Cơ hội tốt để tăng tốc xuất khẩu gạo

Giá lúa cao, nông dân lãi khá

Hiện nông dân vùng đồng bằng sông Cửu Long đang thu hoạch vụ lúa hè thu năm 2023. Chị Nguyễn Thị Trang - ở huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang - cho biết: “Nông dân cắt lúa tới đâu là thương lái đưa ghe tới cân tới đó. Họ mua tại ruộng, trả tiền liền nên nông dân rất vui. Gia đình tôi thu hoạch gần 2ha lúa, năng suất 6,3 tấn/ha, giá bán tại ruộng 6.600 đồng/kg, lợi nhuận cao hơn vụ hè thu năm ngoái”. 

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) tỉnh Hậu Giang thông tin, trong vụ hè thu này, nông dân trong tỉnh xuống giống 75.200ha, nhiều hơn 700ha so với kế hoạch. Đến nay, nông dân đã thu hoạch hơn 52.000ha. Nhờ bán được lúa nhanh với giá tốt nên vừa thu hoạch xong, bà con liền vệ sinh đồng ruộng, làm đất để gieo sạ tiếp vụ lúa thu đông. Hiện đã có hơn 16.000ha lúa thu đông được gieo sạ. 

Thương lái thu mua lúa của nông dân Trà Vinh với giá cao - Ảnh: H. Lợi

Ông Cao Thọ Trường - nông dân xã Bình Thành, huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp - cho hay, gia đình ông sạ hơn 2ha lúa phục vụ xuất khẩu, thương lái mua lúa tại ruộng với giá 6.700-6.800 đồng/kg, lãi ròng hơn 25 triệu đồng/ha: “Vụ hè thu mà lợi nhuận như vầy là tốt rồi”. 

Theo ông Nguyễn Văn Đời - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ nông nghiệp Bình Thành (huyện Lấp Vò) - trong vụ này, HTX canh tác khoảng 900ha lúa, năng suất đạt 6,2-6,5 tấn/ha, giá bán từ 6.600-6.800 đồng/kg, đạt lợi nhuận 25-30 triệu đồng/ha: “Xã viên rất phấn khởi vì giá phân giảm, giá lúa lại bằng vụ đông xuân nên lời nhiều. Hiện nay, sức tiêu thụ gạo trên thế giới đang mạnh, giá gạo tăng. Do đó, HTX động viên xã viên tích cực chăm sóc lúa thu đông thật tốt với hy vọng được mùa, được giá nguyên năm”. 

Đưa chúng tôi ra thăm cánh đồng lúa thu đông đã gieo sạ hơn 1 tháng, chị Lâm Thị Út - nông dân xã Đông Bình, huyện Thới Lai, TP Cần Thơ - cho hay, mấy ngày qua, nhiều thương lái đã đặt cọc thu mua trước với giá bình quân 6.700 đồng/kg. Mức giá này cao hơn hẳn so với những vụ trước, giúp nông dân cầm chắc lợi nhuận  25-30 triệu đồng/ha. 

Theo Bộ NNPTNT, trong vụ hè thu 2023, nông dân toàn vùng đồng bằng sông Cửu Long sản xuất khoảng 1,47 triệu héc ta lúa, đến nay đã thu hoạch khoảng 30 - 40% diện tích. Dự kiến, nông dân vùng này sẽ gieo sạ 700.000ha lúa trong vụ thu đông. Đến nay, nông dân đã xuống giống khoảng 250.000ha.  

Doanh nghiệp cần vốn để tăng xuất khẩu gạo

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, hoạt động xuất khẩu gạo đang rất thuận lợi. Các thị trường tiêu thụ gạo lớn như Trung Quốc, Philippines, Malaysia dự báo sẽ tăng nhập khẩu gạo từ đây đến cuối năm, Indonesia cũng tiếp tục mở thầu 300.000 tấn và còn mua thêm. Dự báo, giá gạo xuất khẩu sẽ tăng hoặc chí ít là không giảm.

Ông Nguyễn Minh Hùng - Giám đốc Sở Công Thương tỉnh An Giang - thông tin: “Các doanh nghiệp của tỉnh đang xuất khẩu gạo sang khoảng 39 quốc gia và vùng lãnh thổ. Hiện nhiều nước đang đẩy mạnh nhập khẩu gạo, nhất là những thị trường khó tính như châu Âu, Hàn Quốc và một số thị trường mới ở Trung Đông. Có thể nói, chúng ta đang đứng trước cơ hội để thắng lớn về xuất khẩu gạo, cả về khối lượng lẫn giá cả”.  

