Có nên tăng tuổi nghỉ hưu?

Giới trẻ không đồng tình

Dù những người trong độ tuổi lao động (từ 16-59) vẫn đang chiếm 61% dân số 1,4 tỉ người nhưng Trung Quốc đang đối mặt với tình trạng dân số già hóa nhanh chóng. Độ tuổi nghỉ hưu ở quốc gia này với nam là 60, nữ là 55 (nhân viên văn phòng) và 50 (người lao động khác). Quy định đã được thiết lập từ những năm 1950, khi tuổi thọ trung bình quốc gia dao động ở mức dưới 50. Theo báo cáo năm 2023 của Tạp chí y khoa The Lancet, tuổi thọ trung bình của Trung Quốc đã tăng vọt, đạt 78,2 vào năm 2021 (cao hơn Mỹ) và dự kiến ​​sẽ vượt quá 80 tuổi vào năm 2050.

Trung Quốc đang đối mặt với tình trạng già hóa dân số gay gắt. Trong ảnh: Người cao tuổi tập thể dục tại một công viên ở Bắc Kinh - Nguồn ảnh: CNN

Tuổi hưu không thay đổi qua nhiều thập niên, đồng nghĩa số người sống bằng lương hưu ngày càng đông. Áp lực gia tăng đối với hệ thống lương hưu khi lực lượng lao động giảm đã gây ra những tác động nghiêm trọng.

Trung Quốc đang nỗ lực tăng dần độ tuổi nghỉ hưu, song điều đó lại gặp phải phản ứng mạnh, đặc biệt từ người trẻ. “Những người muốn giữ nguyên tuổi nghỉ hưu là những người phải làm việc trong điều kiện tồi tệ. Ngược lại, người không muốn nghỉ hưu là những người đang làm việc nhẹ, lương cao” - một người viết trên mạng xã hội.

Một người khác cho biết: “Miễn là nhà nước tạo ra môi trường làm việc tốt cho người dân, tất cả chúng tôi sẽ sẵn sàng làm việc thêm vài năm nữa, thậm chí tự kiếm sống mà không phải để con cái lo lắng quá nhiều. Nhưng câu hỏi là: một người ở độ tuổi 50-60 có thể tìm được việc gì để làm trong thời đại quá biến động này?”.

Theo Cục Thống kê quốc gia, vào tháng 7/2024, tỉ lệ thất nghiệp toàn quốc đối với nhóm 16-24 tuổi (không bao gồm sinh viên) là 13,2%. Bắc Kinh đang chịu áp lực phải tạo thêm việc làm khi có hơn 11,7 triệu sinh viên mới tốt nghiệp đại học, chuẩn bị gia nhập thị trường lao động trong năm nay.

Tiến sĩ Xiujian Peng - Đại học Victoria, Úc - cho biết, Trung Quốc đã có xu hướng sẽ tăng tuổi hưu từ năm 2013. “Cuộc cải cách này không dễ dàng và rất phức tạp. Chính phủ cần xem xét ý chí của mọi người dân và ngăn chặn mọi rắc rối tiềm ẩn. Các bên cần chấp nhận lộ trình này một cách ôn hòa” - bà Peng nói.

Không đặt ra tuổi hưu cố định

Đầu năm 2023, Chính phủ Pháp đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu từ 62 lên 64. Điều này đã gây ra các cuộc biểu tình trên toàn quốc, khiến giao thông công cộng và các dịch vụ đô thị tê liệt. Nhưng bất chấp sự phản đối dữ dội, các cải cách cuối cùng đã được Tổng thống Emmanuel Macron xúc tiến.

Theo tiến sĩ Peng, không phải Pháp, Úc mới là mô hình mà Trung Quốc nên học hỏi khi không có độ tuổi nghỉ hưu cố định. Thay vào đó, công dân có thể rút tiền từ quỹ hưu trí khi đủ “tuổi bảo toàn” là 60.

Việc thiết lập “tuổi bảo toàn” nhằm khuyến khích mọi người bắt đầu tiết kiệm cho tuổi già. Khi đó, người dân có thể nhận tiền hưu trí hằng tháng hoặc rút 1 lần hay kết hợp cả 2 hình thức. Ngược lại, người dân có thể làm việc lâu hơn nếu muốn. Việc một người ở độ tuổi 78 vẫn đang làm việc 6 ngày/tuần là không hiếm ở Úc.

Tại Đông Nam Á, các quốc gia cũng đang hành động khi phải đối mặt với thách thức dân số già hóa nhanh chóng. Từ năm 2021, Việt Nam đã dần nâng tuổi nghỉ hưu, hướng tới mục tiêu 62 tuổi đối với nam và 60 tuổi đối với nữ. Trong khi đó, tuổi nghỉ hưu của Singapore sẽ tăng lên 64 tuổi vào năm 2026, nâng dần lên 65 vào năm 2030.

Vào tháng 3/2024, trong cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc về chính sách nghỉ hưu, 58,24% cử tri Thụy Sĩ ủng hộ biện pháp bổ sung khoản thanh toán tháng 13 vào lương hưu; đồng thời, bỏ phiếu với tỉ lệ 74,72% phản đối đề xuất tăng dần tuổi nghỉ hưu lên 66.

Nhưng sáng kiến ​​trên bị các đảng cũng như Chính phủ và Quốc hội Thụy Sĩ phản đối quyết liệt. Chính phủ cảnh báo rằng, việc tăng lương hưu sẽ tiêu tốn hơn 4 tỉ franc Thụy Sĩ mỗi năm, đòi hỏi phải tăng thuế và có thể đe dọa đến sự ổn định tài chính của hệ thống an sinh xã hội. Ngoài ra, theo chính phủ, rất nhiều người nghỉ hưu nhận được khoản thanh toán an sinh xã hội tháng 13 nhưng sẽ không thực sự cần đến. Trước đó, người dân chỉ đồng ý tăng tuổi nghỉ hưu cho nữ từ 64 lên 65, phù hợp với tuổi nghỉ hưu của nam giới.

Nam Anh (theo CNA, AFP)