Cô hoa khôi của lòng tôi

Đầu năm, thành phố chật chội những xuôi ngược mưu sinh. Tôi tan làm trong cái hấp tấp của phố phường, ngó dòng người chen vào chuỗi bươn chải. Những bà, những cô đi xe máy, xe đạp, chở phía sau là cái giỏ cần xé, chứa cơ man củ quả đứng bán ven đường.

Tôi tấp vào lề, cũng chọn vài thứ. Có bà cụ lom khom cầm túi quýt dư lại cuối buổi chợ chiều, cố nài tôi mua. Tôi ngước lên, trời ạ, giống quá! Cụ bà ấy giống hệt ngoại tôi ngày trước. Những kỷ niệm xa xưa chợt ùa về.

Bà ngoại tác giả thời còn trẻ - Ảnh do nhân vật cung cấp

Ngày trẻ, ngoại được người ta chọn là hoa khôi trong xóm, bởi gương mặt thanh tú cùng dáng người dong dỏng cao. Ngày ấy, ông ngoại phải xin “ở rể thử” 2 năm để làm hết chuyện đồng áng, ruộng vườn mới nhận được cái gật đầu của ngoại. Lúc mẹ tôi lên 8 còn cậu Ba mới chỉ lên 5 tuổi thì ông ngoại đi bộ đội. Mình bà ở nhà nuôi con thơ và chăm sóc cha mẹ 2 bên đã già yếu. Đôi vai gầy ấy phải gánh cả bầu trời khi chẳng bao lâu sau đó ông hy sinh.

Đợi 2 đứa con lớn hơn, bà ngoại cũng tham gia đội du kích. Ngoại bị địch bắt giam gần 10 tháng. Hòa bình lập lại, chỉ còn ngoại bên các con và những khó khăn. Nhưng tôi biết, ngoại chưa từng hối hận, vì đã trả được nợ nước, thù nhà.

Tôi do một tay ngoại chăm từ thuở lọt lòng. Ngày nhỏ, ba mẹ tôi phải đi biển ở tận Vũng Tàu, mỗi tháng về được 2 bữa. Ngoại chăm tôi, chở đi học, lắm lúc còn gánh tôi trong cái thúng nhỏ ra chợ bán rau. Mỗi thúng chỉ có vài ba bó rau do ngoại tự trồng, bán được vài ngàn đồng lẻ. Nhưng ngoại vẫn chắt chiu, bươn chải, chưa bỏ bữa chợ nào. Có hôm họp phụ huynh cho tôi, ngoại còn bưng cả rổ rau bán ế từ chợ tới, để ngoài cửa lớp. Nhìn sao cũng thấy thương tới lạ kỳ.

Tôi lên lớp Hai, 1 năm trời chẳng thấy bóng ngoại. Mẹ nghỉ làm, về quê chăm tôi. Mỗi khi tôi đòi ngoại là mẹ lại chảy nước mắt. Tết năm đó, ngoại về. Tôi mừng rỡ sà vào lòng ngoại. Người ngoại nồng nặc mùi thuốc, vậy mà tôi vẫn hồn nhiên chẳng hay biết gì.

Ngoại hít một hơi nén đau, với lấy cái túi vải bạc đã sờn cũ, mở ra; là một bọc quýt Thái. “Cầm về mà ăn” - ngoại thì thào.

Qua tết, ngoại lại đi biệt tăm. Tôi dần lớn hơn, rồi cũng nhận ra vài điều kỳ lạ. Tôi nằng nặc chạy theo hỏi mẹ, mẹ chỉ lắc đầu lảng tránh: “Ngoại bệnh con ạ”.

Bức ảnh duy nhất tác giả chụp với ngoại lúc bà còn sống - Ảnh do nhân vật cung cấp

Tôi lên lớp Ba, tết này ngoại lại về. Tôi lần mò ngồi dưới cái võng ngoại nằm. Ngoại ngoắc tay kêu tôi ghé tai lại: “Xuống cũi mở ra, ngăn dưới, có thứ cho con”. Tôi dạ rồi chạy ùa ra sau. Trong cái cũi gỗ hằn vết rạn tháng năm là một giỏ quýt Thái.

Ba tình cờ đi ngang, thấy vậy, kêu tôi lại: “Lần sau đừng đòi quýt Thái nữa. Ngoại con bị ung thư, phải xạ trị ở Bệnh viện Ung Bướu trong Sài Gòn, vậy mà lần nào sắp về nhà, cũng nằng nặc ra trước cổng mua một bịch quýt Thái. Rồi năm ngoái con đòi ăn thử bánh mì Sài Gòn, ngoại hết tiền nên lén ba ra xếp hàng ở chỗ phát cơm từ thiện, xin một cái đem về”.

Tôi sững người, tai ù đi. Trong hiểu biết của một cô bé lớp Ba ngày ấy, ung thư là căn bệnh gần như vô phương cứu chữa, như bà Năm, ông Sáu hàng xóm, nghe bảo cũng ung thư rồi mất đột ngột. Tôi sờ mặt, thấy lành lạnh, thì ra nước mắt chẳng biết đã chảy từ khi nào.

Kể cả khi lâm trọng bệnh, ngoại vẫn luôn cố thực hiện cho tròn lời đã hứa với tôi, dù rằng tôi ngày ấy chỉ là đứa con nít còn chẳng hiểu thế nào là giữ chữ tín.

Năm tôi 11 tuổi, ngoại mất. Lắm lúc đi ngang, thấy bà cụ nào buôn thúng bán bưng hoặc ngó đâu gặp mấy hàng quýt Thái là tự nhiên bao điều chưa kịp nói với ngoại lại nghẹn ngào trong tôi. Dù là bao nhiêu năm tháng đổi dời, nhiều người đi qua hoặc ở lại cuộc đời thì trong mắt tôi, người phụ nữ đẹp nhất chính là ngoại - cô chiến sĩ hoa khôi ngày trước.

Nguyên Văn