'Còn bức xúc bởi lời chê, chứng tỏ chưa trưởng thành'

Phóng viên: Nhiều nghệ sĩ “xù lông” đáp trả những lời chê, nhận xét của người khác. Điều này được giải thích như thế nào dưới góc độ tâm lý, thưa chị?

Tiến sĩ Phạm Thị Thúy: Các văn nghệ sĩ là những người nổi tiếng. Trên sân khấu, họ rất tự tin, nhưng bị chê lại nổi đóa vì thực ra sự tự tin ấy là sự tự tin với nghề của họ hoặc tỏ ra tự tin để tạo hình ảnh trong mắt công chúng còn con người thực trong đời sống thì chưa tự tin. Những người càng tỏ ra tự tin, thậm chí là kiêu ngạo lại là những người tạo cái vỏ bề ngoài để che đi phần yếu đuối bên trong họ. Một người bản lĩnh, mạnh mẽ sẽ nghe những góp ý của người khác, xem đó là cơ hội để nhìn lại, sửa đổi, hoàn thiện hơn mỗi ngày.

Nếu còn bức xúc bởi lời chê, chứng tỏ vẫn chưa trưởng thành về tâm lý. Nguyên nhân sâu xa do họ không biết bản thân là ai, không tin vào chính mình, thường dựa vào những đánh giá của người khác, rất thích được khen. Với những người nổi tiếng, được tung hô quá nhiều, điều đó càng khiến họ sống trong ảo tưởng bởi cái vỏ bề ngoài. Khi bị chê, họ nghĩ mình bị coi thường, xem nhẹ. Trong tâm lý học, đó là những người cần sự giúp đỡ.

* Người ta thường đổ lỗi cho cái tôi của nghệ sĩ thường lớn hơn người bình thường. Điều đó có đúng không?

- Thực ra, ai cũng có cái tôi, cái tôi giúp mình biết mình là ai trong quan hệ với người khác; nhưng nếu không hiểu nó, chúng ta dễ đánh mất chính mình. Những người biết, hiểu về cái tôi của mình, thực sự hiểu mình là ai, họ tự tin, lạc quan, luôn yêu thương bản thân, quay về tìm lại chính mình, thay đổi bản thân để ngày một tốt hơn. Người khác nghĩ về mình như thế nào không quan trọng, khen hay chê chỉ là sự tham khảo. Đó là những người nhận thức đúng về cái tôi.

Người ta hay nói nghệ sĩ là những người có cái tôi cao. Thực ra không phải vậy. Trong giới văn nghệ sĩ, có rất nhiều người sâu sắc, trưởng thành về mặt tâm hồn. Họ biết đặt cái tôi trong cái chúng ta, trong tương quan với người khác họ tôn trọng chính mình cũng như người khác, họ biết sống vì người khác, họ làm việc với đam mê phục vụ công chúng.

* Nghệ sĩ là người có ảnh hưởng trong xã hội. Chẳng lẽ không có cách nào kiểm soát được cơn “sóng thần” trong lòng họ?

- Tôi biết, một số người, trong lúc bực bội, không kiểm soát được bản thân, có phản ứng tiêu cực trên mạng xã hội. Tình trạng đó làm ảnh hưởng rất lớn tới hình ảnh của họ, làm họ mất uy tín trong mắt công chúng. Làm sao để thay đổi? Tôi nghĩ, phải có một quá trình.

Vài kỹ thuật nhỏ có thể áp dụng như: khi bị ai đó chê bai, nên lùi lại. Giữ im lặng là điều quan trọng nhất, vì sóng gió đến rồi sẽ đi. Khi đang bực bội, căng thẳng, buồn chán, thất vọng, bạn phải làm chủ những cảm xúc tiêu cực đó.

Tôi tha thiết mong những người có ảnh hưởng trong xã hội biết im lặng trước sóng gió. Không phải im lặng để thù hằn, để chờ cơ hội phản pháo, mà im lặng để xoa dịu cái tôi cao ngạo của mình. Những lời chê đó, bạn có học hỏi được gì không? Nếu không thì bỏ qua, vì không ai hiểu bạn hơn chính bạn.

Nếu bạn không làm điều gì sai thì hãy ngẩng cao đầu, làm tiếp, sống tiếp. Khi đó, bạn sẽ có cơ hội quay về với chính mình, tìm lại được sự bình yên trong lòng, không cảm thấy đau đớn khi bị chê bai nữa. Đó là một hành trình phải luyện rất lâu mà tôi gọi là luyện tâm.

Nếu bạn quay ra bên ngoài, nghe ngóng bên ngoài, đọc chỗ này chỗ kia xem người ta nói gì về mình, tôi sợ bạn không thể nào im lặng. Khi lòng đang dậy sóng mà bạn cứ tiếp tục nhìn ra bên ngoài, đến một lúc nào đó, bạn sẽ không kiềm chế được.

Khi đã bình tĩnh, thấu suốt, biết mình biết người và thấy cần phải lên tiếng thì lúc đó hãy lên tiếng chính thức; chứ không nên hở ra là nay buông một câu status, mai buông một câu status. Như thế là bạn đang hủy hoại chính mình.

* Xin cảm ơn chị!

Đậu Dung (thực hiện)