'Chuyện tình Khau Vai': Phép thử cho sàn diễn cải lương thời 4.0

Những ngày này, vở cải lương Chuyện tình Khau Vai (tác giả Nguyễn Thế Kỷ, chuyển thể và đạo diễn: NSƯT Triệu Trung Kiên) đang gấp rút tập luyện để kịp ra mắt ngày 8-9/6. Khởi động cuối tháng 3/2019, Chuyện tình Khau Vai gây chú ý nhờ những cách làm rất mới của sân khấu cải lương.

Dựng vở, không chỉ là lên sàn

Giữa tháng 5/2019, hình ảnh một góc thôn Khau Vai nằm lọt thỏm giữa mênh mông rừng núi, đẹp như một bức tranh, được đăng tải trên fanpage Chuyện tình Khau Vai, đã gây ấn tượng đặc biệt cho công chúng. Loạt poster cũng thú vị với hình ảnh đặc tả các nghệ sĩ (NS) trong trang phục và tâm trạng của nhân vật, trên nền hình ảnh hùng vĩ của núi rừng Đông Bắc. Cùng với hình ảnh, clip về Khau Vai, fanpage của tác phẩm còn có nhiều thông tin về vở diễn, hình ảnh các nhân vật, hình ảnh tập luyện, mini game đố vui với phần thưởng là vé xem tác phẩm... 

Poster ấn tượng của Chuyện tình Khau vai

Mở fanpage cho một tác phẩm, cập nhật hình ảnh, thông tin, chuyện hậu trường, mở kênh bán vé… là những việc làm còn khá mới ở lĩnh vực cải lương. Điều ít ai ngờ là: tất cả hình ảnh Khau Vai, núi rừng Đông Bắc và cả những đoạn clip về Khau Vai trên fanpage, poster, vé… đều được ghi lại trong chuyến đi thực tế Khau Vai - quê hương nàng Út và chàng Ba - nguồn cảm hứng để hình thành kịch bản Chuyện tình Khau Vai.

Các NS đã vượt hàng ngàn ki-lô-mét để trải nghiệm không gian văn hóa của Khau Vai, cao nguyên đá Đồng Văn - Mèo Vạc, để hiểu hơn mảnh đất, con người sẽ được họ tái hiện. Đây là điều chưa có tiền lệ ở lĩnh vực sân khấu. Các NS đã đến, quan sát cuộc sống, gặp gỡ người dân địa phương, nghe họ kể lại truyền thuyết tình yêu của nàng Út, chàng Ba - những người được họ ngưỡng mộ, lập đền thờ. NS cũng đã được chạm tay vào những vật dụng trong gia đình của đồng bào dân tộc, nghe giải thích cách sử dụng từng loại vật dụng...

Ngoài việc tổ chức một chuyến đi, đạo diễn - NSƯT Triệu Trung Kiên còn khát khao mang cả không gian văn hóa Đông Bắc trưng bày ở sảnh nhà hát Trần Hữu Trang, nhằm mang đến cho công chúng nhiều thông tin nhất có thể về vùng đất ấy, để khán giả có cảm xúc trọn vẹn, đầy đặn hơn khi xem Chuyện tình Khau Vai. Ông đến các thôn bản, nài nỉ bà con nhượng lại những món đồ đang được sử dụng: chiếc cối cũ, lưỡi cày gỗ, chiếc đàn cổ của người Mông, máy dệt sợi lanh, lù cở (gùi tre)...

NSƯT Quế Trân, NSƯT Khải Trần và NSƯT Lê Tứ trong chuyến đi thực tế Khau Vai

Giờ G

Đã khá lâu, sân khấu cải lương mới có lại không khí tập tuồng tập trung như ở Chuyện tình Khau Vai. Lịch tập tuồng được sắp xếp trước 2 tháng. Thời gian tập tập trung từ 9g30 - khoảng 16g. Trên sân khấu những NS có lớp tập với đạo diễn. Nơi góc phòng NS nhiều kinh nghiệm góp ý về những lớp diễn, cách phối hợp khi lên sàn với NS trẻ. Ngoài mảng miếng, tổng thể vở diễn, đạo diễn cũng chăm chút từng chi tiết diễn xuất của NS - điều hiếm thấy trong dàn dựng hiện nay. Nhiều chi tiết nhỏ cũng được yêu cầu làm đi làm lại, để có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các NS, sự liên tục, hợp lý giữa ca diễn, thoại lời và hành động của nhân vật.

Giọng ca khác biệt vùng miền giữa chàng Ba (NSƯT Quang Khải) và nàng Út (NSƯT Quế Trân) - nỗi lo lớn khi kết hợp NS hai miền Nam - Bắc đã phần nào được hóa giải. Từng luyện ca cải lương và thoại lời bằng giọng miền Nam, NS Quang Khải đã quyết tâm và nỗ lực gấp đôi để hòa giọng cùng nàng Út và ê-kíp NS tham gia vở.

Chuyến đi thực tế ở Khau Vai còn làm thay đổi cả cách xây dựng tính cách nhân vật của các NS. “Khi đọc kịch bản, tôi hình dung sẽ thể hiện nhân vật tộc trưởng là người gia trưởng, độc tài. Nhưng lên Khau Vai, tiếp xúc với người dân ở đây, tôi nhận ra rằng, kiểu áp đặt của tộc trưởng không xuất phát từ bản chất hà khắc, độc đoán, mà được hình thành do lối sống còn nặng những hủ tục, tập quán xưa cũ. Tôi đã tìm cách xây dựng nhân vật tộc trưởng phóng khoáng hơn, tự do hơn, nhưng bị ràng buộc bởi những tập tục của tổ tiên” - NSƯT Lê Tứ chia sẻ.

Chuyện tình Khau Vai đang ở giai đoạn nước rút để ra mắt tối 8/6

Ngỡ nàng Út rất gần với ngoại hình, tính cách và những vai diễn từng đảm nhận, nhưng NSƯT Quế Trân cho biết, mình đã có cách nhìn rất khác về nhân vật, sau chuyến đi Khau Vai: “Không lạ lẫm với cuộc sống khó khăn của đồng bào miền núi phía Bắc, nhưng tôi ngạc nhiên và khâm phục sự hồn nhiên, lạc quan của họ. Quan sát những phụ nữ, bé gái ở Khau Vai, nhìn bức tượng bán thân của nàng Út ở đền thờ, tôi nhận ra, dù ở hoàn cảnh sống nào, họ cũng không yếu mềm, chỉ biết than khóc cho số phận. Họ có đủ mạnh mẽ để hiện thực hóa khát vọng tự do, khát vọng được sống cho chính mình và dám đấu tranh để bảo vệ tình yêu”.

Nhiều NS đã chạm được vào cảm xúc của nhân vật, để sống với chính cảm xúc đó, khóc cười với nhân vật ngay trong từng buổi tập. Từng được đánh giá là khá liều khi chọn câu chuyện, bối cảnh vùng Đông Bắc để ra mắt sân khấu cải lương mới ở TP.HCM, nhưng những gì ê-kíp sáng tạo Chuyện tình Khau Vai đang thực hiện đủ để hy vọng về một cách làm mới trong tiếp cận và tìm kiếm khán giả cũng như nâng chất lượng tác phẩm. 

Hoa Nguyễn