Thương lái thu mua lúa ở An Giang - Ảnh - H.Lợi

Từ đầu năm đến nay, Công ty Hoàng Gia Nhựt Quang (tỉnh Long An) đã xuất khẩu hơn 10.000 tấn gạo, tăng khoảng 2.000 tấn và giá tăng từ 10-20 USD/tấn so với cùng kỳ năm ngoái. Theo ông Nguyễn Nhựt Quang - Phó giám đốc công ty - để hoạt động xuất khẩu gạo bền vững, doanh nghiệp phải bảo đảm chất lượng gạo. Hiện công ty đang phối hợp chặt với các HTX nhằm sản xuất lúa đạt năng suất tốt, chất lượng cao. Công ty cũng mong ngân hàng hỗ trợ vốn vay để thu mua lúa của nông dân kịp thời, gia tăng xuất khẩu trong bối cảnh đang có nhiều thuận lợi.

Ông Nguyễn Duy Thuận - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Lộc Trời - nhận định: Việt Nam vẫn chưa tận dụng được hết cơ hội để xuất khẩu gạo bởi doanh nghiệp còn thiếu thông tin, chậm chân trong việc chuẩn bị nguồn gạo. Ngoài ra, do còn hạn chế về khâu truy xuất nguồn gốc nên giá gạo xuất khẩu vẫn chưa cao như mong muốn. Cần mau chóng khắc phục những hạn chế này để xuất khẩu gạo vừa bền vững, vừa có doanh thu cao hơn. 

Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An (TP Cần Thơ) đang liên kết với nông dân các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long để tạo cánh đồng lớn khoảng 10.000ha, sản xuất lúa theo tiêu chuẩn quốc tế để xuất khẩu gạo vào những thị trường khó tính. Ông Phạm Thái Bình - Tổng giám đốc công ty - cho hay, giá gạo đạt tiêu chuẩn rất cao, có khi đạt 1.500 USD/tấn trong khi giá trung bình hiện nay là 517 USD/tấn. Tuy nhiên, để dự án liên kết tạo cánh đồng lớn thành công, công ty rất cần vốn (hàng trăm tỉ đồng/vụ) để trả cho nông dân, nên rất cần ngân hàng giúp sức. 

Theo bà Huỳnh Thị Bích Huyền - Tổng giám đốc Công ty Xuất nhập khẩu Ngọc Quang Phát (quận Thốt Nốt, TP Cần Thơ) - dù Chính phủ đã có chủ trương giảm lãi suất để hỗ trợ ngành lúa gạo, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo vẫn phải vay ngân hàng với lãi suất cao. Mức lãi suất vay trung hạn, dài hạn mà công ty đang phải trả là gần 12%/năm, lãi suất ngắn hạn là từ 9 - 9,9%/năm. 

Bà nói: “Công ty đã đầu tư gần 1.000 tỉ đồng xây 4 nhà máy xay xát, xử lý gạo với công suất hơn 2.000 tấn/ngày và mua hơn 50 tàu, sà lan chở lúa. Do lãi suất cao nên mỗi năm, công ty phải trả hơn 100 tỉ đồng tiền lãi. Nếu kéo dài thì hoạt động sản xuất, xuất khẩu sẽ rất khó khăn”.  

Ông Hà Vũ Sơn - Giám đốc Sở Công Thương TP Cần Thơ - nhìn nhận, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xay xát, chế biến và lau bóng gạo đang gặp một số khó khăn, đặc biệt là việc tiếp cận vốn, ký các hợp đồng vay để thu mua lúa của nông dân. Sở đã ghi nhận tình hình để kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền tạo điều kiện tốt nhất cho doanh nghiệp tăng cường xuất khẩu gạo.

Trước cơ hội tốt về xuất khẩu gạo, để gỡ khó cho các doanh nghiệp kinh doanh lúa gạo, ông Lê Minh Hoan - Bộ trưởng Bộ NNPTNT - cho biết, sẽ sớm trao đổi với lãnh đạo Bộ Công Thương và các bộ, ngành liên quan để có cuộc họp bàn biện pháp. 

Huỳnh Lợi - Văn Thanh