Cơ hội nào cho đạo diễn nữ?

Trong buổi trò chuyện xoay quanh chủ đề phụ nữ làm phim do Xinê House tổ chức, nhà thiết kế/nhà sản xuất (NSX) Thủy Nguyễn, NSX Jenni Trang Lê, đạo diễn Võ Thạch Thảo và đạo diễn Nguyễn Thị Thắm chia sẻ nhiều trăn trở. Trong đó, họ cho rằng đối với ngành điện ảnh nói chung, công việc đạo diễn nói riêng, cơ hội là ngang nhau cho cả nam và nữ, chỉ cần có năng lực.

Cho đến hiện tại, Jenni Trang Lê nói khá đáng tiếc khi chưa có cơ hội làm việc với nữ đạo diễn. Jenni được biết đến với vai trò NSX nhiều hơn vị trí đạo diễn (chủ yếu vị trí phó/trợ lý đạo diễn). Sau 12 năm từ Mỹ về nước, cô từng tham gia các dự án: Bẫy rồng (2009), Đoạt hồn (2014), Để mai tính 2 (2014), Lôi báo (2017), Chàng vợ của em (2018)... với nhiều vai trò, nhưng cô chưa hợp tác với nhân sự nữ ở vị trí đạo diễn.

NSX Jenni Trang Lê (phải) và đạo diễn Võ Thạch Thảo tại buổi giao lưu

“Tôi đã làm sản xuất cho 13 bộ phim nhựa nhưng chưa từng hợp tác với nữ đạo diễn. Đây là điều khá đáng tiếc vì tôi muốn làm việc với họ. Có duy nhất một lần, tôi được hợp tác với đạo diễn nữ nhưng đó là dự án sản xuất MV. Trong tương lai, tôi muốn tìm kiếm nhiều hơn các đạo diễn nữ tài năng và phù hợp với dự án”, NSX Jenni Trang Lê nói.

Với đạo diễn Võ Thạch Thảo, thị trường phim ảnh Việt Nam đang thiếu nhiều nữ đạo diễn. Điều này không hẳn liên quan đến giới tính mà do năng lực. “Nếu khán giả chọn ra rạp vì một cái tên nào đó như Victor Vũ, Charlie Nguyễn, Vũ Ngọc Đãng hay Nguyễn Quang Dũng, tôi nghĩ không phải họ thành kiến với đạo diễn nữ mà do số lượng đạo diễn nữ tại Việt Nam quá ít. Họ chưa có cơ hội để tỏa sáng hoặc chưa đủ độ “chín” để bước ra ánh sáng. Tôi nghĩ tương lai, tỷ lệ này sẽ có thể cân bằng hơn”, đạo diễn Võ Thạch Thảo cho biết.

Về việc trao cơ hội cho đạo diễn nữ, đặc biệt với những gương mặt mới, các khách mời đều cho rằng bước đi đầu tiên nào cũng khó khăn. Do đó, điều quan trọng là kiên trì và không ngừng trau dồi khả năng nếu muốn gắn bó.

Biên kịch Trịnh Quang Minh (trái, dẫn chương trình) và đạo diễn Nguyễn Thị Thắm

Đạo diễn theo đuổi dòng phim tài liệu Nguyễn Thị Thắm - nổi tiếng với tác phẩm Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng (2015) - cho rằng hiện tại, các NSX, nhà đầu tư luôn muốn “đứa con tinh thần” an toàn về mặt doanh thu. Vì lẽ đó, họ khó lòng đặt cược cho những gương mặt mới, đặc biệt là nữ.

“Nếu có điều kiện để chọn, tôi sẽ chọn người tốt nhất cho dự án. Sau đó, trong danh sách được lọc ra sẽ tiếp tục chọn lựa theo nhiều tiêu chí bao gồm cách kể chuyện, độ phù hợp, được khán giả yêu mến... Bản thân mọi đạo diễn phải chứng minh được khả năng qua nhiều sản phẩm mới có thể thuyết phục được nhà đầu tư. Cho nên, rất khó cho các NSX dù họ luôn muốn hỗ trợ những nhà làm phim trẻ. NSX sẽ không muốn mạo hiểm khi thị trường ngày càng khắc nghiệt”, NSX Thủy Nguyễn khẳng định.

NSX, nhà thiết kế Thủy Nguyễn vừa đầu tư, vừa đảm nhận phần thiết kế trang phục cho nhiều phim Việt

Để tìm lối ra cho những đạo diễn trẻ, đặc biệt là nữ, theo Jenni Trang Lê, mọi người nên thực hiện nhiều tác phẩm trước khi thực hiện phim điện ảnh như thử sức với thể loại phim ngắn, đảm nhận nhiều vai trò liên quan đến công việc đạo diễn để có thêm kinh nghiệm, tập trung để có một kịch bản tốt...

Cô lấy ví dụ về sự thành công của Charlie Nguyễn, trước khi có được như ngày hôm nay, anh đã phải làm nhiều phim tại Mỹ. "Không ai mới xuất hiện và “bùm”, họ trở nên nổi tiếng", Jenni nói. Do đó, điều mà cô muốn nhấn mạnh là đạo diễn nữ hãy chăm chỉ, lao động cật lực để khẳng định bản thân, tìm kiếm cơ hội phù hợp trước khi đòi quyền bình đẳng.  

“Sẽ buồn cười nếu đạo diễn nữ không làm gì hết và hét lên rằng: “Thật là bất công, sao không mời tôi đi? Mọi người đang phân biệt giới tính”. Không phải như vậy, bạn hãy làm đi, hãy chứng minh đi. Bạn phải cho mọi người biết bạn là ai, khả năng tới đâu. Bạn phải dấn thân. Còn nếu ngồi một chỗ và nghĩ mình có tài năng thì không bao giờ cơ hội tới”, đạo diễn Võ Thạch Thảo nói.

Nếu cách đây khoảng 5-10 năm, số lượng nữ đạo diễn tại Việt Nam luôn thuộc hàng hiếm thì hiện tại, con số này dù chưa thật bùng nổ nhưng đã tăng.

Có thể kể đến các phim do đạo diễn nữ đảm nhận như Chị chị, em em của Kaity Uyên, Vợ ba của Nguyễn Phương Anh, Nhắm mắt thấy mùa hè của Cao Thúy Nhi, Tấm Cám: Chuyện chưa kể của Ngô Thanh Vân, Gạo nếp, gạo tẻ của Võ Thạch Thảo (đồng đạo diễn với Nguyễn Hoàng Anh)... đều là các phim được chú ý.

Để nâng số lượng đạo diễn nữ, điện ảnh Việt cần thêm thời gian, tuy nhiên, với những gì đang diễn ra tại thị trường trong nước, điều này khá khả quan.

Diễm Mi