Con không chịu ngủ riêng

Con tôi đã học lớp 6 mà không chịu ngủ một mình. Hồi trước, bé ngủ với bà, rồi dì, lớn lên chút thì ngủ với chị giúp việc. Tôi mua về cái giường tầng cho hai chị em, nhưng không ai chịu ngủ.

Giường để không từ lúc mua đến giờ. Tôi cũng khuyến khích hai chị em ở chung phòng, nhưng tối nào chúng cũng lằng nhằng, em thì đòi nằm với ba, chị thì đòi nằm với mẹ.

Nhiều lúc tôi đổ quạu vì không biết xử lý ra sao. Tôi có nên ép chúng ngủ riêng? Tuổi nào thì trẻ sẵn sàng ngủ riêng? Và có cách nào để chúng có thể làm quen với chuyện ngủ riêng không? 
Cảm ơn chị.

Bình Minh
(Q.2, TP.HCM)

Chị Bình Minh mến, 

Mong muốn của chị cho con ngủ riêng là rất đúng, để rèn cho con nhiều đức tính tốt, trên hết là sự tự lập.

Theo cuốn sách Phương pháp giáo dục con của người Mỹ  (tác giả Trần Hân), người Mỹ cho rằng rèn luyện cho bé ngủ một mình là cách hạn chế thói làm nũng, dựa dẫm, tránh tự ti, nhút nhát sau này. Ngủ một mình sẽ có ích cho việc bồi dưỡng ý thức độc lập cho con. Cha mẹ Mỹ thường cho trẻ ngủ riêng từ 6-7 tháng tuổi.

Khi ngủ riêng, trẻ sẽ học cách tự nói chuyện, tự chơi một mình, học cách đối diện với bóng tối, tự an ủi bản thân, làm chủ tâm lý dũng cảm đối mặt với khó khăn... Sau này, khi gặp khó khăn hay cô đơn, trẻ sẽ nhanh chóng điều chỉnh bản thân để tự mình vượt qua thử thách. Trẻ em Mỹ tự tin, tự lập, dũng cảm có lẽ cũng do được cha mẹ rèn luyện từ bé, trong đó có việc cho ngủ riêng. 

Nhiều gia đình Việt có thói quen là cho bé ngủ cùng cha mẹ đến khi trẻ lớn, thường là đến khi con có em hay khi con đi học. Chưa có nghiên cứu khoa học nào về vấn đề ngủ chung quá lâu với cha mẹ có hậu quả gì, nhưng dựa trên khoa học tâm lý, trẻ được bố mẹ bao bọc, cho ngủ chung quá lâu sẽ dựa dẫm, làm nũng...

Trẻ sẽ khó độc lập, tự tin, sợ bóng tối, khó thích nghi khi hoàn cảnh sống thay đổi... Hơn nữa, việc chung giường, chung phòng ngủ với bố mẹ sẽ có thể xảy ra những vụ việc đáng tiếc như con cái vô tình thức giấc và chứng kiến cảnh cha mẹ đang làm chuyện vợ chồng. Điều này ảnh hưởng xấu đến sự phát triển tâm lý của trẻ, thậm chí có trẻ bị sốc, và có những rối loạn tâm lý sau này. 

Cha mẹ nên tập cho con ngủ riêng càng sớm càng tốt. Nếu tập ngủ riêng muộn khi con đã quen ngủ chung sẽ khó khăn cho cả trẻ và cha mẹ. Sự thích nghi với việc ngủ riêng với trẻ sẽ rất khó khăn. Đặc biệt  trong giai đoạn trẻ từ 3-4 tuổi, trẻ dễ có tâm lý sợ hãi.

Vì thế, cha mẹ nên cho trẻ ngủ riêng sớm trước giai đoạn này. Khó khăn của cha mẹ là tâm lý thương con, lo cho con và không nỡ xa con. Nhiều cha mẹ tâm sự thấy buồn, hụt hẫng, không chịu nổi sự xa cách, cộng thêm sự nì nèo xin ngủ chung của con nên không đủ kiên nhẫn và kiên quyết tách con ngủ riêng. 

Cháu lớn nhà chị đã lớp 6, nhà lại có hai chị em, nhưng trong thư chị chưa nói rõ hai cháu là con gái hay một gái, một trai. 

Nếu là hai cháu gái, chị nên sớm tách hai chị em ra ngủ riêng. Chị có thể nói với cháu về lợi ích của việc ngủ riêng để các cháu hiểu vì sao đã đến lúc cần tách cha mẹ để tự do với thế giới riêng của mình.

Chị có thể cho các cháu tự thiết kế phòng ngủ cho hứng thú. Cha mẹ có thể sang phòng con chơi ít phút để trò chuyện, đọc sách cùng con… giúp các cháu dần thích nghi với không gian phòng ngủ mới.

Khi lạ giường, lạ phòng, các cháu sẽ chưa quen nên khó ngủ. Nếu cần, cha mẹ có thể ngủ chung với con vài tối cho con quen với không gian mới. Cha mẹ sẽ trao đổi với con về thời điểm nào, ngày nào sẽ ngủ riêng, kế hoạch cụ thể và cả những hình thức thưởng khi các con nỗ lực ngủ riêng. Quan trọng là cha mẹ cần kiên quyết thực hiện đúng kế hoạch đã thống nhất với con. 

Nếu hai cháu là một trai, một gái anh chị nên tách hai phòng riêng cho hai cháu. Việc tách phòng giúp các cháu tôn trọng sự riêng tư của nhau. 

Và việc tập ngủ riêng cũng theo cách trên, nhưng cần phân chia vai trò hỗ trợ con, mẹ giúp con gái và ba giúp con trai.  Để quá trình tập cho con ngủ riêng thuận lợi, rất cần sự thống nhất của cha mẹ và những người thân trong gia đình, và cần sự kiên quyết nhưng khéo léo để trẻ thích nghi và dần chấp nhận sự tự lập này.

Chuyên viên tâm lý Phạm Thị Thúy