Thế nhưng, mọi việc diễn ra không mấy dễ dàng với ông và gia đình.

Ông Sáu cho hay, sau khi ông ra tù đã xảy ra hàng loạt vụ việc đáng ngờ nhưng đến nay chưa được làm sáng tỏ. Cụ thể, đất thổ cư của gia đình bị nhiều đối tượng lấn chiếm,  nhà bị đốt không tìm được hung thủ, bản thân ông bị nhiều đối tượng hành hung…

Vượt qua những chặng đường đầy sóng gió ấy, ông Sáu vẫn kiên nhẫn gửi hàng ngàn lá đơn đến các cơ quan có thẩm quyền từ trung ương đến địa phương.

Ngay khi đơn thư của ông Sáu được gửi lên Chính phủ, Phó thủ tướng Trương Vĩnh Trọng đã gửi công văn, thư tay vào năm 2008 và 2010 đến lãnh đạo tỉnh Đắk Lắk bấy giờ yêu cầu giải quyết dứt điểm vụ việc của ông.

Trước chỉ đạo của Phó Thủ tướng lúc ấy, UBND tỉnh Đắk Lắk cũng ra văn bản thừa nhận, Công an Đắk Lắk đã có những sai sót trong việc bắt ông Sáu. Thế nhưng, mãi đến năm 2013, Công an tỉnh Đắk Lắk mới ra quyết định về việc giải quyết đơn khiếu kiện lần đầu đối với ông. 

Ông Sáu kể lại quá trình đi tìm công lý của mình.

Theo đó, Cơ quan An ninh điều tra thừa nhận: “Việc tạm giữ ông Nguyễn Lâm Sáu trong 7 ngày (18/11-24/11/1985), đồng thời việc sử dụng sai mẫu Biên bản khám xét và Lệnh tạm tha trong quá trình tiến hành các hoạt động điều tra đối với ông Sáu, dẫn đến ảnh hưởng về mặt vật chất và tinh thần  đối với ông Sáu”.

Công an tỉnh Đắk Lắk phân tích, khi Bộ luật Hình sự năm 1985 còn hiệu lực thi hành, trách nhiệm thuộc về ông Bùi Văn Nhị - nguyên Quyền trưởng Phòng An ninh kinh tế - văn hóa, Công an tỉnh Đắk Lắk (nay đã nghỉ hưu) và cán bộ trực tiếp thực hiện là ông Bùi Văn Cường.

Từ những phân tích trên, Cơ quan An ninh điều tra, Công an tỉnh Đắk Lắk nghiêm túc  kiểm điểm làm rõ làm rõ trách nhiệm của các cá nhân liên quan. Trải qua nhiều cuộc thỏa thuận giữa các bên, Công an tỉnh Đắk Lắk và gia đình ông Sáu chính thức thống nhất thời gian, địa điểm tổ chức buổi xin lỗi công khai vào sáng 25/1.

Văn Nguyên