Con trai NSƯT Phương Quang: ‘Ba hiến xác như sự cống hiến cuối cùng cho xã hội’

NSƯT Phương Quang được giới mộ điệu cải lương yêu thích bởi chất giọng trầm ấm, lối diễn chững chạc với tạo hình trong những nhân vật anh hùng đầy khí phách hay sự ngậm ngùi, thương cảm cho những vai lão trong giai đoạn sau này.

Nhắc đến ông, khán giả vẫn không thể nào quên Vua Riêm trong Nàng Xê Đa, Tám Khỏe trong Người ven đô, Năm Báu trong Tình yêu và lời đáp hay Nguyễn Huệ trong Tiếng sóng Rạch Gầm… Nhưng giờ đây, mọi thứ chỉ còn lại trong dĩ vãng khi nam nghệ sĩ đã lìa cõi trần.

Nghệ sĩ cải lương Phương Quang

Trích đoạn Nàng Xê Đa:

Hơn nửa thế kỷ đứng trên sân khấu, Phương Quang đã miệt mài cống hiến cho khán giả, dù là giữa thời hoàng kim của cải lương hay những năm về sau, khi bộ môn nghệ thuật này bắt đầu chững lại. Đến khi trút hơi thở cuối cùng, khi linh hồn trở về với cát bụi, ông vẫn mong thân xác có thể tận hiến cho xã hội.

Ba tôi hy sinh nhưng không bao giờ đòi quyền lợi

NSƯT Phương Quang nổi tiếng sớm nhưng lại có con muộn. Đến hơn 40 tuổi, gia đình ông mới có tiếng nói cười của trẻ thơ với 2 con: 1 trai, 1 gái. Hiện tại, anh Quang Bảo, con trai út của nghệ sĩ Phương Quang, đang là giáo viên dạy ngoại ngữ; còn con gái lớn đang làm cho một công ty lớn tại TP.HCM. Cả hai đều đã lập gia đình và sống chung với ba mẹ trong nhiều năm qua.

Thời điểm có con, ông vẫn đi hát đều đặn, nhưng sự quan tâm dành cho gia đình thì chưa bao giờ vơi. Cuộc hôn nhân của ông với người vợ kéo dài 45 năm cũng khiến nhiều người ngưỡng mộ, trong đó có NSND Bạch Tuyết.

NSUT Phương Quang ra để lại nhiều tiếc

Khoảng cách tuổi tác giữa nghệ sĩ Phương Quang và các con khá lớn, nhưng ông không hề cổ hủ, gia trưởng hay áp đặt con cái. Điều duy nhất khiến ông không vui là các con có ý định theo đuổi công việc ca hát. Ngay từ nhỏ, các con đều được ông đặt mục tiêu phải tốt nghiệp đại học. Các con đều hiểu và khéo léo điều chỉnh mọi việc theo đúng nguyện vọng của nam nghệ sĩ.

Trong mắt các con, nghệ sĩ Phương Quang là người khéo léo trong việc sắp xếp, điều phối công việc cũng như các mối quan hệ trong gia đình. Ông cũng là người dễ chịu, dễ tính, nhưng mọi thứ phải trong khuôn khổ, có theo dõi. Vì thế, dù gia đình có 4 thành viên với 4 tính cách khác nhau đều được dung hoà tuyệt đối.

Anh Quang Bảo, con trai nghệ sĩ Phương Quang

Nam nghệ sĩ cải lương có lối sống giản dị, tiết kiệm, không đặt nặng hình thức hay quan trọng vật chất. Việc ăn uống, ăn mặc của ông đơn giản nên cũng không phải chi xài quá nhiều. Mọi việc đều được chi tiêu hợp lý, hiệu quả. Đó cũng là một đức tính tốt mà các con học được từ ông.

“Đến hiện tại, dù công việc ổn định, tôi vẫn vui vẻ đi chiếc xe Honda Citi được ba cho từ rất lâu. Nhiều người hỏi sao không đổi xe đời mới, tôi cười bảo đó là kỷ niệm. Mọi việc với chúng tôi đều nhẹ nhàng, bình thường, miễn mình biết điều gì thực sự cần, thực sự tốt cho mình”, anh Quang Bảo tâm sự.

Nghệ sĩ Phương Quang luôn nhường nhịn mọi người xung quanh. Ông cũng luôn bình tâm trước mọi việc trong cuộc sống - không buồn, không vui bất chợt, cũng không vội đánh giá ai tốt, ai xấu, không vội nhận xét đúng - sai mà sẽ dành thời gian để suy xét. Cũng chính vì sự vô ưu, bình thản đó mà các con ông sớm biết tự lập, làm chủ cảm xúc cũng như sắp xếp mọi việc trong cuộc sống để có được những quyết định tối ưu.

Đầu những năm 2000, sức khoẻ nghệ sĩ Phương Quang giảm sút vì bệnh gan. Sau quá trình hồi phục, ông lại bị biến chứng vì tác dụng phụ của thuốc, khiến não tổn thương. Từ thời gian đó đến khi qua đời, nam nghệ sĩ vẫn được điều trị để duy trì sự sống. Những năm đầu, nghệ sĩ Phương Quang vẫn còn làm việc, đi hát từ thiện ở chùa, nhưng trí nhớ dần sút giảm. Khoảng 3 năm trở lại đây, sức khỏe ông yếu hẳn, hay quên nên không còn xuất hiện trước khán giả.

