Con rể Trump 'phù phép' thương vụ vũ khí 110 tỷ USD ra sao?

Chiều 1/5, Jared Kushner, con rể của Tổng thống Mỹ Donald Trump, tiếp một đoàn đại biểu cấp cao từ Arab Saudi tới một căn phòng hào nhoáng sát Nhà Trắng ở thủ đô Washington.

Kushner nói một câu: “Chúng ta hãy hoàn tất thương vụ trong hôm nay”.

Jared Kushner, con rể của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: NYT

Thương vụ mà Kushner ám chỉ là hợp đồng bán vũ khí có trị giá hơn 100 tỷ USD mà chính quyền Trump muốn chốt với chính phủ Arab Saudi trước khi ông chủ Nhà Trắng thăm nước này vào ngày 20/5.

Hai bên thảo luận những vũ khí trong danh sách, bao gồm phi cơ, tàu, bom dẫn đường chính xác. Sau đó một quan chức Mỹ đề xuất Arab Saudi mua hệ thống radar tân tiến có khả năng diệt tên lửa đạn đạo.

Theo lời một số quan chức Mỹ, nhận thấy chi phí có thể trở thành rào cản, Kushner rút điện thoại và gọi số của giám đốc điều hành Marillyn A. Hewson của tập đoàn Lockheed Martin - nhà sản xuất hệ thống radar.

Anh hỏi Hewson rằng bà có thể giảm giá hay không. Trong lúc các vị khách Arab Saudi nhìn Kushner với vẻ chờ đợi, Hewson nói bà sẽ xem xét đề xuất của anh.

Sự can thiệp của Kushner vào cuộc đàm phán về vũ khí là một bằng chứng nữa cho thấy, chính quyền Trump sẵn sàng bỏ qua những nghi thức ngoại giao thông thường để sử dụng những biện pháp phi truyền thống.

Chính quyền Trump hy vọng thương vụ bán vũ khí - có trị giá khoảng 110 tỷ USD trong vòng 10 năm - sẽ trở thành biểu tượng về cam kết bảo trợ an ninh mới của Mỹ đối với khu vực Vùng Vịnh.

Tuy nhiên, vài cựu quan chức Mỹ khẳng định cựu tổng thống Barack Obama, người từng phê chuẩn thương vụ bán vũ khí trị giá 115 tỷ USD cho Arab Saudi, đã cho phép bán nhiều vũ khí trong danh sách mà hai bên thảo luận.

“Cả hai bên đều có động cơ để hướng tới kỷ nguyên mới trong quan hệ hợp tác giữa Mỹ với Vùng Vịnh. Tôi coi nỗ lực của chính quyền Trump là sự tiếp nối chủ trương từ chính phủ tiền nhiệm”, Derek H. Chollet, cựu quan chức phụ trách các vấn đề quốc tế trong Bộ Quốc phòng Mỹ thời Obama, bình luận.

Sự thay đổi, theo Chollet, là hiện tại phía Arab Saudi đàm phán trực tiếp với một thành viên của gia đình Trump.

“Đối với những quan chức từ Arab Saudi, việc đàm phán với con rể của tổng thống Mỹ là việc bình thường”, ông nhận định.

Tổng thống Donald Trump và con rểrể Jared Kushner. Ảnh: BBC

Mặc dù cuộc điện thoại của Kushner giữa quá trình đàm phán là hành vi bất thường, nhiều quan chức đương nhiệm và mãn nhiệm đều nhận định nó sẽ không dẫn tới những rắc rối pháp lý.

Hồi tháng 2, ông Trump từng phàn nàn với bà Hewson rằng chiến đấu cơ F-35 của Lockheed Martin quá đắt. Ngay sau đó Hewson đồng ý giảm giá.

Một số quan chức Nhà Trắng kể Kushner bắt đầu thiết lập quan hệ với các thành viên hoàng tộc Arab Saudi trong quá trình chuyển giao quyền lực.

Anh ngồi cùng bàn với bố vợ khi ông tiếp Mohammed bin Salman, hoàng tử kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Arab Saudi, tại phòng Quốc yến hồi tháng 3.

Tuy nhiên, các quan chức Mỹ nhấn mạnh rằng sự tham gia của Kushner vào thỏa thuận bán vũ khí là một phần trong nỗ lực của nhiều cơ quan chính phủ, bao gồm Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng và Hội đồng An ninh Quốc gia.

Họ cũng tiết lộ thương vụ bán vũ khí chỉ là một nội dung trong chương trình nghị sự dày đặc kéo dài 2 ngày của Trump tại Saudi Arabia.

Sau thời kỳ quan hệ sóng gió với Obama, giờ đây giới chức Arab Saudi đã thể hiện sự hài lòng khi Trump bày tỏ quan điểm cứng rắn với Iran.

Nhà Trắng tỏ ra tán thành chiến dịch quân sự chống tộc người Houthi tại Yemen mà Saudi Arabia và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất phát động. Lực lượng Houthi nhận sự hậu thuẫn từ Iran.

Obama từng trì hoãn việc bán tên lửa dẫn đường chính xác do lo ngại Arab Saudi có thể dùng chúng để bắn dân thường tại Yemen. Chính quyền Trump đã phê chuẩn việc bán loại tên lửa này.

Danh sách cũng bao gồm “các thiết bị hàng hải” - nghĩa là tàu chiến. Chúng sẽ giúp Arab Saudi gánh vác trách nhiệm tuần tra Vịnh Ba Tư và Biển Đỏ trước ảnh hưởng ngày càng tăng của Iran. Tuy nhiên, Washington không bán phản lực cơ F-35 cho Riyadh, bởi động thái đó sẽ khiến Israel lo ngại.

Giới quan sát dự đoán ông Trump sẽ không nêu mối quan ngại về nhân quyền với Riyadh - giống như cách tiếp cận của ông đối với Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, Trung Quốc, Philippines.

Các cố vấn của đương kim Tổng thống Mỹ tiết lộ ông không tin rằng Mỹ có thể đạt mục đích bằng cách rao giảng về nhân quyền với những nước khác.

Với những yếu tố ấy, cùng với thương vụ bán vũ khí lớn, phần lớn nhà phân tích và cựu quan chức dự đoán chuyến thăm Saudi Arabia của Trump sẽ thành công, hay thậm chí có thể trở thành điểm nhấn của chuyến công du 4 nước tới đây.

Thái Dương (theo New York Times)