Chuyển thể sách Hạt giống tâm hồn: Vạn sự... khó như ý

Những mẩu chuyện có nội dung giáo dục, nhân văn trong bộ sách Hạt giống tâm hồn là nguồn cảm hứng để các nhà làm phim dựng thành tiểu phẩm, phim ngắn. Đến nay, đã có hai phiên bản chuyển thể thành phim từ bộ sách này, nhưng độ lan tỏa của tác phẩm cũng như hiệu quả về mặt cảm xúc vẫn khó đạt được như truyện vì nhiều lý do.

Áp lực từ sức mạnh câu chữ

Hai năm sau khi dòng phim ngắn đầu tiên của Việt Nam chuyển thể từ sách Hạt giống tâm hồn ra mắt công chúng (do công ty ViVa Network hợp tác với công ty First News - đơn vị sở hữu thương hiệu Hạt giống tâm hồn), một lần nữa những câu chuyện trong bộ sách này được chuyển thành loạt phim ngắn do hãng phim Tâm Studio thực hiện, phát sóng từ ngày 1/4 trên kênh HTV7 lúc 16g15 thứ Hai, Ba, Tư hằng tuần. 

Một cảnh quay trong chuỗi phim ngắn 30 tập Hạt giống tâm hồn phát trên HTV7

Khác với sản phẩm của Viva Network do diễn viên Khả Như đạo diễn - gọi là phim ngắn nhưng thực chất là những tiểu phẩm dựng trên sân khấu, chuỗi phim ngắn của Tâm Studio (30 tập) thuộc định dạng phim truyền hình, mỗi tập thời lượng 20 phút. Qua bốn tập phim đã phát, phiên bản chuyển thể mới cho thấy mức độ đầu tư hơn hẳn phiên bản cũ khi sử dụng bối cảnh thật, có nhiều diễn viên nổi tiếng tham gia hơn, cốt truyện được truyền tải mượt mà hơn. Ngoài ra, việc mỗi tập phim có một bài hát sáng tác riêng để nêu bật chủ đề tư tưởng, ý nghĩa nhân văn của từng câu chuyện cũng là điểm nhấn.

Không thể phủ nhận, định dạng kịch hay phim có lợi thế hơn sách, vì biến câu chữ trở nên sống động thông qua lời thoại, hình ảnh, diễn xuất, nhưng ở phiên bản kịch, phim Hạt giống tâm hồn có thể cảm nhận một khoảng cách cảm xúc giữa việc đọc và xem. Nguyên nhân là sức nặng nằm trong từng câu chữ chỉ có thể “cảm” chứ rất khó để khắc họa.

Điều này thấy rõ nhất trong tập 1 Cà phê muối của phiên bản mới, đoạn người vợ cầm bức thư của người chồng quá cố để lại. Nội dung lá thư được thuật lại bằng giọng đọc của người chồng vang lên hoàn toàn không khiến cho khán giả rưng rưng xúc động như khi xem truyện. Lỗi không hẳn nằm ở chỗ diễn viên chưa thể hiện tốt, mà còn do cảm xúc đôi khi chỉ “thấm” qua con chữ chứ không qua giọng thoại, nên mọi thêm thắt phần nhìn chẳng giúp ích gì trong việc làm tăng ý nghĩa của câu chữ. 

Độ ngắn là thách thức 

Chuyển thể một cuốn truyện đã khó, chuyển thể một mẩu truyện ngắn càng là thách thức, vì cốt truyện đơn giản, thiếu kịch tính cần có ở một vở kịch, một bộ phim. Đạo diễn Nhâm Minh Hiền đồng thời là biên kịch chuỗi phim ngắn Hạt giống tâm hồn chia sẻ: “Sau khi  nghiền ngẫm 16 tập Hạt giống tâm hồn cùng các cuốn Xin đừng làm mẹ khóc, Còn sống còn yêu thương, Vượt lên số phận, Tâm hồn cao thượng... trong tủ sách hơn 300 cuốn của Hạt giống tâm hồn, tôi mới lọc ra được những câu chuyện có chất liệu điện ảnh để làm phim. Mất bốn tháng mới xong kịch bản cho 30 tập. Theo đó, cái gốc, cái hồn, cốt lõi của câu chuyện, cũng như tính cách đặc biệt của nhân vật được tôi giữ lại, rồi sáng tác thêm để tạo ra rào cản và đòn bẩy giúp bật tình tiết lên”. 

Không chỉ làm khó nhà làm phim bởi nội dung quen thuộc, ngắn gọn, mà xuất xứ từ nước ngoài của những mẩu chuyện trong tủ sách Hạt giống tâm hồn cũng là rào cản khi chuyển thể. Nói về điều này, đạo diễn Nhâm Minh Hiền cho biết: “Tất cả các câu chuyện trong Hạt giống tâm hồn đều của nước ngoài, nên khi chuyển thể, tôi gặp khó khăn trong việc thổi văn hóa Việt - làm sao phải chân thật từ cách ứng xử đến bối cảnh.

Có những câu chuyện đã xảy ra rất lâu, nhân vật trong truyện có khi sống ở thời chưa có điện thoại di động, nên việc chuyển thể sang thời hiện đại là cả vấn đề. Ngược lại, cũng có nhiều câu chuyện không vấp phải khác biệt văn hóa, bối cảnh, nhưng không thể làm phim như chuyện Một đêm mưa hay Người khách qua đêm, vì nếu thu hình phải mất một ngày một đêm mới xong một tập, cảnh mưa cũng tốn tiền trong khi kinh phí sản xuất có hạn”.

Những khó khăn kể trên trong quá trình chuyển thể tủ sách Hạt giống tâm hồn đã khiến các nhà làm phim khó lòng như ý khi thực hiện dòng phim mang tính chất truyền cảm hứng này, do đó nếu hiệu quả cảm xúc bị giảm so với khi đọc truyện cũng là điều dễ thông cảm. 

Hương Nhu