Con đường cơ hội cho thị dân thu nhập thấp

Ngồi một góc cà phê vỉa hè Sài Gòn, đường Thành Thái, quận 10, chàng thanh niên không ngại người lạ, nói: “Làm sao để mỗi ngày có thêm vài chục ngàn, bác chỉ cháu với”. Anh cho biết đã vào Sài Gòn gần 5 năm, trước làm đủ nghề linh tinh và không chắc tương lai sẽ có một nghề ổn định để lập gia đình hay phải trở về Thanh Hóa.

Chàng trai nói thêm: “Chả có nghề cũng chẳng sao. Kiếm thêm mỗi ngày năm chục ngàn là lý tưởng”. Với những người như anh, có thêm một khoản tiền để cuộc mưu sinh tạm thời dễ thở còn quan trọng hơn tìm nghề ổn định cả đời.

“Phố ve chai” trong khuôn viên một quán cà phê sân vườn ở quận Bình Thạnh lại thành nơi hò hẹn cuối tuần của thị dân

Chiều khác, chúng tôi gặp lại. Anh đang bày bán mấy món phụ kiện điện thoại di động trên vỉa hè. Anh cho biết cái “cửa hàng” này là tất cả vốn để dành sau mấy năm anh mưu sinh ở Sài Gòn. Giơ ngón tay cái lên, anh nói: “Làm chủ là nhất! Cháu có cơ hội tìm thấy giấc mơ Sài Gòn rồi”.

Nghe anh nói về giấc mơ Sài Gòn cũng hào hứng như những người có điều kiện đang mơ giấc mơ Mỹ. Không lạ khi anh cho rằng phải làm chủ mới có giấc mơ Sài Gòn. Anh đã làm chủ được gì? Một tấm bạt ni-lông với mớ hàng hóa giá trị rất nhỏ, chiếm một khoảng vỉa hè cùng nguy cơ bị đuổi, bị phạt.

Nếu hiểu đúng ý anh - được “làm chủ” công sức, có thu nhập chính đáng để trở thành hữu dụng, ta sẽ hiểu anh và những người có cùng khát khao như anh.

Có lẽ con đường Thành Thái với vỉa hè thoáng rộng này, là con đường mở ra cơ hội cho anh. Tôi tự hỏi, một đô thị mở như Sài Gòn, vốn không thiếu những cơ hội đổi đời, nhưng cũng chưa thể coi là đủ.

Sao không mở thêm vài con đường cơ hội cho người nghèo đến buôn bán ngoài giờ, để thêm thu nhập và nuôi ý chí lập nghiệp. Dù trong bối cảnh kinh tế nào, nhu cầu từ các công dân tìm kiếm cơ hội, kiếm thêm ít tiền luôn bức thiết và chính đáng.

Tất nhiên, ở Sài Gòn hiện nay, nhiều con đường, cầu, vỉa hè đang bừa bộn. Nhưng đâu có nghĩa ta sẽ cực đoan xóa trắng mà chỉ cần sắp xếp lại trật tự. Quan trọng hơn là tổ chức vài con đường cơ hội - nơi sinh viên, người lao động, viên chức... sử dụng thời gian rỗi để mua bán, trao đổi sinh lợi; được nhìn nhận và tạo điều kiện trong giá trị văn hóa nhân văn. Sài Gòn từng có khu chợ dân sinh với đủ loại đồ cũ được mua bán, trao đổi với kiểu cò kè, trả giá rất đặc trưng mang tinh thần đó.

Dẫu hôm nay tinh thần và giá trị của khu chợ này đã mất, nhịp sống hiện đại của Sài Gòn và những biến chuyển kinh tế càng thôi thúc những con đường cơ hội.

Hình dung về con đường cơ hội cho thị dân, nhiều người tin rằng vào một giờ quy định trong ngày hay cuối tuần; con đường với vỉa hè, góc phố được mở ra, miễn mọi loại phí và thuế.

Những con người đang mơ giấc mơ Sài Gòn sẽ không cần sạp bày hàng, dù che mưa nắng; chỉ cần khoảng trống nhỏ, ánh sáng đèn đường; từng người, với một ít hàng hóa hoặc dịch vụ lành nghề hay độc đáo có thể sẽ thay đổi được kinh tế bản thân và gia đình.

Trong cảnh kinh tế cả nước bập bềnh trong vũng suy thoái và nạn tham nhũng thì vận may để những người nhập cư không nghề chuyên môn tìm thêm việc chính đáng, kiếm thêm vài chục ngàn bạc ngày càng khó.

Không ai thắng số phận chỉ bằng giấc mơ, nhưng ai cũng có thể chạm vào giấc mơ của đời mình nếu biết cách nhận cơ hội và tạo ra cơ hội cho người khác.

Trần Tiến Dũng