Con cái giúp trí não cha mẹ minh mẫn hơn khi về già

Việc có con giúp tái cấu trúc hệ thống thần kinh ở cả cha lẫn mẹ, góp phần giúp họ minh mẫn hơn lúc tuổi già - Ảnh minh họa: Getty Images

Đối với mỗi đứa con mà một người mẹ hoặc người cha có thêm, các nhà khoa học phát hiện ra rằng sự gia tăng kết nối não bộ có thể giảm tác động từ sự suy giảm trí tuệ ở tuổi trung niên hoặc cuối đời. Điều này đặc biệt đúng ở các vùng của hệ thần kinh trung ương liên quan đến chuyển động và cảm giác.

Nghiên cứu do nhà khoa học thần kinh nhận thức Edwina Orchard tại Đại học Yale (Mỹ) dẫn đầu, được công bố trên ấn bản của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (PNAS), là cuộc điều tra lớn nhất về chức năng não của cha mẹ cho đến nay, và là nghiên cứu đầu tiên chỉ ra sự khác biệt ở trí não nam giới ngoài trải nghiệm làm cha sớm.

Dữ liệu từ Ngân hàng sinh học Anh cho thấy rằng mặc dù có sự mệt mỏi, căng thẳng và thách thức khi làm cha mẹ, việc có con có thể làm phong phú thêm cuộc sống của một người về lâu dài, mang lại sự kích thích nhận thức, hoạt động thể chất và tương tác xã hội cần thiết.

"Môi trường chăm sóc, chứ không chỉ riêng việc mang thai, có vẻ quan trọng vì chúng ta thấy những tác động này ở cả cha và mẹ" - bác sĩ tâm thần Avram Holmes từ Đại học Rutgers (Mỹ) cho biết.

Theo nhóm tác giả, tác động trực tiếp của việc chăm sóc có thể mang lại những lợi ích tương tự cho ông bà, người chăm sóc trẻ em hoặc bất kỳ người nào khác có trách nhiệm lớn đối với trẻ em.

Những người cha thường bị loại khỏi các nghiên cứu về việc làm cha mẹ vì họ không mang thai, sinh con hoặc cho con bú, nhưng điều đó không có nghĩa là họ không bị ảnh hưởng sâu sắc bởi vai trò mới trong gia đình.

Việc có con có tác động thay đổi cuộc sống đối với cả cơ thể và tâm trí, nhưng các nhà khoa học thần kinh lại biết rất ít về những tác động lâu dài của việc làm cha mẹ đối với trí não ở cả hai giới.

Gần đây, các nghiên cứu mới chỉ ra những thay đổi sâu sắc về não xảy ra trong thời kỳ mang thai. Sau khi em bé chào đời, chụp cộng hưởng từ MRI cho thấy cấu trúc não của người mẹ thay đổi ở những vùng liên quan đến sự chiêm nghiệm và mơ mộng.

Trong số những người lần đầu làm cha, nghiên cứu cho thấy việc có con có thể dẫn đến mất từ 1-2% thể tích vỏ não. Vì sự co lại này xảy ra ở vùng liên quan đến sự thấu hiểu và ấm áp của cha mẹ, các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng đây là cách não tinh chỉnh mạng lưới thần kinh để đảm nhiệm một vai trò mới trong cuộc sống.

Nhưng sau khi em bé lớn lên thì cha mẹ có những thay đổi gì?

Để khám phá những tác động sau này của việc làm cha mẹ, nhà khoa học thần kinh nhận thức Edwina Orchard đã cùng nhóm đồng nghiệp sàng lọc qua các lần chụp não của gần 20.000 phụ nữ và hơn 17.600 nam giới trong Ngân hàng sinh học Anh ở độ tuổi trên 40.

Thông thường, não lão hóa cho thấy kết nối chức năng thấp hơn trên toàn bộ mạng lưới vận động, và kết nối cao hơn trong các hệ thống vỏ não-dưới vỏ não.

Nhưng ở những bậc cha mẹ trong độ tuổi từ 40 đến 69, não bộ họ thể hiện mô hình ngược lại. Nói cách khác, ở cả hai giới, việc làm cha mẹ có mối tương quan tích cực với kết nối chức năng não, thể hiện qua các mô hình kích hoạt thần kinh trong và giữa các mạng lưới não.

"Các vùng não vốn giảm khả năng kết nối khi con người già đi bất ngờ thể hiện khả năng kết nối tăng lên nếu cá nhân có con" - bác sĩ Holmes giải thích.

Những cấu trúc não trông trẻ hơn này rất hấp dẫn. Trong tương lai, nhóm tác giả cho biết cần có các nghiên cứu não bộ dài hạn, rộng hơn và đa dạng hơn để phân tích tất cả các yếu tố góp phần khác nhau đến cách trí não con người già đi.

Ngọc Hạ (theo Science Alert)