Nói về quyết định hiến xác của nghệ sĩ Phương Quang, anh Quang Bảo cho biết: “Khi ba tôi quyết định hiến xác, gia đình dễ dàng chấp thuận, bởi gia đình hiểu được mục đích, ý nghĩa của việc này. Ba tôi luôn có ý nguyện được đóng góp, dù đến cuối đời. Đó cũng là bản tính của ông - hy sinh nhưng không đòi quyền lợi”.

Thi thể nghệ sĩ Phương Quang được đưa đến bệnh viện để phục vụ cho y học

Đến cuối đời, nghệ sĩ Phương Quang vẫn không biết con trai đi học cải lương

Những tâm tư, tình cảm, nghệ sĩ Phương Quang vẫn thường hay chia sẻ với vợ. Tuy nhiên, chuyện nghề nghiệp ca hát, ông lại không san sẻ bất kỳ điều gì, vì không muốn nhen nhóm trong đầu con cái ý nghĩ gì liên quan chuyện đi hát.

“Thấy con cái ca hát, ba tôi không vui. Hơn 50 năm trong nghề, ba tôi đã nếm trải qua rất nhiều khổ cực, nhìn thấy được những chông gai mà người nghệ sĩ nào cũng phải đối diện, nếu không nổi tiếng thì khó sống với nghề. Đến khi ba đã quên nhiều, tôi mới trốn ba đi học cải lương”, anh Bảo cho biết.

Con gái lớn của nam nghệ sĩ cũng có khả năng, nhưng không theo nghề. Trong khi đó, anh Quang Bảo, dù tự đánh giá năng lực không bằng chị gái, nhưng lại có đam mê lớn và đã học hành bài bản để có thể tiếp nối công việc của cha.

Tuy nhiên, mọi thứ đều diễn ra trong thầm lặng vì anh không muốn ba buồn lòng. Anh Bảo vừa tốt nghiệp hệ trung cấp không chính quy của Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang vào Chủ nhật vừa qua. Đến cuối đời, nghệ sĩ Phương Quang vẫn không biết con trai sẽ nối nghiệp mình. Tuy nhiên, đây sẽ vẫn là công việc phụ của anh Bảo.

Dù là người gắn bó với nghề hơn 50 năm nhưng nghệ sĩ Phương Quang không muốn con cái theo nghề ca hát

Dẫu vậy, anh Bảo cũng có những kế hoạch, sự chuẩn bị cho bước đường phía trước: “Tôi từng có thời gian du học tại Singapore. Khi tham gia những cuộc thi về văn hóa, tôi thấy cải lương tiếng Anh là một điểm thú vị. Tôi vừa có thể hát được cải lương, vừa rành tiếng Anh nên sẽ dễ đưa bộ môn này đến với bạn bè quốc tế, dù chỉ trong phạm vi hẹp. Tôi vẫn ôm ấp hy vọng đưa cải lương vươn xa hơn nữa. Tôi không mơ được công nhận là nghệ sĩ, chỉ là cầu nối mà thôi. Tôi đã có một vài bước thực hiện nho nhỏ cho việc này”. 

Một chút niềm vui, sự hy vọng nho nhỏ chợt khép lại khi anh Bảo trở về với câu chuyện của người cha vừa qua đời. Nghệ sĩ nào khi rời sân khấu cũng chất chứa những nỗi buồn. Anh không biết là sự bất hạnh hay may mắn bởi những năm cuối đời, trí nhớ của nghệ sĩ Phương Quang giảm sút, ông không sống với hiện tại mà sống với quá khứ nhiều hơn.

Anh Quang Bảo kể: “Di chuyển trong nhà, ba tôi vẫn thường hay hát như đứng sân khấu, rồi dặn dò mọi người đưa ông đi diễn kẻo trễ tuồng. Có thể, ba tôi cũng không nghĩ ông đang ở hiện tại. Ông còn sống cho ngày xưa, sống cho sân khấu nhiều lắm. Cũng vì thế mà nỗi buồn có thể vơi đi ít nhiều”.

Dù không chia sẻ chuyện nghề nghiệp, nhưng đôi lúc nghệ sĩ Phương Quang cũng bày tỏ đôi chút trăn trở với nghề, bởi mối lương duyên hơn nửa thế kỷ làm sao dễ dàng đứt đoạn. Ông mong muốn nghệ sĩ thời hiện đại phải có trình độ, bởi thời nay đã khác người xưa. Nhưng dĩ nhiên, đó không phải là tiêu chuẩn để ép buộc, vì còn phụ thuộc vào tài năng và duyên nghề.

Cuối đời, nam nghệ sĩ vẫn còn nhớ nghề, vẫn còn trăn trở khi cải lương không còn hưng thịnh như xưa

Năm được danh hiệu NSƯT, nghệ sĩ Phương Quang rất vui, nhưng đời ông cũng không nặng nề với những danh xưng này. Với ông, một người nghệ sĩ, khi bước ra đường, khán giả có biết họ là ai hay không, người trong nghề đánh giá ra sao mới thực sự quan trọng. Còn danh hiệu vẫn chỉ là danh hiệu. Nghệ sĩ sống được không nhờ đó, mà nhờ tài năng và sự cống hiến của họ.

“Ba tôi có những nỗi niềm khi theo nghề quá lâu. Ông vẫn đi hát khi còn có khả năng, nhưng một mình ông thì không thể nào vực dậy được cải lương trong bối cảnh như thế”, anh Quang Bảo chia sẻ. Có lẽ, đây cũng là nỗi buồn mà ông còn mang theo cho đến phút cuối đời.

Thụy Khuê